Antonio da Noli

Niszczyciele typu Navigatori miały stalowy kadłub z podwyższonym pokładem dziobowym^[2]. Sylwetka okrętów wyróżniała się dwoma szeroko rozstawionymi pochylonymi kominami, na skutek zastosowania naprzemiennego układu przedziałów siłowni^[1]. Wyporność standardowa pierwotnie wynosiła 1900 ton, a pełna 2599 ton^[8]. Długość całkowita pierwotnie wynosiła 107,28 m, szerokość 10,2 m, a zanurzenie 4,35 m przy wyporności pełnej^[9]. W 1939 roku okręt został poddany modernizacji (drugiej) w celu polepszenia stateczności, jak większość niszczycieli tego typu^[6]. Wyporność standardowa okrętów po modernizacji wynosiła 2125 ton, a pełna 2880 ton^[8]. Długość kadłuba wzrosła do 108,9 m, a szerokość do 11,2 m^[8].

Załoga etatowo składała się początkowo ze 173 osób, w tym 9 oficerów, a do początku II wojny światowej wzrosła do 224 osób, w tym 12 oficerów^[10].

„Antonio da Noli” był napędzany przez dwa zespoły turbin parowych z przekładniami, poruszające dwie trzyłopatowe śruby o średnicy 3,4 m^[11]. Tak jak połowa okrętów tego typu został wyposażony w turbiny akcyjno-reakcyjne Parsonsa oraz typowe dla nich cztery kotły wodnorurkowe Odero, o ciśnieniu roboczym 22 atmosfer^[11]. Moc projektowa wynosiła 55 000 KM^[11]. Projektowa prędkość maksymalna wynosiła 38 węzłów^[11]. Typowo okręty tego typu rozwijały podczas służby prędkość 33–36 węzłów^[12]. Po drugiej modernizacji prędkość okrętów spadła natomiast do 28 węzłów przy pełnej wyporności^[13].

Zapas paliwa po pierwszej modernizacji został ograniczony do 460 ton^[10]. Po drugiej modernizacji zwiększono normalny zapas do 560 ton, a pełny do 680 ton^[13]. Zasięg po modernizacji wzrósł do 5000 mil przy prędkości 18 węzłów lub 1200 mil przy 28 węzłach^[14].

Główną artylerię stanowiło sześć armat kalibru 120 mm Ansaldo model 1926 o długości lufy 50 kalibrów (L/50) umieszczonych na trzech dwudziałowych podstawach^[15]. Podwójne stanowiska dział z maskami ochronnymi umieszczone były: na pokładzie dziobowym i na niskich nadbudówkach przed drugim kominem i na rufie^[14]. Kąt podniesienia lufy wynosił od -10° do +45° i umożliwiał też strzelanie amunicją rozpryskową do nisko lecących samolotów^[15]. Działa strzelały pociskami o masie 23,15 kg z prędkością początkową 920 m/s na odległość do 19 600 m^[15]. Amunicja była łuskowa rozdzielnego ładowania^[15]. Szybkostrzelność wynosiła do 6–7 strzałów/min, lecz na dłuższą metę była ograniczona do czterech salw przez możliwości systemu podawania amunicji^[15]. Zapas amunicji wynosił etatowo 1200 pocisków bojowych (408 przeciwpancernych, 672 burzące i 120 zapalających) oraz 100 oświetlających – przy czym można było zabrać do komór 250 pocisków więcej^[15].

Uzbrojenie przeciwlotnicze początkowo stanowiły dwa działka automatyczne kalibru 40 mm Vickers-Terni model 1917 o długości lufy L/39, umieszczone na burtach na tylnych końcach pokładu dziobowego^[15]. Ich zapas amunicji wynosił 3000 nabojów^[15]. Uzupełniały je dwa podwójnie sprzężone karabiny maszynowe kalibru 13,2 mm Breda na mostku^[15]. W latach 1933–34 montowano dwa dalsze podwójnie sprzężone km-y na platformie za drugim kominem^[15]. Dla karabinów maszynowych przewidywano początkowo 3000 nabojów^[15]. Pod koniec 1941 roku lub w 1942 roku mało skuteczne działka kalibru 40 mm i karabiny maszynowe zamienionoe na siedem działek automatycznych kalibru 20 mm z 2400 nabojów na lufę^[c]. Według niektórych źródeł, „Antonio da Noli” zamiast typowych działek 20 mm Breda otrzymał działka 20 mm Oerlikon^[d]. Pod koniec 1942 roku na miejscu rufowego aparatu torpedowego dodano platformę z dwoma działkami przeciwlotniczymi kalibru 37 mm Breda model 1939 z zapasem 3060 nabojów^[13].

Uzbrojenie torpedowe stanowiło pierwotnie sześć wyrzutni torpedowych kalibru 533 mm w dwóch potrójnych aparatach torpedowych^[16]. Z uwagi jednak na ograniczoną dostępność nowych torped, w środkowych wyrzutniach stosowano wkładki kalibru 450 mm i etatowy zapas obejmował początkowo cztery torpedy kalibru 533 mm i dwie kalibru 450 mm^[16]. Już w latach 1932–33 środkowe wyrzutnie jednak zdemontowano, pozostawiając cztery wyrzutnie torped^[10]. Na „Antonio da Noli” aparaty torpedowe zamieniono w latach 1940–41 powtórnie na trzyrurowe typu SI 1929 P/3×533,4 kalibru 533 mm, w układzie „piramidki” z podwyższoną środkową wyrzutnią^[13][17]. W 1942 roku zdjęto jednak rufowy aparat torpedowy w celu zwiększenia uzbrojenia przeciwlotniczego^[13].

Okręty początkowo przenosiły po 14 bomb głębinowych na dwóch zrzutniach na rufie, w tym cztery duże bomby o masie 100 kg i 10 małych o masie 50 kg^[16]. Podczas II wojny światowej stosowano także niemieckie bomby głębinowe oraz montowano na okrętach tego typu dwa lub cztery miotacze bomb głębinowych i zwiększano ich zapas^[13]. W 1931 roku okręty otrzymały holowane torpedy przeciw okrętom podwodnym Ginocchio model 1927/46T, wodowane za pomocą żurawika w części rufowej^[16]. „Antonio da Noli” jak prawie wszystkie okręty typu Navigatori był wyposażony w tory minowe na pokładzie, na których można było zabierać do 56 min kotwicznych^[16]. W odróżnieniu od innych okrętów, w 1941 roku tory minowe skrócono i można było zabierać od 42 do 50 min zależnie od typu^[13].

Po pierwszej modernizacji w 1930 roku „Antonio da Noli” na dachu nadbudówki dziobowej miał standardowy dla okrętów tego typu dalocelownik z dwoma dalmierzami optycznymi o bazie 3 m^[15]. Na platformie przed masztem znajdował się inklinometr służący do oceny kąta kursowego celu^[15]. Trzeci 3-metrowy dalmierz, rezerwowy dla artylerii oraz służący do strzelań torpedowych, był w zakrytej wieży na platformie nadbudówki za kominem rufowym^[15]. Dane były przetwarzane w centrali artyleryjskiej w dolnej kondygnacji nadbudówki, wyposażonej w przelicznik artyleryjski^[14].

Okręty miały dwa reflektory na skrzydłach mostka^[18]. W skład wyposażenia wchodziła aparatura do stawiania zasłony dymnej (czarnej albo białej) montowana w kominach^[16]. W 1940 roku okręty wyposażono w trały kontaktowe na rufie, o szerokości trałowania 200 m^[13]. „Antonio da Noli” w 1942 roku został wyposażony w stacją hydrolokacyjną, natomiast nie posiadał radaru^[19].

Od 19 maja do 10 września 1939 przeszedł modernizację, po czym wszedł w skład 14. flotylli niszczycieli w Tarencie. Podczas wojny uczestniczył w licznych operacjach osłony konwojów i minowania. M.in. 18 września 1941 eskortował z niszczycielami "Pessagno", "Usodimare" i "Gioberti" trzy transportowce wojska przebudowane ze statków pasażerskich "Vulcania", "Neptunia" i "Oceania", a następnie ratował rozbitków z dwóch ostatnich po zatopieniu ich przez brytyjski okręt podwodny HMS "Upholder". 11 kwietnia 1942 doznał uszkodzeń w kolizji z transportowcem i przechodził remont do sierpnia. 27 lutego 1943 zderzył się z niszczycielem "Nicolò Zeno" i był remontowany do lipca 1943 w La Spezi.

W związku z ogłoszeniem przez Włochy zawieszenia broni z Aliantami 8 września 1943, "Da Noli" miał przejść na Maltę. Podczas przejścia 9 września "Da Noli" łącznie z "Vivaldi" zaatakował w cieśninie Bonifaccio między Sardynią a Korsyką niemieckie patrolowce i barki desantowe i według źródeł włoskich zatopił część z nich. "Da Noli" jednakże dostał się pod ostrzał niemieckich baterii nabrzeżnych z Korsyki, po czym wszedł na pole minowe i w efekcie zatonął na minie. 218 członków załogi zginęło, uratowano 39. Podczas wojny przeszedł 70 466 mil morskich w 208 akcjach^[20].