Harfiarz
| Psalmopoeus | |
| Pocock, 1895 | |
 Harfiarz wenezuelski | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Infrarząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj |
harfiarz |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Psalmopoeus cambridgei Pocock, 1895 | |
Harfiarz[1] (Psalmopoeus) – rodzaj pająków z infrarzędu ptaszników i rodziny ptasznikowatych. Obejmuje 13 opisanych gatunków. Zamieszkują Amerykę Środkową i północną Amerykę Południową.
Morfologia
Ubarwienie zmienia się w czasie rozwoju osobniczego. Karapaks jest dłuższy niż szeroki, o lekko wyniesionej części głowowej, szerszym niż dłuższym i mniej lub bardziej wysklepionym wzgórku ocznym oraz prostych i głębokich jamkach. Oczy pary przednio-środkowej leżą na tej samej wysokości co oczy pary przednio-bocznej. Brak jest nadustka. Szczękoczułki pozbawione są rastellum. Niemal prostokątne szczęki mają przednie płaty wyciągnięte w stożkowate wyrostki i po około 105–240 kuspuli w kątach wewnętrznych. Warga dolna jest szersza niż długa, zaopatrzona w 87–195 kuspuli. Na aparat strydulacyjny składają się długie, nitkowate szczecinki rozmieszczone w 1–3 szeregach po 4–9 sztuk na nasadowo-brzusznych częściach szczękoczułków oraz dobrze wykształcone liry szczęk zbudowane z pojedynczego szeregu grubych szczecin. Wargę dolną płytka i płaska bruzda dzieli od dłuższego niż szerokiego, spiczasto zakończonego sternum, na którym widnieją trzy pary sigilli oddalonych o na odległość równą swojej średnicy lub mniejszą od jego krawędzi. Odnóża czwartej i pierwszej pary zwykle są najdłuższe i równej długości, a trzeciej pary najkrótsze. U samców P. cambridgei i P. irminia odnóża pierwszej, drugiej i czwartej pary są równej długości. Na tylno-bocznych powierzchniach bioder, krętarzy i nasad ud nogogłaszczków oraz na przednio-bocznych powierzchniach bioder, krętarzy i ud odnóży pierwszej pary znajdują się grupy krótkich, uszeregowanych, gęsto rozmieszczonych szczecinek. Odnóża pierwszej i drugiej pary mają na nadstopiach i stopach szpatułkowate skopule. Trichobotria maczugowate rozmieszczone są w odsiebnych ⅔ długości stopy. Na goleniach i nadstopiach samców występują bocznie skierowane szczecinki. Opistosoma (odwłok) pozbawiona jest włosków parzących. Kądziołki przędne pary tylno-bocznej są palcowate[2].
Samce mają na goleniach pierwszej pary odnóży apofizy (haki) goleniowe złożone z dwóch gałęzi; za dłuższą z nich, tylno-boczną, znajduje się guzek. Nogogłaszczki samca mają prawie trójkątne cymbium zbudowane z dwóch niemal równych rozmiarów płatów, z których tylno-boczny nie ma zaokrąglonego wyrostka. Kulisty bulbus ma małe subtegulum, guzek na przednio-bocznej powierzchni tegulum oraz niespłaszczony i pozbawiony kilów embolus o prostym lub zakrzywionym wierzchołku. Genitalia samicy mają dwie osobne, proste spermateki z płatami lub wyrostkami w częściach środkowej i wierzchołkowej[2].
Rozprzestrzenienie
Rodzaj neotropikalny, rozmieszczony od południowego Meksyku przez Belize, Gwatemalę, Honduras, Nikaraguę, Kostarykę, Panamę, Kolumbię, Trynidad i Tobago oraz Wenezuelę po Gujanę, północną Brazylię i Ekwador[2].
Taksonomia
Takson ten wprowadzony został w 1895 roku przez Reginalda Innesa Pococka[3]. Nazwa naukowa rodzaju oraz zwyczajowa nawiązuje do dźwięków wydawanych podczas strydulacji nawiązujących do dźwięków harfy[1].
Do rodzaju tego zalicza się 13 opisanych gatunków[2][4][1]:
- Psalmopoeus cambridgei Pocock, 1895 – harfiarz trynidadzki, ptasznik trynidadzki
- Psalmopoeus chronoarachne Peñaherrera-R. et León-E., 2023 – harfiarz ulotny
- Psalmopoeus ecclesiasticus Pocock, 1903 – harfiarz duchowny
- Psalmopoeus emeraldus Pocock, 1903 – harfiarz szmaragdowy
- Psalmopoeus irminia Saager, 1994 – harfiarz Irmy, h. wenezuelski, ptasznik wenezuelski
- Psalmopoeus langenbucheri Schmidt, Bullmer et Thierer-Lutz, 2006 – harfiarz północny
- Psalmopoeus maya Witt, 1996 – harfiarz majański
- Psalmopoeus plantaris Pocock, 1903 – harfiarz podeszwowy
- Psalmopoeus pristirana Dupérré et Tapia, 2024 – harfiarz złoty
- Psalmopoeus pulcher Petrunkevitch, 1925 – harfiarz piękny, ptasznik piękny
- Psalmopoeus reduncus (Karsch, 1880) – harfiarz odmienny
- Psalmopoeus satanas Peñaherrera-R. et León-E., 2023 – harfiarz szatański
- Psalmopoeus victori Mendoza, 2014 – harfiarz czerwonowłosy
Przypisy
- 1 2 3 Dominik Szymański i inni, Ptasznikowate (Theraphosidae). Etymologia nazw naukowych i propozycja nazw zwyczajowych, Kraków: Ridero, 14 marca 2025, s. 186-188, ISBN 978-83-8414-021-5 (pol.).
- 1 2 3 4 Y. Cifuentes, R. Bertani. Taxonomic revision and cladistic analysis of the tarantula genera Tapinauchenius Ausserer, 1871, Psalmopoeus Pocock, 1985, and Amazonius n. gen. (Theraphosidae, Psalmopoeinae). „Zootaxa”. 5101 (1), s. 1-123, 2022. DOI: 10.11646/zootaxa.5101.1.1.
- ↑ R.I. Pocock. On a new and natural grouping of some of the Oriental genera of Mygalomorphae, with descriptions of new genera and species. „Annals and Magazine of Natural History”. 15 (86), s. 165-184, 1895. DOI: 10.1080/00222939508677863.
- ↑ Gen. Psalmopoeus Pocock, 1895. [w:] World Spider Catalog [on-line]. Natural History Museum Bern. [dostęp 2022-08-16].