Maria Opieńska
.jpg) | |
 porucznik | |
| Data i miejsce urodzenia |
2 kwietnia 1872 |
|---|---|
| Data śmierci |
po 1939 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1918-1919 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
1 batalion OLK |
| Stanowiska |
kierowniczka służby harcerek i sokolic |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
działaczka narodowa i społeczna |
| Odznaczenia | |
_BAR.svg.png){kind=small}    | |
Maria Opieńska z Gąsiorowskich (ur. 2 kwietnia 1872 w Dobromierzycach, zm. po 1939[1]) – polska działaczka narodowa i społeczna, członkini Narodowej Organizacji Kobiet, harcerka, porucznik Wojska Polskiego, obrończyni Lwowa[2].
Życiorys
.png)
W 1905 była członkinią koła Towarzystwa Szkoły Ludowej w Żółkwi[3]. Od września 1908 należała do Wydziału Ligi Pomocy Przemysłowej i Organizacji Narodowej IV okręgu. Była zastępczynią Naczelnego Komendanta Drużyn Skautowych[2].
W sierpniu 1914 była wiceprzewodniczącą Zjednoczenia Chrześcijańskiego Polskich Organizacji Kobiecych. W czasie ataku Rosjan na Galicję pracowała jako samarytanka Sióstr Błękitnych[4]. W październiku 1918 wybrano ją do Wydziału „Sokoła-Macierzy”. Podczas obrony Lwowa kierowała służbą kurierską, wywiadowczą i sanitarną harcerek oraz sokolic[5][6]. Służyła jako podporucznik w 1. batalionie Ochotniczej Legii Kobiet[7][8]. Razem z mężem należała do Polskiego Komitetu Ratunkowego dla powiatu lwowskiego. W 1919 wraz z Teodozją Dzieduszycką i Marią Dulębianką uczestniczyła w delegacji wizytującej ukraińskie obozy dla internowanych. Delegatki zaraziły się tyfusem plamistym – jako jedyna z nich przeżyła Opieńska[9]. Posiadała stopień wojskowy porucznika[10].
W odrodzonej Polsce działała w Narodowej Organizacji Kobiet. W 1920 została członkinią Rady Głównej Opiekuńczej[11]. Była członkinią Wydziału Wykonawczego Ligi Samoobrony Społecznej. Należała do Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej[2]. Była członkinią Obozu Wielkiej Polski[2]. W 1934 zasiadała w zarządzie Małopolskiej Dzielnicy Sokolej[12]. W 1938 została członkinią wydziału Grupy „Sokół-Macierz” Obrońców Lwowa w ramach Związku Obrońców Lwowa[13]. W 1939 kandydowała do Rady Miejskiej Lwowa z listy nr 3 (Blok Katolicko-Narodowy) w okręgu wyborczym nr I[1].
Rodzina
Była córką Stanisława Gąsiorowskiego i Róży z Nowosielskich. 28 października 1893 w Kościele Mariackim w Krakowie wyszła za mąż za Jana Opieńskiego h. Pniejnia, lekarza[14]. Miała z nim córkę Janinę po mężu Blauth, biochemiczkę i działaczkę niepodległościową. Jej szwagrem był kompozytor Henryk Opieński[15].
Ordery i odznaczenia
- Srebrny Krzyż Zasługi (18 marca 1930[16], odmówiła jego przyjęcia[17])
- Medal Niepodległości (22 kwietnia 1938)[18]
- Krzyż Obrony Lwowa[7]
- Brązowa Odznaka „Znak Sokoła”[19][20]
- Odznaka ZHP „Wdzięczności”[21]
Upamiętnienie
Była patronką istniejącej w latach 1989-2005 37 Górskiej Drużyny Harcerskiej „Orlica”[22].
Przypisy
- 1 2 Dziennik Polski, R. 5, nr 108 (21 kwietnia 1939) - wyd. ABC, s. 10.
- 1 2 3 4 Opieński Jan Onufry, [w:] Adam Wątor, Słownik działaczy Narodowej Demokracji w Galicji, Szczecin 2008, s. 131, ISBN 978-83-751-810-9-8.
- ↑ Sprawozdanie z Działalności Towarzystwa Szkoły Ludowej w Krakowie za Rok 1904, Kraków 1905, aneks.
- ↑ Józef Białynia Chołodecki, Fanny Dittner - jej denuncjatorska działalność i proces kryminalny : przyczynek do dziejów Lwowa w czasie światowej wichury wojennej, Lwów 1932, s. 19.
- ↑ Maria Opieńska z Gąsiorowskich | Fundacja 100 [online], www.fundacja100.pl [dostęp 2025-04-20].
- ↑ Obrona Lwowa 1-22 listopada 1918. 3, Organizacja listopadowej obrony Lwowa, ewidencja uczestników walk, lista strat, Lwów 1939, aneks.
- 1 2 [Wojna polsko-ukraińska, Milicya Koła Pań] Zestaw dokumentów po Władysławie Krzewskiej, m. in. zaświadczenie wystawione przez Marię Opieńską z Milicyi Koła Pań. Lwów 11 stycznia 1919 r. [online], OneBid [dostęp 2025-04-20].
- ↑ Maria Bruchnalska, Z obrony bohaterskiego Lwowa i Małopolski Wschodniej : udział ziemianek, Lwów 1930, s. 57.
- ↑ Semper fidelis. Obrona Lwowa w obrazach współczesnych, Lwów 1930, TAB. 167.
- ↑ Sokół Sanok [online], www.sokolsanok.pl [dostęp 2025-04-20].
- ↑ Dziennik Powszechny, R. 3, nr 99 (11 kwietnia 1920), s. 5.
- ↑ Album pamiątkowy z okazji otwarcia i poświęcenia nowej siedziby na czterdziestolecie założenia Związku Sokołów Polskich w Ameryce w Pittsburgu dnia 17-go czerwca, 1934 w obecności wodza Błękitnej Armji generała broni Józefa Hallera : 1894-1934, Pittsbourgh 1934, 12v.
- ↑ Dziennik Polski, R.4, nr 323 (23 listopada 1938), s. 9.
- ↑ Akt ślubu Jana Opieńskiego i Marii Gąsiorowskiej, szukajwarchiwach.gov.pl, 1893 (łac.).
- ↑ Maria Gąsiorowska [online], Wielka Genealogia Minakowskiego [dostęp 2025-04-20].
- ↑ Monitor Polski, nr 66 (20 marca 1930), s. 1.
- ↑ Gazeta Bydgoska, R. 9 nr 74 (29 marca 1930), s. 3.
- ↑ Monitor Polski, nr 93 (23 kwietnia 1938), s. 3.
- ↑ Gazeta Bydgoska, R. 6 nr 133 (12 czerwca 1927) + dod., s. 4.
- ↑ Kurjer Warszawski, R.107, nr 171 (24 czerwca 1927) - wyd. wieczorne, s. 4.
- ↑ Sprawozdanie Naczelnej Rady Harcerskiej [Nr] 2 (1 I/1 IX 1921), Warszawa 1921, s. 47.
- ↑ 37 GDH "Orlica" [online], Historia Hufca Ziemi Gliwickiej Wiki [dostęp 2025-04-20].
