Budowo

Budowo
wieś
Ilustracja
Budynki mieszkalne nr 46 przy ulicy Kasztanowej (na pierwszym planie po prawej) oraz nr 13 przy ulicy Kościelnej (po lewej)
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Powiat

słupski

Gmina

Dębnica Kaszubska

Liczba ludności (2022)

657[1]

Strefa numeracyjna

59

Kod pocztowy

76-248[2]

Tablice rejestracyjne

GSL

SIMC

0743936

Położenie na mapie gminy Dębnica Kaszubska
Mapa konturowa gminy Dębnica Kaszubska, po prawej znajduje się punkt z opisem „Budowo”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Budowo”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Budowo”
Położenie na mapie powiatu słupskiego
Mapa konturowa powiatu słupskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Budowo”
Ziemia54°19′17″N 17°23′28″E/54,321389 17,391111[3]

Budowo (kaszb. Bùdowò[4][5], niem. Budow) – wieś kaszubska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Dębnica Kaszubska, nad rzeką Skotawą i przy trasie drogi wojewódzkiej nr 210. Wieś jest siedzibą sołectwa "Budowo" w którego skład wchodzi również Budówko.

Nazwa

Nazwa miejscowości jest hybrydą etymologiczną i ma charakter kulturowy. Powstała przez dodanie do nazwy pospolitej buda „chata” (z niem. Bude) formantu -owo. Niemiecka nazwa Budow jest adaptacją fonetyczną pierwotnej hybrydy słowiańsko-germańskiej.

Rada Języka Kaszubskiego proponuje kaszubską formę nazwy Bùdowò[6].

Historia

W miejscowym kościele kazania dla Kaszubów odbywały się w ich języku jeszcze w 1784 r. Budowo utrzymało swój kaszubski charakter jeszcze do połowy następnego wieku. Miejscowość była stacją końcową trasy Słupskiej Kolei Powiatowej Słupsk-Budowo (obecnie nieistniejącej)

W latach 1973–1976 miejscowość była siedzibą gminy Budowo. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Budowo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa słupskiego.

Zabytki

  • Pozostałości IX-wiecznego grodziska Budowo (na południowym wschodzie od miejscowości)
  • Kościół gotycki z przełomu XIII i XIV wieku, z XVII w. wieżą, krytą hełmem ostrosłupowym, na wschodniej ścianie gotyckie blendy, centralna w kształcie krzyża, pozostałe różnego rodzaju. Wnętrze ozdobione rokokową polichromią i barokowym wyposażeniem.
  • pozostałości folwarku z XVIII w. lodownią, obok zdziczały park[7].

Cmentarze

W Budowie znajdują się dwa nieczynne cmentarze dawnych mieszkańców wsi[8]. Jeden cmentarz jest zlokalizowany przy kościele[8], drugi – wiejski – na północny wschód od zabudowań wsi, na niewysokim wzniesieniu[8][9]. Od strony drogi gruntowej prowadzącej do niego wydzielony jest z otoczenia niewysokim, kamiennym murem; od tej strony także znajdowało się wejście na jego teren[8]. Na szczycie wzniesienia była usytuowana kaplica[8]. Pozostały z niej fragmenty ścian i fundamentów[8]. W pobliżu kaplicy znajdują się pochówki powojennych mieszkańców Budowa[8]. Na całym terenie cmentarza rozrzucone są pozostałości kamiennych nagrobków, najczęściej kamienne cokoły pod żeliwne krzyże, a także fragmenty ram mogił[8]. Cmentarz był wykorzystywany przez właścicieli Budowa – rodzinę von Zitzewitz[8]. W okolicy szczytu cmentarza położony jest kamień nagrobny poświęcony Wolfgangowi von Zitzewitzowi (1885-1914), jednemu z właścicieli majątku Budowo[8]. Na drugim cmentarzu, przy kościele, znajduje się żeliwny krzyż wskazujący na pochówek Nicolasa Ottona Dettlawa von Zitzewitza (1745-1804)[8].

Przypisy

  1. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 104 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 12415
  4. ↑ Uchwała nr 6 2010 – Nazwy miast, wsi gminnych i sołeckich – Skarbnica Kaszubska [online] [dostęp 2023-12-18] (pol.).
  5. ↑ Kôrta Kraju Kaszëbów / Mapa Kaszub – Kaszëbskô Jednota [online] [dostęp 2023-12-18] (pol.).
  6. ↑ Felicja Baska-Borzyszkowska i inni, Polsko-kaszubski słownik nazw miejscowych, Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, 2017, s. 200, ISBN 978-83-62137-50-3.
  7. ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 187, ISBN 978-83-7495-133-3.
  8. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Krystyna Mazurkiewicz-Palacz: Dawne cmentarze w powiecie słupskim. Słupsk: Starostwo Powiatowe w Słupsku, 2012, s. 44. ISBN 978-83-60228-45-6. [dostęp 2021-08-08].
  9. ↑ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt). Arkusz 1670 (384) – Budow, Reichsamt für Landesaufnahme, 1938.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.