Baborówko
| wieś | |
 Pałac w Baborówku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
70-75 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) |
431[1] |
| Strefa numeracyjna |
61 |
| Kod pocztowy |
64-500[2] |
| Tablice rejestracyjne |
PSZ |
| SIMC |
0595708 |
Położenie na mapie gminy Szamotuły _location_map.png) | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu szamotulskiego  | |
 52°35′08″N 16°37′51″E/52,585556 16,630833[3] | |
Baborówko (pol. hist. Baworówko[4]) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie szamotulskim, w gminie Szamotuły[5]. Położona jest 5 km na południowy wschód od Szamotuł, przy szlaku kolejowym Poznań – Szczecin z przystankiem Baborówko.
Historia
Miejscowość pierwotnie była związana z Wielkopolską. Istnieje co najmniej od pierwszej połowy XV wieku i ma średniowieczną metrykę. Dawniej nazywała się Baworówko. Po raz pierwszy w źródłach historycznych wieś odnotowana została w łacińskim dokumencie z 1421 gdzie zapisano ją pod nazwą "Baworowo Minor", 1563 "Baworowko Minus"[4].
Okolice miejscowości były zasiedlone jednak już wcześniej niż odnotowały to zachowane zapisy historyczne. W wyniku badań archeologicznych odkryto w okolicy osadę datowaną wstępnie na X-XIII wiek. Na niewielkim wzniesieniu wśród łąk 500 m na południowy zachód od stacji kolejowej, nad strumieniem, położone jest grodzisko pierścieniowate z XI w. o średnicy około 30 m[6].[4].
Początkowo wieś była własnością szlachecką należącą do wielkopolskiej szlachty z rodu Baworowskich, Jabłonowskich, a później Kąsinowskich, którzy od nazwy wsi Kąsinowo przyjęli odmiejscowe nazwisko i Redkowskich. W 1462 miejscowość leżała w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Koronie Królestwa Polskiego. W 1508 odnotowana została w parafii św. Stanisława w Szamotułach, a w 1510 parafii Kiekrz[4].
W 1421 odnotowano proces sądowy Dobrogosta z Baborówka, syna Krzywosąda, z Wyszkiem z Nieczajny o 7 grzywien długu swego ojca. Dobrogost został wtedy uznany przez sąd za nieletniego, a pełnoletność osiągnąć miał dopiero za 6 lat. W 1451 wspomniano w dokumentach Mikołaja, Piotra i Jana bracia niedzielnych z Baborówka, synów zmarłego Michała, którzy w asystencji stryja Jana Baworowskiego oraz wuja Mikołaja Oporowskiego sprzedali czwartą część tej wsi Stanisławowi Jabłonowskiemu. W 1462 bracia niedzielni Piotr oraz Jan, synowie zmarłego Michała Baworowskiego sprzedali część odziedziczoną po ojcu w Baborówku za 200 grzywien Kąsinowskiemu. W 1467 Wojciech Kąsinowski baborowski zapisał mansjonarzom szamotulskim dwa złote węgierskie czynszu rocznego[4].
W 1470 odnotowany został Jan Jarancik z Baborówka. W 1485 Wojciech Kąsinowski z nepotami swymi Jakubem, Bartłomiejem, Janem, Wyszkiem i Wawrzyńcem sprzedał Tomaszowi z Izdebna w parafii Chrzypsko Wielkiego części w Baborówku za 150 grzywien z zastrzeżeniem prawa wykupu. W 1505 Andrzej Baworowski sprzedał Maciejowi Baworowskiemu część odziedziczoną po ojcu za 55 grzywien. W 1505 Maciej Baworowski zapisał swojej żonie Katarzynie córce Stanisława Turkowskiego 40 grzywien posagu na połowie swoich części w Baborowie. W 1510 odnotowano po łacinie, że w Baborówku „non habet nisi nobiles” czyli po polsku „mieszkają tam tylko szlachcice”. W 1510 wieś miała 10 łanów w tym 5 łanów sołeckich, a zamieszkana była tylko przez trzech mieszkańców[4].
Miejscowość odnotowały także historyczne rejestry podatkowe dzięki, którym znamy stosunki własnościowe we wsi. W 1499 w wykazie zaległości podatkowych odnotowano we wsi, część należącą do Kąsinowskiego. W 1563 pobór odbył się z części Macieja Kąsinowskiego, z jednego łana, a z części Jana Baworowskiego pobrano 12 groszy. W 1577 płatnikami poboru ze wsi byli Walentyn Redkowski oraz Melchior Kąsinowski. W 1580 pobór odbył się z części Melchiora Kąsinowskiego od 1/8 łana, dwóch zagrodników, oraz kolonisty, najemnego robotnika od pługa[4].
Wieś szlachecka Baborowo minus położona była w 1580 roku w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Wskutek II rozbioru Polski w 1793, miejscowość przeszła pod władanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim[7].
W końcu XIX wieku przeszła w ręce niemieckiego rodu von Hantelmannów. Dla nich około 1895 r. został zbudowany pałac eklektyczny z elementami secesyjnymi. Od 1953 r. mieścił się w nim Zakład Doświadczalny Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa przekształcony w Doświadczalny Zakład Rolny. Obecnie pałac jest w rękach prywatnych. Blisko pałacu znajduje się parterowa oficyna z przełomu XIX i XX w. Zabytkowy charakter mają również zabudowania folwarczne z lat 1883–1892; obora, chlewnia, kuźnia, spichlerz i gorzelnia. Pałac i oficynę otacza park krajobrazowy z drugiej połowy XIX w. o pow. około 6 ha. Rosną w nim m.in. dąb szypułkowy o obw. 390 cm, sosna wejmutka o obw. 230 cm – pomnik przyrody, a także buk purpurowy o obw. 360 cm.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego.
Turystyka
Przez wieś przebiegają trasy rowerowych Szamotulskich pętli rowerowych:
Szamotuły – Baborówko – Kąsinowo – Myszkowo – Przyborowo – Brodziszewo – Koźle – Wielonek – Ostroróg – Rudki – Gałowo – Szamotuły.
Szamotuły – Baborówko – Pamiątkowo – Lulinek – Górka – Ślepuchowo – Objezierze – Chrustowo – Sławienko – Ruks – Dołęga – Sycyn – Piotrkówko – Szczuczyn – Szamotuły[8]
Przypisy
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 9 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 1490
- 1 2 3 4 5 6 7 Chmielewski 1982 ↓, s. 21-22.
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2013-06-18].
- ↑ R.Krygiel, P.Mordal, Vademecum Krajoznawcze Ziemi Szamotulskiej, PTTK Oddział w Szamotułach, Szamotuły 2002, s. 50.
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. I, Wielkopolska, Warszawa 1883, s. 31.
- ↑ Portal Szamotulskie Trasy Rowerowe https://r.szamotuly.pl [dostęp: 2020-08-13]
Bibliografia
- Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. I (A – H), hasło „Baworówko”. Wrocław: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1982, s. 21-22. ISBN 83-04-00938-2.
Linki zewnętrzne
- Baborówko, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.
- Baborówko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 75.
