Saharon Szelach

Saharon Szelach

שהרן שלח

Państwo działania	Izrael  Stany Zjednoczone
Data i miejsce urodzenia	3 lipca 1945 Jerozolima
doktor
Specjalność: matematyka teoretyczna
Alma Mater	Uniwersytet Telawiwski
Doktorat	1969 Uniwersytet Hebrajski w Jerozolimie
Praca naukowo-dydaktyczna
Uczelnia	Uniwersytet Hebrajski w Jerozolimie, Uniwersytet Rutgersa
Nagrody
Nagroda Wolfa (2001)

Saharon Szelach (hebr. שהרן שלח, en. Saharon Shelah) (ur. 3 lipca 1945 w Jerozolimie)^[1] – izraelski matematyk, profesor na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie oraz Uniwersytecie Rutgersa w Stanach Zjednoczonych. Laureat wielu nagród, w tym Nagrody Wolfa z matematyki (2001)^[1].

Studiował na Uniwersytecie Telawiwskim, pracę doktorską obronił w 1969 na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie^[1]. Zajmuje się logiką matematyczną, szczególnie teorią mnogości i teorią modeli.

Przykładowymi osiągnięciami Saharona Szelach są:

• w teorii mnogości:
  • zrewolucjonizowanie metody iterowanego forsingu przez wprowadzenie nowych własności pojęć forsingu (np. forsingów proper) i udowodnienie dużej liczby twierdzeń o zachowywaniu tych własności oraz wprowadzenie aksjomatu PFA,
  • teoria PCF, która pokazała, że pomimo nierozstrzygalności znacznej ilości kwestii w arytmetyce liczb kardynalnych (między innymi CH), wciąż można udowodnić wiele nietrywialnych konsekwencji ZFC,
• w teorii modeli: rozwój teorii klasyfikacji oraz hierarchii stabilności.

Izraelski naukowiec rozwiązał szereg znanych problemów, także w innych dziedzinach matematyki, na przykład:

• skonstruował grupę mocy ${\displaystyle \aleph _{1},}$ która nie ma właściwych podgrup tej samej mocy,
• udowodnił, że problem Whiteheada jest nierozstrzygalny w ZFC,
• podał pierwsze pierwotnie rekurencyjne ograniczenie górne na liczby van der Waerdena V(C,N),
• rozszerzył twierdzenie Arrowa.

Saharon Szelach jest jednym z najbardziej płodnych współczesnych matematyków teoretycznych. W kwietniu 2016 roku lista jego publikacji zawierała około 1080 artykułów naukowych, wiele z nich napisanych wspólnie z innymi matematykami. (Wśród mniej więcej 220 współautorów Szelacha znajduje się 14 matematyków urodzonych i wykształconych w Polsce.) Jest on autorem następujących monografii:

• Classification theory and the number of nonisomorphic models, North-Holland, 1978,
• Classification theory and the number of nonisomorphic models, North-Holland, wydanie drugie, 1990,
• Proper forcing, Springer, 1982,
• Around classification theory of models, Springer, 1986,
• Cardinal Arithmetic, Oxford University Press, 1994,
• Proper and improper forcing. Springer, 1998.

• Archiwum publikacji Saharona Szelacha