Z początku Prusy Zachodnie dzieliły się na dwa departamenty: gdański i kwidzyński, w 1818 przemianowane na rejencje o tych samych nazwach. Po pokoju w Tylży w 1807 obszar prowincji zmniejszył się o tereny wokół Bydgoszczy, Ziemię Chełmińską z Toruniem, które przeszły do Księstwa Warszawskiego, oraz o terytorium Gdańska ogłoszonego wolnym miastem. W 1814 Gdańsk, a w 1815 ziemia chełmińska z Toruniem wróciły do Prus Zachodnich. Odtąd Westpreußen obejmowały ten sam teren (aż do 1918). W latach 1824–1829 funkcjonowała unia personalna między Prusami Zachodnimi i Prusami Wschodnimi, a w 1829 formalnie zjednoczono obie prowincje w jedną prowincję o nazwie Prusy. W 1878 unia została rozwiązana i wrócono do sytuacji z 1823.
W wyniku okupacji niemieckiej 1939–1945 powstał Okręg Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie, nieco większy od prowincji zachodniopruskiej w latach 1815–1918 (doszły powiaty bydgoski, lipnowski, rypiński, wyrzyski oraz miasto Bydgoszcz; poza granicami pozostały powiaty człuchowski, złotowski i wałecki). Obejmował on dużą część przedwojennego województwa pomorskiego (bez powiatów inowrocławskiego, nieszawskiego, szubińskiego i włocławskiego), rejencję zachodniopruską (której przywrócono nazwę: rejencja kwidzyńska) i Wolne Miasto Gdańsk. Na jego czele stał Albert Forster jako gauleiterNSDAP i zarazem Namiestnik Rzeszy. Po 1945 nazwa Prusy Zachodnie wyszła w Polsce z obiegu, choć nadal używana jest w Niemczech na określenie Pomorza Gdańskiego, zamiennie z nazwą Pommerellen[2] (termin Pommern zarezerwowany jest w Niemczech tylko dla dawnej prowincji pomorskiej).
Prowincja posiadała swój hymn, zwany Westpreussenlied, którego twórcami byli P. Felske i H. Hartmann.
Demografia, warunki naturalne i gospodarka
Prusy Zachodnie miały charakter krainy rolniczej – pola uprawne zajmowały 54%, a łąki i pastwiska 18% powierzchni prowincji – i o stosunkowo wyższym zalesieniu (21% powierzchni) niż sąsiadujące prowincje Prus[3]. Również odsetek osób zatrudnionych w rolnictwie był wyższy niż średnia dla Prus, a wskaźnik urbanizacji niższy[4][5][6].
Około połowy mieszkańców prowincji wyznawało wiarę katolicką, co wynikało przede wszystkim ze zbliżonego odsetka ludności polskiej, przy czym z biegiem lat odsetek katolików rósł i przed końcem XIX wieku przekroczył 50%.[4][5][6].
Prusy Zachodnie
Rok
Liczba ludności
Liczba ludności mieszkająca w miejscowościach pow. 2 tys. mieszkańców
Odsetek osób wyznania ewangelickiego
Odsetek osób wyznania rzymskokatolickiego
Odsetek osób wyznania żydowskiego
Odsetek osób zatrudnionych w przemyśle i budownictwie
Odsetek osób zatrudnionych w handlu i usługach
Odsetek osób zatrudnionych w rolnictwie i hodowli zwierząt
Udział ludności mówiącej językiem polskim lub pokrewnym zmieniał się w czasie, spadając z 51,9% w 1819 roku do 35,5 w 1910[7]. Był również zróżnicowany regionalnie, od 0,27 w powiecie elbląskim do 79,44 w lubawskim (w 1905).
Podział administracyjny
Podział administracyjny na rejencje i powiatyGmach Sejmu Prus Zachodnich w Gdańsku
Stolicą Prus Zachodnich było miasto Danzig (dziś: Gdańsk). Tworzyły je dwie rejencje: rejencja gdańska(Regierungsbezirk Danzig) oraz rejencja kwidzyńska(Regierungsbezirk Marienwerder)
.svg.png)
.svg.png){kind=small}
_COA.jpg){kind=small}
_COA.svg.png){kind=small}
.jpg)
pomorskie
malborskie.svg.png){kind=small}
