Bącz

Bącz
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Powiat

kartuski

Gmina

Kartuzy

Liczba ludności (2022)

268[1]

Strefa numeracyjna

58

Kod pocztowy

83-329[2]

Tablice rejestracyjne

GKA

SIMC

0162949

Położenie na mapie gminy Kartuzy
Mapa konturowa gminy Kartuzy, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Bącz”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Bącz”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Bącz”
Położenie na mapie powiatu kartuskiego
Mapa konturowa powiatu kartuskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Bącz”
Ziemia54°22′56″N 17°59′36″E/54,382222 17,993333[3]

Bącz, dodatkowa nazwa w języku kaszubskim Bącz[4], (niem. Bontsch)[5] – wieś kaszubska w Polsce, położona w województwie pomorskim, w powiecie kartuskim, w gminie Kartuzy, otoczona lasami na terenie Kaszubskiego Parku Krajobrazowego nad jeziorem Bąckim. Bącz jest siedzibą sołectwa, w którego skład wchodzi także Olszowe Błoto.

Integralne części wsi Bącz[6][7]
SIMCNazwaRodzaj
0162955Olszowe Błotoczęść wsi

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.

Nazwa miejscowości

Miejscowość pierwszy raz wzmiankowana w Wielkiej księdze czynszowej zakonu krzyżackiego w 1437 r. w formie Banczke. W czasach polskich w 1664 r. Bądz, następnie niemieckie Boncz (na mapie Schröttera z końca XVIII w.) lub Bontsch.[8]

Do ustalenia pochodzenia nazwy ważny jest zapis F. Lorentza z 1923 w kaszubskiej formie Bąccz i przymiotnik bącczi. Miejscowość zawdzięcza swą nazwę założycielowi o imieniu Bądek (zdrobnienie od Będzieciech, Będzimir lub Będzisław), od którego powstała dzierżawcza nazwa Bądecz i mówiono do Bądcza, w Bądczu. Zbitka spółgłoskowa -dcz- uprościła się do -cz- : do Bącza, w Bączu i ostatecznie temat Bącz wszedł również do mianownika. Długo jednak kaszubska forma Bąccz i przymiotnik bącczi potwierdzały dawną formę Bądecz.[8]

Jako ciekawostkę można dodać, że ten sam proces zaszedł w przypadku małopolskiego Nowego i Starego Sącza. Pierwotna Nazwa Sądecz - od imienia Sądek, przeszła ostatecznie w Sącz.[8]

Przed 1920 miejscowość nosiła nazwę niemiecką Bontsch[9][10][11]. W latach II wojny światowej hitlerowcy dokonali korekty tej nazwy na Bonsch.[5]

Historia miejscowości

W roku 1892 wieś miała 168 mieszkańców, 159 Kaszubów (143 katolików i 16 ewangelików) oraz 9 Niemców ewangelików.[12]

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 16 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 3378
  4. ↑ 24.02.2010 r., Uchwała Rady Gminy Kartuzy Nr XL/502/1-. Numer przypisany dodatkowej nazwie miejscowości lub obiektu fizjograficznego w MSWiA - NM/33-1
  5. 1 2 Germanizacja nazw miejscowości w okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie 1939-1945. Wybór źródeł. Wstęp i opracowanie Mateusz Kubicki. Wydawnictwo IPN. Gdańsk-Warszawa 2012. s.53
  6. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. ↑ GUS. Rejestr TERYT
  8. 1 2 3 Breza Edward. Nazwy miejscowości powiatu kartuskiego. Kartuzy 2017. s.45
  9. ↑ Friedrich Lorentz: Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem. ISBN 978-83-60437-22-3.
  10. ↑ Karte des Deutschen Reiches 1:100 000, Großblatt 12, Institut für Angewandte Geodäsie (porównaj: Kirchspiele Sierakowitz und Mirchau. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-14)]. (niem.).
  11. ↑ Register geographische Ortsnamen zur Karte Pommern/Westpreußen. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-14)]. (niem.).
  12. ↑ Stefan Ramułt, Statystyka ludności kaszubskiej, Akademia Umiejȩtności, 1899, s. 77 [dostęp 2025-05-13].

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.