Susłogon

Susłogon
Urocitellus[1]
Obolenskij, 1927[2]
Ilustracja
Susłogon falisty (U. undulatus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

wiewiórkokształtne

Rodzina

wiewiórkowate

Podrodzina

afrowiórki

Plemię

świstaki

Rodzaj

susłogon

Typ nomenklatoryczny

Spermophilus eversmanni Brandt, 1841 (= Mus undulatus Pallas, 1778)

Synonimy
Gatunki

17 gatunków (w tym 4 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Susłogon[4] (Urocitellus) – rodzaj ssaków z podrodziny afrowiórek (Xerinae) w obrębie rodziny wiewiórkowatych (Sciuridae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce Północnej oraz w północno-wschodniej Azji[5][6][7].

Morfologia

Gatunki zaliczone do Urocitellus charakteryzują się dłuższym włosem sierści, oraz mniejszym wymiarem czaszki niż przedstawiciele Cynomys (nieświszczuk) i Marmota (świstak). Są większe od gatunków siostrzanego rodzaju Xerospermophilus. Pod względem morfologicznym największe podobieństwo zachowują do gatunków z rodzaju Spermophilus (sensu stricto)[7]. Długość ciała (bez ogona) 153,3–337 mm, długość ogona 32–140 mm; masa ciała 82–683 g[6][8].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1927 roku rosyjski zoolog Siergiej Oboleński w artykule zatytułowanym Wstępne badanie palearktycznych wiewiórek naziemnych (r. Citellus i Spermophilopsis), opublikowanym w czasopiśmie „Dokłady Akadiemii Nauk SSSR”[2]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie monotypowe) (oryginalne oznaczenie) susłogon falisty (U. undulatus). Wcześniejsza nazwa którą ukuł w 1817 roku francusko-amerykański przyrodnik Constantine Samuel Rafinesque okazała się młodszym homonimem rodzaju chrząszczy opisanego w 1807 roku.

Etymologia

  • Anisonyx: gr. ανισος anisos ‘nierówny’, od negatywnego przedrostka αν- an-; ισος isos ‘równy’; ονυξ onux, ονυχος onukhos ‘pazur’[9]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Anisonyx brachiura Rafinesque, 1817 (= Arctomys columbianus Ord, 1815).
  • Urocitellus: gr. ουρα oura ‘ogon’; rodzaj Citellus Oken, 1816 (suseł)[2].

Podział systematyczny

Na podstawie badań filogenetycznych z rodzaju Spermophilus (sensu lato)[10] wydzielono 12 gatunków[7] i zgrupowano je w rodzaju Urocitellus. Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[11][8][5][4]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[4] Podgatunki[6][5][8][12] Rozmieszczenie geograficzne[6][5][8][12] Podstawowe wymiary[6][8][12][b] Status
IUCN[13]
 Urocitellus brunneus (A.H. Howell, 1928) susłogon brunatny 2 podgatunki endemit Stanów Zjednoczonych: Idaho (hrabstwa Valley, Adams, Washington, Payette i Gem); zakres wysokości: 670–1550 m n.p.m. DC: 17,4–18 cm
DO: około 5,5 cm
MC: 117–119 g		  EN 
 Urocitellus townsendii (Bachman, 1839) susłogon płowy 2 podgatunki endemit Stanów Zjednoczonych: Waszyngton (dolina rzeki Yakima) DC: 20–23 cm
DO: 3,2–5,4 cm
MC: 125–174 g		  VU 
 Urocitellus mollis (Kennicott, 1863) susłogon pajucki gatunek monotypowy endemit Stanów Zjednoczonych: południowo-wschodni Oregon, południowe Idaho, wschodnia Kalifornia, Nevada i zachodnie Utah; zakres wysokości: – m n.p.m. DC: 15,6–19,3 cm
DO: 4,5–6 cm
MC: 82–205 g		  LC 
Urocitellus idahoensis (C.H. Merriam, 1913) 2 podgatunki endemit Stanów Zjednoczonych: obszar równiny rzeki Snake w południowo-środkowym Idaho DC: 15,4–18,5 cm
DO: 4–6,2 cm
MC: 82–205 g		  NE 
 Urocitellus canus (C.H. Merriam, 1898) susłogon siwy 2 podgatunki endemit Stanów Zjednoczonych: wschodni Oregon, południowo-zachodnie Idaho, skrajnie północno-wschodnia Kalifornia i północno-zachodnia Nevada DC: 15,3–16 cm
DO: 3,8–4,1 cm
MC: około 154 g		  LC 
 Urocitellus washingtoni (A.H. Howell, 1938) susłogon waszyngtoński gatunek monotypowy endemit Stanów Zjednoczonych: Wyżyna Kolumbii (wschodni Waszyngton i północno-wschodni Oregon); zakres wysokości: 90–450 m n.p.m. DC: 18,5–24 cm
DO: 3,2–6,5 cm
MC: około 210 g		  NT 
 Urocitellus beldingi (C.H. Merriam, 1888) susłogon łąkowy 3 podgatunki endemit Stanów Zjednoczonych: wschodni Oregon, południowo-zachodnie Idaho, północno-wschodnia i północno-środkowa Kalifornia oraz północna Nevada DC: 20–21 cm
DO: 6,3–6,5 cm
MC: 229–265 g		  LC 
 Urocitellus armatus (Kennicott, 1863) susłogon bylicowy gatunek monotypowy endemit Stanów Zjednoczonych: południowo-zachodnia Montana, południowo-wschodnie Idaho i zachodni Wyoming do południowo-środkowego Utah DC: około 22 cm
DO: 6,9–7,2 cm
MC: 347–394 g		  LC 
 Urocitellus columbianus (Ord, 1815) susłogon rudoczelny 2 podgatunki Kanada (południowo-wschodnia Kolumbia Brytyjska i zachodnia Alberta) oraz Stany Zjednoczone (wschodni Waszyngton, północne i środkowe Idaho, zachodnia Montana i północno-wschodni Oregon); zakres wysokości: 210–2410 m n.p.m. DC: 25–26 cm
DO: 8,4–10,1 cm
MC: 442–490 g		  LC 
 Urocitellus richardsonii (Sabine, 1822) susłogon preriowy gatunek monotypowy północne Wielkie Równiny w Kanadzie (południowa Alberta na wschód do południowej Manitoby i północnych Stanach Zjednoczonych (na południe do Montany, północno-wschodniej Dakoty Południowej i skrajnie północno-zachodniego Idaho) DC: 26–34 cm
DO: 5,5–8,8 cm
MC: 120–745 g		  LC 
 Urocitellus elegans (Kennicott, 1863) susłogon strojny 3 podgatunki endemit Stanów Zjednoczonych: rozłącznie w południowo-zachodniej Montanie, południowo-wschodnim Oregonie, Idaho, północnej Nevadzie, północno-wschodnim Utah, północnym i zachodnim Kolorado oraz skrajnie zachodniej Nebrasce DC: około 20 cm
DO: około 7,3 cm
MC: 284–330 g		  LC 
 Urocitellus parryii (J. Richardson, 1825) susłogon arktyczny 10 podgatunków Rosja (północno-wschodnia Syberia, Stany Zjednoczone (Alaska, Wyspa Świętego Wawrzyńca, Wyspy Szumagina i Kodiak) oraz Kanada (na wschód do Zatoki Hudsona, na południe do północnej Kolumbii Brytyjskiej); zakres wysokości: do 1400 m n.p.m. DC: 26–27 cm
DO: 8,8–11 cm
MC: 524–673 g		  LC 
 Urocitellus undulatus (Pallas, 1778) susłogon falisty 6 podgatunków Tienszan i Ałtaj, Zabajkale, północno-wschodnia Syberia oraz rzeka Amur (wschodni Kazachstan, Rosja, Mongolia oraz północno-zachodnia i północno-wschodnia Chińska Republika Ludowa) DC: 21–31 cm
DO: 10–14 cm
MC: 250–580 g		  LC 

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski,  NT  – gatunek bliski zagrożenia,  VU  – gatunek narażony,  EN  – gatunek zagrożony, ;  NE  – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Opisano również gatunki wymarłe:

Uwagi

  1. ↑ Młodszy homonim Anisonyx Latreille, 1807 (Coleoptera).
  2. ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

  1. ↑ Urocitellus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. 1 2 3 С.И. Оболенский. Предварительный обзор палеарктических сусликов (q.q. Citellus и Spermophilopsis). „Доклады Академии Наук СССР”. 12, s. 188, 1927. (ros.).
  3. ↑ C.S. Rafinesque. Descriptions of seven new genera of North American Quadrupeds. „The American Monthly Magazine and Critical Review”. 2 (1), s. 45, 1817. (ang.).
  4. 1 2 3 Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 213. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  5. 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 618–620. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  6. 1 2 3 4 5 J. Koprowski, E. Goldstein, K. Bennett & C. Pereira: Family Sciuridae (Tree, Flying and Ground Squirrels, Chipmunks, Prairie Dogs and Marmots). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 799–804. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
  7. 1 2 3 K.M. Helgen, F.R. Cole, L. Helgen & D.E. Wilson. Generic revision in the Holarctic ground squirrel genus Spermophilus. „Journal of Mammalogy”. 90 (2), s. 270–305, 2009. (ang.).
  8. 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 396–397. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  9. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 104, 1904. (ang.).
  10. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Spermophilus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-23].
  11. ↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-04-20]. (ang.).
  12. 1 2 3 B.S. McLean, E.A. Rickart, J.A. Cook, R.P. Guralnick, C.J. Burgin & K. Lohr. Integrative species delimitation reveals an Idaho-endemic ground squirrel, Urocitellus idahoensis (Merriam 1913). „Journal of Mammalogy”. Новая серия. 106 (2), s. 405–429, 2025. DOI: 10.1093/jmammal/gyae135. (ang.).
  13. ↑ Taxonomy: Urocitellus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-04-29]. (ang.).
  14. ↑ C.W. Hibbard. The Borchers fauna, a new Pleistocene interglacial fauna from Meade County, Kansa. „Kansas Geological Survey Bulletin”. 38 (7), s. 204, 1941. (ang.).
  15. ↑ Б.С. Виноградов. О нахождении трупов ископаемых сусликов в вечной мерзлоте бассейна р. Индигирки. „Доклады Академии Наук СССР”. Новая серия. 62 (4), s. 553, 1948. (ros.).
  16. ↑ Э.А. Вангенгейм, Е.И. Беляева, B.E. Гарутт, Е.Л. Дмитриева & В.C. Зажигин: Млекопитающие эоплейстоцена западного Забайкалья. Москва: Издательство «Наука», 1966, s. 27, seria: Труды, вып. 152. (ros.).
  17. ↑ J.J. Kaup: Description d’ossements fossiles de mammifères inconnus jusqu’à présent qui se trouvent au muséum grand ducal de Darmstadt. Darmstadt: J.G Heyer, 1839, s. 91–119. (niem.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.