Kolno (województwo kujawsko-pomorskie)
| wieś | |
 Cmentarz ewangelicki | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) |
425[1] |
| Strefa numeracyjna |
56 |
| Kod pocztowy |
86-200[2] |
| Tablice rejestracyjne |
CCH |
| SIMC |
0841604 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Chełmno _location_map.png) | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu chełmińskiego  | |
 53°23′20″N 18°30′01″E/53,388889 18,500278[3] | |
Kolno – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie chełmińskim, w gminie Chełmno.
Nazwa
Miejscowość wymieniona została po raz pierwszy w łacińskim dokumencie z 1222 jako "Colno, Coln"[4]. Po rozbiorach Polski nazwa miejscowości została zgermanizowana i w języku niemieckim nazywano ją "Köln"[5]
W latach 1939–1942 dotychczasową nazwą wsi (i znajdującego się tam majatku) było Kölln, lecz po przeprowadzonej zamianie nazw miejscowości w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie, w latach 1942–1945 nazywała się Kölln (Weichsel)[6].
Historia
Wieś leży na pograniczu Mazowsza oraz Pomorza i historycznie była związana z ziemią chełmińską na Pomorzu Nadwiślańskim. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od pierwszej połowy XIII wieku[4].
W początku XIII wieku w 1222 we wsi znajdował się gród podlegający władztwu ziemi chełmińskiej pod zwierzchnictwem księcia Konrada I mazowieckiego, który nadał tę ziemię, a wraz z nią "Colno", biskupowi Chrystianowi z Oliwy. W 1223 nadanie to zatwierdził papież Honoriusz III[4].
Od 1226 po sprowadzeniu na Mazowsze zakonu krzyżackiego przez księcia mazowieckiego Konrada I tereny, na których leży miejscowość w XIII-XV wieku znalazły się we władaniu krzyżaków. W 1322 wieś Kolno stanowiła własność miasta Chełmna i przeznaczona była na pastwiska oraz role, a gospodarstwa nie mogły mieć więcej niż 3 łany powierzchni. We wsi gospodarował wówczas jeden gospodarz („hoffman”) oraz dwóch zagrodników. W miejscowości wolno było także użytkować drewno na opał oraz jako budulec oprócz dębów. Wieś po połowie z miastem mogła także hodować pszczoły. W 1393 zawarty został układ kapituły chełmińskiej z miastem Chełmnem dotyczący korca biskupiego wg. którego wieś miała go dawać od jednego pługa[4].
W drugiej połowie XVI wieku miejscowość była własnością miasta Chełmna i znajdowała się na terytorium biskupstwa chełmińskiego w parafii Chełmno, a administracyjnie leżała w powiecie chełmińskim, województwa chełmińskiego w Koronie Królestwa Polskiego[4].
Wskutek I rozbioru Polski w 1772, miejscowość przeszła pod władanie Prus i jak cała ziemia chełmińska znalazła się w zaborze pruskim.
Podział administracyjny
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 1028182 | Za Jeziorem | część wsi (zniesiona w 2023 r.) |
W latach 1939–1945 położona była w okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie, w rejencji bydgoskiej (Regierungsbezirk Bromberg)[9], w powiecie Chełmno (Kreis Kulm)[6].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego.
Demografia
Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) wieś liczyła 425 mieszkańców[1]. Jest czwartą co do wielkości miejscowością gminy Chełmno.
Zabytki
Według rejestru zabytków NID[10] na listę zabytków wpisany jest cmentarz ewangelicki z XIX w., nr rej.: 538 z 1.06.1987.
Zobacz też
- 1 2 GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 488 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 55994
- 1 2 3 4 5 Porębska 1971 ↓, s. 57.
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom IV - wynik wyszukiwania - DIR [online], dir.icm.edu.pl [dostęp 2022-01-16].
- 1 2 Germanizacja nazw miejscowości w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie. Wybór źródeł, wstęp i oprac. M. Kubicki, Gdańsk-Warszawa 2022, s. 101.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2022 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2783)
- ↑ Germanizacja nazw miejscowości w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie. Wybór źródeł, wstęp i oprac. M. Kubicki, Gdańsk-Warszawa 2022, s. 93.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025, s. 26 [dostęp 2016-05-22].
Bibliografia
- Krystyna Porębska: Słownik historyczno-geograficzny ziemi chełmińskiej w średniowieczu, hasło „Kolno”. Wrocław: Ossolineum, 1971, s. 57.
Linki zewnętrzne
- Kolno, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.
- http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_IV/267
