Henryk Bereska
Henryk Bereska (ur. 17 maja 1926[1] w Szopienicach, zm. 11 września 2005 w Berlinie) – tłumacz literatury polskiej na język niemiecki, poeta.
Życiorys
Pochodził ze śląskiej robotniczej rodziny, urodził się w Szopienicach (obecnie dzielnica Katowic). We wrześniu 1939 był polskim harcerzem. W 1944 trafił do Luftwaffe, a następnie do niewoli amerykańskiej. Po wojnie nie zgodził się na współpracę z SB, a czując się zagrożony uciekł przez zieloną granicę do Niemiec, gdzie początkowo pracował jako niewykwalifikowany robotnik rolny.
Po utworzeniu NRD zamieszkał w Berlinie Wschodnim. Uzyskał tam maturę, a potem na Uniwersytecie Humboldta studiował germanistykę i slawistykę. Po studiach był redaktorem w wydawnictwie Aufbau-Verlag, gdzie pracował do 1955. Jego berlińskie mieszkanie miało okna wychodzące na Mur Berliński, i mimo że później zostały one zamurowane, nadal słyszał strzały oddawane do próbujących ucieczki na Zachód. Dlatego też pracę w domu jako tłumacz podjął w innym miejscu – w domku letniskowym w Kolbergu (gmina Heidesee na Łużycach Dolnych).
Tam tłumaczył polską literaturę, pisał wiersze i polityczne aforyzmy. Przełożył na język niemiecki ponad 200 książek. Natomiast w latach 80. XX wieku zaczął publikacje własnych utworów literackich. Na język niemiecki tłumaczył autorów takich jak: Jan Kochanowski, Jarosław Iwaszkiewicz, Jerzy Andrzejewski, Stanisław Wyspiański, Cyprian Kamil Norwid, Tadeusz Różewicz. Tłumaczenia spisywał ręcznie, na maszynie przepisywała je jego żona, Gilda. Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Niemieckich i niemieckiego PEN Clubu[2].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (1998)[3]
- Krzyż Zasługi na Wstędze Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (1997)[4]
Nagrody i wyróżnienia
- Nagroda literacka ZAiKS-u dla tłumaczy (1967)[5]
- Nagroda Funduszu Kultury
- Nagroda im. Stanisława Ignacego Witkiewicza (1986)
- Nagroda Polskiego PEN Clubu (1994)
- Nagroda literacka im. Hansa Sahla (2000)
- Nagroda Śląska Kraju Dolnej Saksonii
- Nagroda Miast Partnerskich Torunia i Getyngi im Samuela Bogumiła Lindego (2001)
- tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego (2001)[2]
- laureat pierwszej edycji nagrody Transatlantyk przyznanej przez Instytut Książki (2005)[6]
Przypisy
- ↑ Według innych źródeł 17 czerwca, np. Feliks Netz, Ćwiczenia z wygnania, Instytut Mikołowski 2008, ISBN 978-33-60949-36-8, s. 231.
- 1 2 Doktorzy Honoris Causa UWr - Henryk Bereska [dostęp 2025-03-17].
- ↑ Zmarł Henryk Bereska [online], instytutksiazki.pl, 12 września 2005 [dostęp 2025-03-17].
- ↑ Bereska, Henryk | Bundesstiftung zur Aufarbeitung der SED-Diktatur [online], www.bundesstiftung-aufarbeitung.de [dostęp 2025-03-17] (niem.).
- ↑ Laureaci Nagród ZAiKS-u [online], zaiks.org.pl [dostęp 2025-03-17].
- ↑ Transatlantyk dla Henryka Bereski, wyróżnienie dla Stanisława Barańczaka / Wydarzenia / Instytut Książki [online], instytutksiazki.pl, 13 maja 2005 [dostęp 2016-03-06].
Bibliografia
- Henryk Bereska. Poeta, tłumacz, popularyzator literatury polskiej w Niemczech. Katowice: Biblioteka Śląska, 2006. ISBN 83-60209-05-7.
- Bogdan Snoch: Górnośląski Leksykon Biograficzny. Suplement do wydania drugiego. Katowice: Muzeum Śląskie, 2006, s. 16. ISBN 83-60353-11-5.
- Feliks Netz Z familoka pod Mur Berliński – o Henryku Beresce [w:] Ćwiczenia z wygnania, Instytut Mikołowski 2008, ISBN 978-33-60949-36-8.
- Nie zapominajmy Bereski. katowice.wyborcza.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-21)]. (pol.) www.katowice.gazeta.pl [dostęp 2011-05-25]
Linki zewnętrzne
- Informacje o Henryku Beresce w Gazecie Wyborczej
- Odeszli – Gazeta.pl