Gauliga Ostpreußen

Gauliga Ostpreußen

Gauliga Prusy Wschodnie

Logo Gauligi
Państwo	III Rzesza  Prusy Wschodnie  Wolne Miasto Gdańsk
Dyscyplina	piłka nożna
Organizator rozgrywek	Urząd ds. Piłki Nożnej (Fachamt Fuβball)
Data założenia	1933
Data rozwiązania	1944
Rozgrywki
Liczba drużyn	14 (1933/34 – 1934/35) 28 (1935/36 – 1937/38) 10 (1938/39) 8 (1939/40 – 1942/43) 7 (1943/44)
Puchary	Puchar Tschammera
Zwycięzcy
Pierwszy zwycięzca	SC Preußen Danzig
Ostatni zwycięzca	VfB Königsberg
Najwięcej zwycięstw	VfB Königsberg (5)

Gauliga Ostpreußen (Gauliga Prusy Wschodnie) – najwyższa liga piłkarska niemieckiej prowincji Prusy Wschodnie i Wolnego Miasta Gdańsk. Wchodziła w skład Gauligi i istniała w latach 1933–1944.

Zgodnie z hitlerowską polityką centralizacji rozgrywki piłkarskie podlegały centralnemu urzędowi jakim był Urząd ds. Piłki Nożnej (Fachamt Fuβball; pełna nazwa brzmiała: Fachamt 2 – Fußball, Rugby, Kricket) będący częścią Niemieckiego Związku Rzeszy ds. Ćwiczeń Fizycznych (Reichsbund für Leibesübungen). Efektem tej centralizacji było utworzenie w 1933 roku Gauligi – scentralizowanego systemu rozgrywek piłkarskich o mistrzostwo Niemiec, które składały się z dwóch rund:

• rundy regionalnej – rozgrywanej w Okręgach Rzeszy (Gau)
• rundy centralnej – gdzie zwycięzcy okręgów rywalizowali między sobą.

Gauliga Ostpreußen zrzeszała zespoły z Prus Wschodnich i Wolnego Miasta Gdańsk, będącego pod kontrolą Ligi Narodów. Zastąpiła Bezirksligi (najwyższe klasy rozgrywkowe w Cesarstwie Niemiec i Republice Weimarskiej) należące do Baltischer Sport-Verband, czyli Bałtyckiego Związku Sportowego, który organizował mistrzostwa w prowincjach Prus Wschodnich (Ostpreußen), Prus Zachodnich (Westpreußen), a od roku 1913 także Pomorza (Pommern), które jednak w roku 1933 stało się odrębnym okręgiem z własną ligą (Gauliga Pommern).

W skład Gauligi Ostpreußen początkowo weszło 14 drużyn, podzielonych na dwie grupy. Rozgrywały one w sezonie 12 spotkań w systemie każdym z każdym (jeden mecz u siebie, jeden na wyjeździe). Zwycięzcy obu grup rozgrywali pomiędzy sobą mecz finałowy dwumecz, wyłaniający mistrza ligi, który kwalifikował się on do Mistrzostw Niemiec. Z kolei ostatni zespół z każdej grupy, spadł z ligi. Taki system obowiązywał do sezonu 1934/1935.

Od sezonu 1935/1936 Gauliga Ostpreußen była podzielona na cztery grupy według okręgów: Allenstein, Danzig, Gumbinnen oraz Königsberg. W skład każdej wchodziło 7 klubów. Dwa najlepsze z każdej grupy kwalifikowały się do rundy finałowej, w której brało udział 8 zespołów, podzielonych na dwie grupy. Podobnie jak w poprzednich sezonach, zwycięzcy obu grup rozgrywali pomiędzy mecz o mistrzostwo ligi.

W 1938 roku doszło do reorganizacji rozgrywek, polegającej na połączeniu wszystkich czterech grup Gauligi w jedną dywizję i zmniejszeniu liczby drużyn uczestniczących w rozgrywkach z 28 do 10. W 1939 roku z powodu coraz bardziej restrykcyjnej polityki nazistów, klub polskiej mniejszości, Gedania Gdańsk, musiał zrezygnować z występów w lidze i został rozwiązany.

W sezonie 1939/1940 do gry w lidze przystąpiło 8 drużyn. W styczniu 1940 rozgrywki zostały jednak anulowane, a cztery drużyny: VfB Königsberg, Preußen Danzig, BuEV Danzig oraz SV Prussia-Samland Königsberg rozegrały turniej o mistrzostwo ligi. Po zakończeniu sezonu, zespoły regionu gdańskiego: Preußen Danzig, SV Neufahrwasser oraz SG Elbing opuściły Gauligę Ostpreußen i przystąpiły do gry w nowo utworzonej Gaulidze Danzig-Westpreußen.

Od sezonu 1940/1941 w Gaulidze Ostpreußen występowało 7 drużyn. Rozgrywki w tym systemie funkcjonowały do sezonu 1943/1944, który okazał się ich ostatnim. W 1944 roku z powodu przemarszu Armii Czerwonej przez tereny Prus Wschodnich, liga nie wystartowała. W styczniu 1945 miała miejsce Operacja wschodniopruska, która całkowicie pochłonęła ten rejon działaniami wojennymi. Z kolei w maju 1945 teren Prus Wschodnich został podzielony pomiędzy Polskę i ZSRR i przestał być terenem Rzeszy.

• Archiwum niemieckiej piłki nożnej (niem.)