Stara Łomnica

Stara Łomnica
wieś
Ilustracja
Dwór środkowy w Starej Łomnicy
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

kłodzki

Gmina

Bystrzyca Kłodzka

Wysokość

350-520[1] m n.p.m.

Liczba ludności (III 2011)

771[2]

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

57-521[3]

Tablice rejestracyjne

DKL

SIMC

0851608

Położenie na mapie gminy Bystrzyca Kłodzka
Mapa konturowa gminy Bystrzyca Kłodzka, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Stara Łomnica”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Stara Łomnica”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Stara Łomnica”
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego
Mapa konturowa powiatu kłodzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Stara Łomnica”
Ziemia50°21′04″N 16°34′57″E/50,351111 16,582500[4]
Dwór dolny w Starej Łomnicy
Dwór górny w Starej Łomnicy

Stara Łomnica (niem. Alt Lomnitz}[5] – wieś w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Bystrzyca Kłodzka.

Położenie, administracja

Stara Łomnica to bardzo duża wieś łańcuchowa o długości około 5 km, leżąca w Rowie Górnej Nysy, na Wysoczyźnie Łomnicy, na wysokości około 350–520 m n.p.m.[1]

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa wałbrzyskiego.

Nazwa

W roku 1316 miejscowość figurowała pod nazwą Lomnicz, od 1613 nazywała się Alt Lomnitz[6]. 12 listopada 1946 nadano miejscowości polską nazwę Stara Łomnica[5].

Historia

Pierwsza wzmianka o Starej Łomnicy pochodzi z 1316 roku, a w 1336 roku było tu wolne sołectwo[6]. W pierwszej połowie XIV wieku w miejscowości osiedlili się członkowie rodziny von Pannwitzów, którzy wznieśli dwór środkowy, będący odtąd siedzibą jednej z gałęzi ich rodu[6]. Dwór był w posiadaniu von Pannwitzów do 1815 roku[6]. W 1842 roku w Starej Łomnicy były aż 242 budynki, w tym: kościół parafialny, plebania, szkoła katolicka, pięć młynów wodnych, tartak, gorzelnia i gospoda[1]. Z czasem wieś nabrała znaczenia letniskowego[6]. Po 1945 roku Stara Łomnica pozostała bardzo dużą wsią rolniczą[1]. Do 1973 roku była wsią gromadzką[1].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[7]:

  • Kościół św. Małgorzaty w Starej Łomnicy, parafialny, wzmiankowany w 1384 r., jednak z tamtych czasów przetrwała tylko gotycka wieża i fragmenty murów prezbiterium, a obecna budowla, w stylu barokowym, została wzniesiona w XVIII w. We wnętrzu kościoła znajdują się m.in. obrazy autorstwa H. Richtera z końca XVIII wieku[8], barokowe wyposażenie m.in. ołtarz i ambonę. Za ołtarzem manierystyczny nagrobek z 1611[9],
  • krzyż przydrożny, przed kościołam par., nr rej. B/1723/629 z 20.12.1981
  • plebania, z 2. połowy XVIII wieku,
  • przydrożna kaplica św. Rocha, z 1680 roku, wzniesiona dla upamiętnienia epidemii dżumy[6],
  • dwór dolny, obecnie dom nr 23, z końca XVI wieku, przebudowany w XVIII i na początku XX wieku,
  • dwór górny, obecnie dom nr 89, z 1570 roku, przebudowany w latach 1600–1635 i w XIX wieku,
  • dwór środkowy, obecnie dom nr 72, z drugiej połowy XVI wieku, przebudowany w 1617 roku i w XIX wieku,
    • wieża mieszkalna, obecnie budynek gospodarczy przy dworze nr 72, z XV wieku, przebudowana w 1897 i 1935 roku, jest to jedna z najlepiej zachowanych kamiennych wieży mieszkalnych na Dolnym Śląsku,
  • chałupa nr 9, z połowy XIX wieku (nie istnieje).
  • kolumna maryjna, przy drodze Starkówek – Nowa Łomnica – Stara Łomnica, kom., kon. XVIII, nr rej. B/1948 z 2.09.2008
  • kapliczka słupowa, w bocznej ulicy na początku wsi, kam., 1607, nr rej.; B/ 1373/647 z 2.05.1985
  • figura św. Jana Nepomucena, obok kaplicy pw. św. Rocha, kam., 1814, nr rej.: B/1237/648.

Inne zabytki[1]:

  • dawna karczma pochodząca z XVIII wieku, obecnie nr 29,
  • liczne domy mieszkalne i gospodarcze pochodzące z XVIII i XIX wieku,
  • kilka kapliczek i krzyży przydrożnych.

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 15: Kotlina Kłodzka i Rów Górnej Nysy. Wrocław: I-BiS, 1993, s. 402–408. ISBN 83-85773-06-1.
  2. ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1209 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 128247
  5. 1 2 Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  6. 1 2 3 4 5 6 Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, s. 440, 441. ISBN 978-83-89188-95-3.
  7. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025 [dostęp 2025-04-26].
  8. ↑ Adam Bałabuch, Stanisław Chomiak, Marek Korgul, Wiesław Mróz, Stanisław Szupieńko, Sławomir Wiśniewski, Jan Zyzak: Schematyzm Diecezji Świdnickiej. Świdnica: Świdnicka Kuria Biskupia, 2005. ISBN 83-921533-0-8.
  9. ↑ Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas: Dolny Śląsk – przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977 s. 157.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.