Cmentarz wojenny nr 222 – Brzostek

Cmentarz wojenny nr 222
Brzostek

nr rej. A-1144 z 29 listopada 1996 r.[1]
Widok ogólny
Państwo	Polska
Miejscowość	Brzostek
Adres	ul. Równie
Typ cmentarza	wojenny
Stan cmentarza	nieczynny
Powierzchnia cmentarza	72 m²
Liczba pochówków	44 lub 46
Liczba grobów	1
Data otwarcia	ok. 1916
Zarządca	Urząd Gminy Brzostek
Architekt	Gustav Rossmann
Mapa cmentarza
Położenie na mapie Brzostku Brzostek, cmentarz wojenny nr 222
Położenie na mapie Polski Brzostek, cmentarz wojenny nr 222
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Brzostek, cmentarz wojenny nr 222
Położenie na mapie powiatu dębickiego Brzostek, cmentarz wojenny nr 222
Położenie na mapie gminy Brzostek Brzostek, cmentarz wojenny nr 222
49°52′22,6572″N 21°24′04,2183″E/49,872960 21,401172

Cmentarz wojenny nr 222 w Brzostku, właściwie grób masowy nr 222 (niem. Massengrab Nr. 222)^[2] – cmentarz wojenny z I wojny światowej, należący do grupy zachodniogalicyjskich cmentarzy wojennych. Jedno z miejsc pochówku poległych podczas walk pod Brzostkiem z 7 maja 1915 r.

Ma formę ziemnej mogiły zbiorowej, otoczonej ogrodzeniem z betonowym krzyżem. Został zaprojektowany przez Gustava Rossmanna. Pochowano tu 44 lub 46 żołnierzy austro-węgierskich.

Stan cmentarza w 1988 r.

Okoliczne cmentarze wojenne były tworzone w latach 1916–1917 dla poległych w czasie I wojny światowej żołnierzy. Budował je Oddział Grobów Wojennych w Krakowie, do prac zatrudniano jeńców wojennych, których nadzorowało wojsko austriackie. Brzostek znajdował się w V Okręgu „Pilzno”, obejmującym cały powiat pilzneński. Kierownictwo artystyczne powierzono tu Gustavowi Rossmannowi^[3].

W dwudziestoleciu międzywojennym cmentarzami opiekował się Referat Grobownictwa Wojskowego Okręgowej Dyrekcji Robót Publicznych w Krakowie. Po II wojnie światowej większość z nich, pozbawiona opieki, została zdewastowana przez ludność, której niemieckie napisy kojarzyły się z okupacją hitlerowską^[4]. W 1988 r. cmentarz nr 222 na Równiach został określony przez wypełniającego kartę ewidencyjną jako zaniedbany i częściowo zniszczony^[2]. W 1991 r. wyremontowała go rodzina Serwińskich, Zofia i Józef oraz ich dzieci, z pomocą sąsiada, Marka Dziedzica. Koszty materiałów Serwińscy pokryli z własnych oszczędności. Za opiekę nad cmentarzami nr 220 i 222 Serwińscy zostali odznaczeni przez Austriacki Czarny Krzyż^[4].

Zabytkiem zarządza Urząd Gminy Brzostek^[2][5].

Wbrew informacji z tablicy inskrypcyjnej, która podaje 46 pochowanych, na cmentarzu wg źródeł spoczywa 44 żołnierzy austro-węgierskich, z czego 38 zidentyfikowano^[6]. Pochodzili oni głównie z 21, 36 i 59 pułku piechoty^[7]. Zgodnie ze spisem poległych niemal wszyscy mają nazwiska czeskie lub słowackie. Byli to rezerwiści zmobilizowani w III rzucie mobilizacyjnym, którzy zginęli w czasie walk pod Brzostkiem, 7 maja 1915 r.^[8]

Cmentarz zlokalizowany jest przy ul. Równie w Brzostku, ok. 150 m od skrzyżowania z ul. 20 Czerwca i ok. 500 m od skrzyżowania z drogą krajową nr 73^[8]. Znajduje się ok. 1 km na południowy wschód od Rynku i miejscowego kościoła parafialnego^[10].

Jest to duża, prosta, ziemna mogiła zbiorowa na rzucie prostokąta, o powierzchni 72 m². Została otoczona ogrodzeniem z niskich betonowych słupków na betonowej podmurówce, połączonych pojedynczymi, okrągłymi stalowymi rurami. Od strony ul. Równie wkomponowano w ogrodzenie betonowy krzyż łaciński ze stylizowaną koroną cierniową. Na jego wysokim cokole umieszczono tablicę z inskrypcją w języku niemieckim^[6][10][8]: „3146 ÖSTERR. UNG. / KRIEGER / GEFALLEN BEI BRZOSTEK IM MAI 1915.”. Po przetłumaczeniu: „46 AUSTRO. WĘG. / ŻOŁNIERZY / POLEGŁYCH KOŁO BRZOSTKU W MAJU 1915.”^[6]. W centralnej części zachowały się niewielkie betonowe stele, na których kiedyś mogły się znajdować żeliwne tablice z nazwiskami zidentyfikowanych pochowanych żołnierzy^[6]. Za projekt cmentarza odpowiadał Gustav Rossmann, jest to typowy przykład jego twórczości^[8].

Do końca XX w. mogiła była porośnięta egzotycznymi krzewami, które zasadzili budowniczy^[10].

• 
  Widok na tył cmentarza
• 
  Krzyż z cokołem
• 
  Tablica inskrypcyjna