Roald Hoffmann

Roald Hoffmann
Roald Safran
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

18 lipca 1937
Złoczów

profesor
Specjalność: chemia
Alma Mater

Uniwersytet Columbia

Odznaczenia
Narodowy Medal Nauki (USA)
Nagrody

Nagroda Nobla w dziedzinie chemii

Roald Hoffmann (ur. 18 lipca 1937 w Złoczowie[1]) – polsko-amerykański chemik żydowskiego pochodzenia[2], laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii (1981).

Życiorys

Urodził się w żydowskiej rodzinie inż. Hillela Safrana i Clary z d. Rosen w Złoczowie w Polsce (obecnie Ukraina). Otrzymał imię na cześć norweskiego badacza Roalda Amundsena[1].

W czasie II wojny światowej w 1941 r. Złoczów znalazł się pod okupacją niemiecką. Ponieważ sytuacja stawała się coraz bardziej niebezpieczna, a więźniowie byli przenoszeni do obozów zagłady, rodzina przekupiła strażników, aby umożliwić ucieczkę. Roalda wraz z matką i wujostwem uratowali przed Zagładą sąsiedzi Mykoła i Maria Diuk, ukrywając ich przez kilkanaście miesięcy (w 2007 r. zostali za to odznaczeni pośmiertnie jako Sprawiedliwi wśród Narodów Świata). Za ukrywanie rodzina Diuków otrzymała wynagrodzenie, co Roald w wywiadzie podsumował: "Inni brali złoto i wydawali Żydów, więc to nie umniejsza jego [Mykoła] zasług. Ryzykował życie swoje, żony i trójki dzieci"[3]. Jego ojciec przebywał w obozie pracy przymusowej i został zamordowany przez Niemców w 1943 r. jako współorganizator próby ucieczki. Po wojnie w Krakowie matka Roalda związała się z Naftalim Marguliesem (także ocalałym z Zagłady), a później rodzina kupiła w Niemczech papiery na nazwisko Hoffmann. W 1949 roku rodzina Hoffmanów wyemigrowała do Stanów Zjednoczonych[4].

W 1955 roku ukończył Stuyvesant High School, a w 1958 roku Uniwersytet Columbia. W 1962 roku uzyskał stopień naukowy doktora chemii, pracując pod kierunkiem laureata Nagrody Nobla, Williama Lipscomba[1].

Zajmował się chemią teoretyczną. W 1968 został profesorem Uniwersytetu Cornella w Ithace w USA[1]. Jest członkiem m.in. National Academy of Sciences[2] i American Academy of Arts and Sciences[2][5]. Prowadził prace w zakresie teorii reakcji chemicznych – wraz z R.B. Woodwardem (laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie chemii w 1965 r.) opracował reguły dotyczące reakcji pericyklicznych (tzw. reguły Woodwarda-Hoffmanna) i rozszerzył je na reakcje jonowe.

W 1981 roku otrzymał (niezależnie od Ken’ichiego Fukuia) Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii[2]. W 1998 r. został pierwszym laureatem Medalu im. Włodzimierza Kołosa[6]. W 2017 r. został wybrany na członka zagranicznego PAN (Wydział III Nauk Ścisłych i Nauk o Ziemi)[7].

Hoffmann jest też pisarzem i poetą, autorem zbiorów poezji The Metamict State (1987) i Gaps and Verges (1990) oraz książek popularnonaukowych z dziedziny chemii. Współprowadził program The World of Chemistry prod. PBS[2].

Żonaty z Evą Börjesson. Ma z nią syna Hillela Jana i córkę Ingrid Helen[2].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 Roald Hoffmann – Biographical [online], www.nobelprize.org [dostęp 2018-12-07] (ang.).
  2. 1 2 3 4 5 6 Long Biography [online], www.roaldhoffmann.com [dostęp 2018-12-07] (ang.).
  3. ↑ Anna Bikont, Nie koniec, nie początek: powojenne wybory polskich Żydów, Wydanie I, Reportaż, Wołowiec : Warszawa: Wydawnictwo Czarne ; Muzeum Historii Żydów Polskich Polin, 2025, ISBN 978-83-8396-044-9 [dostęp 2025-05-04].
  4. ↑ Dyuk family. [w:] The Righteous Among The Nations [on-line]. Jad Waszem. [dostęp 2018-12-07]. (ang.).
  5. ↑ Members of the American Academy of Arts & Sciences: 1780–2018 [online], American Academy of Arts & Sciences, 2018, s. 279 [dostęp 2018-12-07] (ang.).
  6. ↑ Laureaci Medali PTChem. Polskie Towarzystwo Chemiczne. [dostęp 2018-12-07].
  7. ↑ Wydział III Nauk Ścisłych i Nauk o Ziemi > Członkowie zagraniczni [online], PAN [dostęp 2021-01-11].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.