Ugolino Vivaldi (1929)
![]() Bliźniaczy „Antoniotto Usodimare” przed wojną | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia |
Odero w Sestri Ponente (Genua), |
| Położenie stępki |
1 czerwca 1927 |
| Wodowanie |
12 maja 1929 |
| Nazwa |
Ugolino Vivaldi |
| Wejście do służby |
21 listopada 1929 |
| Zatopiony |
10 września 1943 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
(przed/po modernizacji) |
| Długość |
107,28 / 108 m |
| Szerokość |
10,2 / 11,2 m |
| Zanurzenie |
4,35 m (maksymalne) |
| Napęd | |
| 2 turbiny parowe, 4 kotły, moc 55 000 KM, 2 śruby, | |
| Prędkość |
(przed/po modernizacji) |
| Zasięg |
5000 Mm przy 18 w |
| Uzbrojenie | |
| • 1941: 6 dział 120 mm (3 x II) 2 działa plot. 40 mm (2 x I) 8 km plot. 13,2 mm (4 x II) 14 bg, do 56 min | |
| Wyrzutnie torpedowe |
4 × 533 mm (2 x II), |
| Załoga |
173–224 |
Ugolino Vivaldi – włoski niszczyciel z okresu międzywojennego i II wojny światowej, należący do wielkich niszczycieli typu Navigatori. Nosił znak burtowy: VI. Walczył podczas wojny na Morzu Śródziemnym. Zatopiony 10 września 1943 roku przez niemieckie lotnictwo.
Uzbrojenie główne stanowiło 6 armat kalibru 120 mm i 2–6 wyrzutni torped. Wyporność standardowa wynosiła 1900 ton. Napęd stanowiły turbiny parowe.
Budowa
„Ugolino Vivaldi” należał do dwunastu włoskich wielkich niszczycieli typu Navigatori, nazwanego tak z powodu noszenia przez okręty imion włoskich żeglarzy. Zostały one zaprojektowane jako okręty o silnym uzbrojeniu artyleryjskim i wysokiej prędkości, aby przeciwstawić się wielkim niszczycielom francuskim[1]. Zamówienie na budowę okrętów zostało złożone w 1926 roku[2]. „Ugolino Vivaldi” był zbudowany w stoczni Odero w Sestri Ponente (Genui), razem z niszczycielem „Antoniotto Usodimare”[3]. Wszystkie okręty zostały wciągnięte na listę floty dekretem królewskim z 23 czerwca 1927 roku, klasyfikowane wówczas jako niszczyciele, a 19 lipca 1929 roku przeklasyfikowano je na „zwiadowców” (wł. esploratori)[2]. We wrześniu 1938 okręty typu Navigatori przeklasyfikowano oficjalnie z powrotem na niszczyciele[4].
Stępkę pod budowę „Ugolino Vivaldi” położono 16 maja 1927 roku[a]. Otrzymał imię na cześć XIII-wiecznego włoskiego żeglarza Ugolino Vivaldiego[5]. Okręt wodowano 9 stycznia 1929 roku[5]. Do służby wcielono go 6 marca 1930 roku[b]. Po ponownym przeklasyfikowaniu na niszczyciel otrzymał znak burtowy: VI, od skrótu nazwy[6].
Opis konstrukcji
Skrócony opis ogólny
Niszczyciele typu Navigatori miały stalowy kadłub z podwyższonym pokładem dziobowym[2]. Sylwetka okrętów wyróżniała się dwoma szeroko rozstawionymi pochylonymi kominami, na skutek zastosowania naprzemiennego układu przedziałów siłowni, w celu zwiększenia odporności na uszkodzenia[1]. Wyporność standardowa pierwotnie wynosiła 1900 ton, a pełna 2599 ton[7]. Długość całkowita pierwotnie wynosiła 107,28 m, szerokość 10,2 m, a zanurzenie 4,35 m przy wyporności pełnej[8]. W latach 1938-39 roku „Ugolino Vivaldi” został poddany modernizacji (drugiej) w celu polepszenia stateczności, jako pierwszy z niszczycieli tego typu[5][9]. W odróżnieniu od później modernizowanych okrętów podniesiono na nim dziób tylko o 0,5 m, przez co długość wzrosła o 0,7 m, do 108 m, a szerokość do 11,2 m (pozostał on o 0,9 m krótszy od innych modernizowanych niszczycieli)[9]. Wyporność standardowa po modernizacji wynosiła 2125 ton, a pełna 2880 ton[7].
Załoga etatowo składała się początkowo ze 173 osób, w tym 9 oficerów, a do początku II wojny światowej wzrosła do 224 osób, w tym 12 oficerów[10].
„Ugolino Vivaldi” był napędzany przez dwa zespoły turbin parowych z przekładniami, poruszające dwie trzyłopatowe śruby o średnicy 3,4 m[11]. Tak jak połowa okrętów tego typu został wyposażony w turbiny akcyjno-reakcyjne Parsonsa oraz typowe dla nich cztery kotły wodnorurkowe Odero, o ciśnieniu roboczym 22 atmosfer[11]. Moc projektowa wynosiła 55 000 KM[11]. Projektowa prędkość maksymalna wynosiła 38 węzłów[11]. Typowo okręty tego typu rozwijały podczas służby prędkość 33–36 węzłów[12]. Po drugiej modernizacji prędkość spadła natomiast do 28 węzłów przy pełnej wyporności[13].
Zapas paliwa po pierwszej modernizacji w 1931 roku został ograniczony z pierwotnego 485–580 ton do 460 ton[14]. Pierwotnie zasięg był przewidywany na 3800 mil morskich przy prędkości 18 węzłów; po modernizacji był mniejszy[14]. Po drugiej modernizacji zwiększono normalny zapas do 560 ton, a pełny do 680 ton[13]. Zasięg po modernizacji wzrósł do 5000 mil przy prędkości 18 węzłów lub 1200 mil przy 28 węzłach[15].
Uzbrojenie i jego zmiany
Główną artylerię stanowiło sześć armat kalibru 120 mm Ansaldo model 1926 o długości lufy 50 kalibrów (L/50) umieszczonych na trzech dwudziałowych podstawach[16]. Podwójne stanowiska dział z maskami ochronnymi umieszczone były: na pokładzie dziobowym i na niskich nadbudówkach przed drugim kominem i na rufie[15]. Kąt podniesienia lufy wynosił od -10° do +45° i umożliwiał też strzelanie amunicją rozpryskową do nisko lecących samolotów[16]. Działa strzelały pociskami o masie 23,15 kg z prędkością początkową 920 m/s na odległość do 19 600 m[16]. Amunicja była łuskowa rozdzielnego ładowania[16]. Szybkostrzelność wynosiła do 6–7 strzałów/min, lecz na dłuższą metę była ograniczona do czterech salw przez możliwości systemu podawania amunicji[16]. Zapas amunicji wynosił etatowo 1200 pocisków bojowych (408 przeciwpancernych, 672 burzące i 120 zapalających) oraz 100 oświetlających – przy czym można było zabrać do komór 250 pocisków więcej[16].
Uzbrojenie przeciwlotnicze początkowo stanowiły dwa działka automatyczne kalibru 40 mm Vickers-Terni model 1917 o długości lufy L/39, umieszczone na burtach na tylnych końcach pokładu dziobowego[16]. Ich zapas amunicji wynosił 3000 nabojów[16]. Uzupełniały je dwa podwójnie sprzężone karabiny maszynowe kalibru 13,2 mm Breda na mostku[16]. W latach 1933–34 montowano dwa dalsze podwójnie sprzężone km-y na platformie za drugim kominem[16]. Dla karabinów maszynowych przewidywano początkowo 3000 nabojów[16]. Pod koniec 1941 roku na „Ugolino Vivaldi” zamieniono działka kalibru 40 mm i karabiny maszynowe na siedem działek automatycznych 20 mm Breda z 2400 nabojów na lufę[13]. Pod koniec 1942 roku na miejscu rufowego aparatu torpedowego dodano platformę z dwoma działkami przeciwlotniczymi kalibru 37 mm Breda model 1939 z zapasem 3060 nabojów[13].
Uzbrojenie torpedowe stanowiło pierwotnie sześć wyrzutni torpedowych kalibru 533 mm w dwóch potrójnych aparatach torpedowych[17]. Z uwagi jednak na ograniczoną dostępność nowych torped, w środkowych wyrzutniach stosowano wkładki kalibru 450 mm i etatowy zapas obejmował początkowo cztery torpedy kalibru 533 mm i dwie kalibru 450 mm[17]. Już w latach 1932–33 środkowe wyrzutnie jednak zdemontowano, pozostawiając cztery wyrzutnie torped 533 mm[10]. W 1942 roku rufowy aparat torpedowy został zdemontowany w celu wzmocnienia uzbrojenia przeciwlotniczego, po czym pozostały dwie wyrzutnie torped[18].
Okręty początkowo przenosiły po 14 bomb głębinowych na dwóch zrzutniach na rufie, w tym cztery duże bomby o masie 100 kg i 10 małych o masie 50 kg[17]. Podczas II wojny światowej stosowano także niemieckie bomby głębinowe oraz montowano na okrętach tego typu dwa lub cztery miotacze bomb głębinowych i zwiększano ich zapas[13]. W 1931 roku okręty otrzymały holowane torpedy przeciw okrętom podwodnym Ginocchio model 1927/46T, wodowane za pomocą żurawika w części rufowej[17]. „Ugolino Vivaldi” jak większość okrętów typu był wyposażony w tory minowe na pokładzie, na których można było zabierać do 56 min kotwicznych[17]. W 1941 roku tory minowe wydłużono i można było zabierać od 86 do 104 min zależnie od typu[13].
Wyposażenie
Po pierwszej modernizacji w 1931 roku „Ugolino Vivaldi” na dachu nadbudówki dziobowej miał standardowy dla okrętów tego typu dalocelownik z dwoma dalmierzami optycznymi o bazie 3 m[16]. Na platformie przed masztem znajdował się inklinometr służący do oceny kąta kursowego celu[16]. Trzeci 3-metrowy dalmierz, rezerwowy dla artylerii oraz służący do strzelań torpedowych, był w zakrytej wieży na platformie nadbudówki za kominem rufowym[16]. Dane były przetwarzane w centrali artyleryjskiej w dolnej kondygnacji nadbudówki, wyposażonej w przelicznik artyleryjski[15].
Okręty miały dwa reflektory na skrzydłach mostka[19]. W skład wyposażenia wchodziła aparatura do stawiania zasłony dymnej (czarnej albo białej) montowana w kominach[17]. W 1940 roku okręty wyposażono w trały kontaktowe na rufie, o szerokości trałowania 200 m[13]. „Ugolino Vivaldi” w 1942 roku został wyposażony w stacją hydrolokacyjną, natomiast nie posiadał radaru[20].
Służba
Do służby wszedł 6 marca 1930 roku (według innych źródeł, 1929 roku)[b]. Od 27 kwietnia do 2 października 1930 roku przeszedł w La Spezii pierwszą modernizację dla polepszenia stateczności, polegającą przede wszystkim na obniżeniu nadbudówki i zmniejszeniu zapasu paliwa[21]. Od 1 grudnia 1930 do 27 marca 1931 roku „Usodimare” wchodził w skład zespołu ośmiu niszczycieli tego typu zabezpieczających trasę grupowego przelotu transatlantyckiego 12 wodnosamolotów gen. Italo Balbo, przydzielony do pierwszej grupy operującej na środkowym Atlantyku z Las Palmas[22].
Od 25 października 1938 do 3 lutego 1939 przeszedł drugą modernizację, następnie wszedł w skład 14. flotylli niszczycieli. 9 lipca 1940 uczestniczył w bitwie koło przylądka Stilo. 1 sierpnia 1940 po godz. 23 w nocy "Vivaldi" staranował i zatopił brytyjski okręt podwodny HMS "Oswald" na powierzchni. Następnie okręt głównie osłaniał konwoje i uczestniczył w operacjach minowania. 15 czerwca 1942 podczas bitwy pod Pantellerią z osłoną brytyjskiego konwoju operacji Harpoon, "Vivaldi" został poważnie uszkodzony i przejściowo unieruchomiony. Odholowany do Trypolisu, remontowany następnie w Neapolu. Remont ukończono 15 maja 1943[23].
W związku z kapitulacją Włoch we wrześniu 1943, "Vivaldi" miał przejść na Maltę. Podczas przejścia, 9 września łącznie z "Da Noli" zaatakował w cieśninie Bonifaccio między Sardynią a Korsyką niemieckie patrolowce i barki desantowe i według źródeł włoskich zatopił niektóre z nich. "Vivaldi" jednakże dostał się pod ostrzał niemieckich baterii nabrzeżnych i został uszkodzony. Mimo wydostania się z zasięgu dział z uszkodzoną siłownią, został jednak zaatakowany i zatopiony 10 września w nocy przez niemieckie lotnictwo[23].
Uwagi
- ↑ Daty według Whitley 1997 ↓, s. 156 i Pachmurin 2010 ↓, s. 31, natomiast Trubicyn 2002 ↓, s. 41 podaje położenie stępki 16 czerwca, a według innych źródeł 16 maja 1927 roku.
- 1 2 Wejście do służby 6 marca 1930 roku według Whitley 1997 ↓, s. 156 i Pachmurin 2010 ↓, s. 31, natomiast Trubicyn 2002 ↓, s. 41 podaje 6 marca 1929 roku.
Przypisy
- 1 2 Pachmurin 2010 ↓, s. 2.
- 1 2 3 Pachmurin 2010 ↓, s. 3.
- ↑ Pachmurin 2010 ↓, s. 26, 31.
- ↑ Pachmurin 2010 ↓, s. 13.
- 1 2 3 Trubicyn 2002 ↓, s. 41.
- ↑ Pachmurin 2010 ↓, s. 31.
- 1 2 Pachmurin 2010 ↓, s. 9.
- ↑ Trubicyn 2002 ↓, s. 5.
- 1 2 Pachmurin 2010 ↓, s. 8-9.
- 1 2 Pachmurin 2010 ↓, s. 8.
- 1 2 3 4 Pachmurin 2010 ↓, s. 6.
- ↑ Trubicyn 2002 ↓, s. 11.
- 1 2 3 4 5 6 7 Pachmurin 2010 ↓, s. 10.
- 1 2 Pachmurin 2010 ↓, s. 8-10.
- 1 2 3 Trubicyn 2002 ↓, s. 9.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Pachmurin 2010 ↓, s. 4.
- 1 2 3 4 5 6 Pachmurin 2010 ↓, s. 5.
- ↑ Trubicyn 2002 ↓, s. 12.
- ↑ Trubicyn 2002 ↓, s. 10.
- ↑ Pachmurin 2010 ↓, s. 11.
- ↑ Pachmurin 2010 ↓, s. 8, 31.
- ↑ Pachmurin 2010 ↓, s. 12-13.
- 1 2 Trubicyn 2002 ↓, s. 41-44.
Bibliografia
- Ju. Pachmurin: Eskadriennyje minonoscy tipa «Nawigatori» [Эскадренные миноносцы типа «Навигатори»]. Moskwa: 2010, seria: Morskaja Kollekcyja. nr 9(132)/2010. (ros.).
- Siergiej Trubicyn: Eskadriennyje minonoscy tipa «Nawigatori» [Эскадренные миноносцы типа «Навигатори»]. Petersburg: 2002, seria: Bojewyje Korabli Mira. (ros.).
- M.J. Whitley: Zerstörer im Zweiten Welkrieg. Stuttgart: Motorbuch Verlag, 1997. ISBN 3-613-01426-2. (niem.).
