Karol I Podiebradowicz

Karol I Podiebradowicz

Nagrobek w Ząbkowicach Śl.
Książę ziębicki
Okres	od 24 czerwca 1498 do 31 maja 1536
Poprzednik	Henryk I Starszy
Następca	Jan Podiebradowicz
Książę oleśnicki
Okres	od 10 listopada 1502 do 31 maja 1536
Poprzednik	Jerzy I Podiebradowicz
Następca	Henryk II Młodszy
Hrabia kłodzki
Okres	od 12 lipca 1511 do 31 maja 1536
Poprzednik	Albrecht Podiebradowicz
Następca	Jerzy II Podiebradowicz
Dane biograficzne
Dynastia	Podiebradowie
Data i miejsce urodzenia	4 maja 1476 Kłodzko
Data i miejsce śmierci	31 maja 1536 Ząbkowice Śląskie
Miejsce spoczynku	kościół w Ząbkowicach
Ojciec	Henryk I Starszy z Podiebradów
Matka	Urszula Brandenburska
Rodzeństwo	Albrecht Podiebradowicz, Jerzy Podiebradowicz, Zdenka ziębicka (1483-1522)
Małżeństwo	Anna żagańska od 7 stycznia 1488
Dzieci	Joachim Henryk II Jan Jerzy II

Karol I Podiebradowicz (ur. 4 maja 1476 w Kłodzku, zm. 31 maja 1536 w Ząbkowicach Śląskich), w latach 1498–1536 książę ziębicki, w latach 1498–1501 hrabia kłodzki (tytularnie do śmierci), w latach 1495–1536 książę oleśnicki. Starosta generalny Dolnego Śląska od 1517 r. oraz Górnego Śląska od 1528 r.

Karol I był piątym dzieckiem i czwartym synem Henryka I Starszego i Urszuli Brandenburskiej. 6 stycznia 1488 r. ożenił się w Głogowie z Anną, córką księcia żagańskiego Jana II Szalonego i Katarzyny, córki księcia opawskiego Wilhelma z dynastii Przemyślidów. W chwili zawarcia ślubu małżonkowie byli jeszcze dziećmi, dlatego też faktyczne zawarcie małżeństwa nastąpiło dopiero wkrótce po 14 lutego 1495 r., zapewne 3 marca 1495 r., czyli w ostatni dzień karnawału. Posag żony wynoszący 6000 dukatów został zabezpieczony na majątkach Podiebradów. Po śmierci ojca Karol rządził razem ze starszymi braćmi Albrechtem i Jerzym. Rezydował początkowo w Kłodzku. Po śmierci Jerzego Karol przeniósł się do Oleśnicy. Po śmierci Albrechta stał się posiadaczem całego ojcowskiego majątku, a w 1515 r. po śmierci bratanka Bartłomieja, syna Wiktoryna, jedynym męskim przedstawicielem dynastii Podiebradów.

Na początku XVI w. doszło do spadku znaczenia jego rodu. 3 maja 1500 r. Ulrichowi von Hardeckowi za 60 000 talarów zostało sprzedane hrabstwo kłodzkie, w 1509 r. książę opolski Jan II Dobry został panem Ziębic, a w 1517 r. Wołowa. Karol sprzedał również Ścinawę Janowi Thurzonowi, młodszemu bratu biskupa wrocławskiego.

Równocześnie Karol był ostatnim Podiebradem, którego znaczenie wychodziło poza Śląsk. W 1515 r. król Władysław Jagiellończyk mianował Karola swoim doradcą, a jego syn nominacje tę odnowił. Dalsza kariera wyglądała następująco: w 1519 r. został zwierzchnim wójtem Górnych Łużyc, w 1523 r. namiestnikiem Królestwa Czeskiego, w 1517 r. starostą generalnym Dolnego Śląska i dożywotnim starostą księstwa głogowskiego ze wszystkimi dochodami i korzyściami, a w 1528 r. został mianowany przez Ferdynanda I starostą Dolnego i Górnego Śląska. W 1532 r. potwierdzono mu dożywotnio wszystkie urzędy. Odzyskał księstwo ziębickie z Ząbkowicami, gdzie w latach 1524–1532 rozpoczął budowę zamku, której jednak nie ukończył z braku pieniędzy.

W 1522 r. nawiązał kontakt z Marcinem Lutrem, ale do śmierci pozostał katolikiem. Karol został pochowany w kościele św. Anny w Ząbkowicach Śląskich. W 1541 r. spoczęła tam również jego żona. Dzieci ufundowały im grobowiec wykonany przez Ulryka z Żagania, który stał pierwotnie w prezbiterium świątyni, a od 1815 do dziś w kaplicy Kauffunga^[1].

Ze związku z Anną, córką księcia żagańskiego Jana II Szalonego i Katarzyny Opawskiej miał dwanaścioro dzieci:

• Henryk (1497–1497)
• Anna (1499–1504)
• Katarzyna (1500–1507)
• Małgorzata (1501–1551), ożeniona z Janem Zajíciem z Hasenburga
• Joachim (1503–1562), biskup brandenburski
• Kunegunda (Kunhuta) (1504–1532), ożeniona z Krzysztofem Černohorským z Boskovic
• Urszula (Vorsila) (1505–1539), ożeniona z Hieronimem Biebersteinem
• Henryk II (1507–1548), książę ziębicko-oleśnicki
• Jadwiga (1508–1531), ożeniona z Jerzym Hohenzollern-Ansbach
• Jan (1509–1565), książę ziębicko-oleśnicki
• Barbara (1511–1539), zakonnica w Strzelinie
• Jerzy II (1512–1553), książę ziębicko-oleśnicki.

W kaplicy Kauffunga kościoła św. Anny w Ząbkowicach znajduje się sarkofag księcia Karola I Podiebradowicza i jego żony księżnej Anny Żagańskiej, który pierwotnie stał w prezbiterium oraz epitafia Sigismunda Kaufunga von Chlum (zm. 1573) i jego syna (zm. 1634)^[2], rycerzy z ziemi ząbkowickiej. Na ścianach sarkofagu według Hansa Lutscha^[3] były herby.

Herby

• leżący nad głową: Karola I Podiebradowicza księstwa ziębickiego
• leżący nad głową: Anny Żagańskiej księstwa żagańskiego
• z przodu: Sicilien (Królestwa Sycylii)^[4]; Koldicz (von Colditz)^[5]
• z tyłu: Sagan (księstwo żagańskie), Brandenburg (Brandenburgii)

• 
  Herb Karola I (księstwo ziębickie)
• 
  Herb Anny (księstwo żagańskie)
• 
  Herb Królestwa Sycylii
• 
  Herb Koldic (von Colditz)
• 
  Herb księstwa żagańskiego
• 
  Herb Urszuli Branderburskiej (pole)

• po lewej stronie: Mesisen (Marchii Miśnieńskiej); Bayern (Bawarii), Meiland (Księstwa Mediolanu)^[6]; Luthringen (Lotaryngii)^[7]; Wirtemberg (Wirtembergii); Baden (Badenii)^[8]

• 
  Herb Marchii Miśnieńskiej
• 
  Herb Bawarii
• 
  Herb Księstwa Mediolanu
• 
  Herb Lotaryngii
• 
  Herb Wirtembergii
• 
  Herb Badenii (odmiana)

• po prawej stronie: Tschestolowicz (von Czastolowicz)^[9]; Monsterberg (księstwa ziębickiego)^[10], Troppen (księstwa opawskiego)^[11], Duringen (Thüringen, Turyngii)^[12], Sachsen (Saksonii)^[13]; Oppeln (księstwa opolskiego)^[14][15].

• 
  Herb Tschestolowicz (Častolovic)
• 
  Herb księstwa ziębickiego
• 
  Herb księstwa opawskiego
• 
  Herb Turyngii
• 
  Herb Saksonii
• 
  Herb księstwa opolskiego

• S. Głogowski, Genealogia Podiebradów, Muzeum w Gliwicach, Gliwice 1997.
• A. Herzig, M. Ruchniewicz, Dzieje Ziemi Kłodzkiej, DOBU Verlag/Oficyna Wydawnicza „Atut”, Hamburg-Wrocław 2006.
• K. Bartkiewicz, Dzieje Ziemi Kłodzkiej w wiekach średnich, Ossolineum, Wrocław 1977.
• Kłodzko. Dzieje miasta, pod red. R. Gładkiewicza, Muzeum Ziemi Kłodzkiej, Wrocław 1998.

• Genealogia Podiebradowiczów
• Radek Fukala: Silesian Duke Charles I of Münsterberg and Oels and His Power Aspirations. Prague Papers on the History of International Relations, 2018, 2.