Sulmierzyce

Sulmierzyce
miasto i gmina
Ilustracja
Drewniany ratusz w Sulmierzycach z 1743 r.
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

krotoszyński

Data założenia

1457

Prawa miejskie

1457–1972, od 1973 ponownie

Burmistrz

Dariusz Dębicki

Powierzchnia

29,2[1] km²

Populacja (2024)
• liczba ludności
• gęstość


2729[2]
93,2[2] os./km²

Strefa numeracyjna

62

Kod pocztowy

63-750

Tablice rejestracyjne

PKR

Położenie na mapie powiatu krotoszyńskiego
Mapa konturowa powiatu krotoszyńskiego, blisko dolnej krawiędzi nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Sulmierzyce”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Sulmierzyce”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Sulmierzyce”
Ziemia51°36′21″N 17°31′51″E/51,605833 17,530833
TERC (TERYT)

3012011

SIMC

0937333

Urząd miejski
Rynek 11,
63-750 Sulmierzyce
Strona internetowa
BIP
Panorama od południa

Sulmierzyce (niem. Sulmierschütz) – miasto w województwie wielkopolskim, w powiecie krotoszyńskim. Miasto stanowi gminę miejską.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa kaliskiego.

Były miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego[3], należały do starostwa odolanowskiego, pod koniec XVI wieku leżały w powiecie kaliskim województwa kaliskiego[4].

Według danych z 31 grudnia 2012 miasto liczyło 2895 mieszkańców[5].

Według danych z 31 grudnia 2024 roku miasto liczyło 2729 mieszkańców[2].

W Sulmierzycach urodził się Sebastian Fabian Klonowic – poeta, pisarz oraz burmistrz Lublina.

Struktura powierzchni

Według danych z 2020 roku, powierzchnia miasta Sulmierzyce wynosi 29,29 km².[6] Miasto stanowi 4,06% powierzchni powiatu krotoszyńskiego.

Struktura użytkowania gruntów przedstawia się następująco:

  • użytki rolne: 64%,
  • użytki leśne: 18%.

Pozostałe 18% powierzchni obejmuje tereny zabudowane, wody powierzchniowe oraz inne grunty.

Miasto charakteryzuje się umiarkowaną lesistością na poziomie 25,2% oraz udziałem terenów zieleni wynoszącym 0,4% powierzchni ogólnej[6].

Demografia

Dane z 31 grudnia 2024 roku[2]:

OpisOgółemKobietyMężczyźni
Liczba ludności2 7291 3801 349
Gęstość zaludnienia (osób/km²)93,2––
  • Piramida wieku mieszkańców Sulmierzyc w 2023 roku
Piramida wieku mieszkańców Sulmierzyc z roku 2023

Położenie

Sulmierzyce to miasto położone w południowej części województwa wielkopolskiego, w powiecie krotoszyńskim. Leży na skraju Wysoczyzny Kaliskiej, na wysokości od 116 do 139,8 m n.p.m., nad strumieniem Czarna Woda, dopływem Baryczy.

Miasto zajmuje powierzchnię 29,2 km²[1]. Sulmierzyce graniczą bezpośrednio z gminami: Krotoszyn (od północy), Milicz (od południa), Odolanów (od wschodu) oraz Zduny (od zachodu).

Jest to jedno z nielicznych miast w Polsce, które nie stanowią odrębnej gminy miejskiej, lecz tworzą samodzielną gminę o statusie miejskim.

Przez Sulmierzyce przebiegają:

Najbliższe linie kolejowe znajdują się w Krotoszynie, Miliczu, Odolanowie oraz Ostrowie Wielkopolskim. Miasto ma charakter lokalnego ośrodka usługowego i handlowego, z dobrze rozwiniętą siecią dróg dojazdowych. W pobliżu znajdują się także trasy rowerowe i szlaki piesze, prowadzące przez tereny rolnicze i leśne pogranicza Wielkopolski i Dolnego Śląska.

W rejonie Sulmierzyc występują gleby brunatne oraz kompleksy siedlisk typowe dla krajobrazu rolniczego nizin środkowopolskich. Bliskość doliny Baryczy sprzyja występowaniu licznych gatunków ptaków i stanowi potencjał dla rozwoju turystyki przyrodniczej. W pobliżu znajdują się także fragmenty Natura 2000 „Ostoja nad Baryczą” (PLB020001)[7].

Historia

Rynek

Gród istniał tu prawdopodobnie już przed XIII wiekiem. Nazwa współczesnego miasta pochodzi od staropolskiego imienia Sulimir. Sulmierzyce były wzmiankowane już w 1297 roku. Prawa miejskie otrzymały, staraniem starosty odolanowskiego Mikołaja Gruszczyńskiego, w roku 1457 z nadania Kazimierza Jagiellończyka. Lokowano je na prawie magdeburskim. Połączono w tym celu trzy wioski: Stare Sulmierzyce, Nowe Sulmierzyce i Granowice. Położenie na samej granicy wielkopolsko-śląskiej, od XIV w. stanowiącej granicę Królestwa Polskiego oraz przy drodze handlowej ze Śląska do Kalisza zapewniło Sulmierzycom lata rozwoju (w 1524 roku otwarto tu komorę celną). Były one najlepiej rozwiniętym spośród okolicznych mniejszych miast, wyprzedzało m.in. Odolanów, Ostrów, Raszków. Utrzymało tę pozycję do połowy XVIII wieku. W 1545 roku urodził się w Sulmierzycach poeta i burmistrz Lublina Sebastian Klonowic, autor m.in. poematów „Worek Judaszów” i „Flis”, stanowiących ważne źródła do poznania realiów epoki renesansu.

Wraz z II rozbiorem Rzeczypospolitej w 1793 r. Sulmierzyce przeszły pod administrację pruską (z przerwą 1807–1815). Od 1819 roku miasto należało do rodu von Thurn-Taxis. Mieszkańcy brali aktywny udział w Wiośnie Ludów 1848 roku. Sulmierzycki batalion liczący 300 osób odznaczył się 22 kwietnia w bitwie o Odolanów, a okoliczni chłopi rozbili pruski oddział spieszący na odsiecz z garnizonu w Ostrowie. W 1862 odbyła się tu manifestacja narodowa, w której wzięło udział 7000 osób. Odsłonięto podczas niej pomnik Sebastiana Klonowica, powstały z fundacji Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Działały tu między innymi Towarzystwo Oświaty Ludowej i Towarzystwo Czytelni Ludowych. W 1895 r. miasto zostało połączone wąskotorową linią kolejową z odległym od 20 km Miliczem. W 1902 roku odbył się w Sulmierzycach strajk dzieci szkolnych. Był to element szerszego oporu przeciw germanizacji, obejmującego całą Wielkopolskę. Do powstania wielkopolskiego sulmierzyczanie wystawili jednostkę liczącą 200 żołnierzy. W nocy z 18 na 19 stycznia odparła ona dwa ataki wojsk niemieckich na Sulmierzyce.

Traktat Wersalski przywrócił w 1920 r. Sulmierzyce Polsce, ponownie wytyczając granicę wzdłuż zachodnich przedmieści. W konsekwencji jedyne połączenie kolejowe miasta uległo zawieszeniu aż do 1945 r. W 1932 miasto włączono, razem z całym powiatem odolanowskim do powiatu ostrowskiego, a w 1934 roku, wraz z wsią Chwaliszew, do powiatu krotoszyńskiego. W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała placówka Straży Granicznej I linii „Sulmierzyce”[8]. Sulmierzyce, jako miejscowość przygraniczna, pełniły funkcje kontrolne i miały strategiczne znaczenie dla ochrony zachodnich rubieży II RP.

Podczas II wojny światowej hitlerowcy zniszczyli pomnik Sebastiana Klonowica. Nowy odsłonięto w roku 1957. Przejęcie Śląska przez Polskę i utrata pozycji miasta granicznego po 1945 roku przyczyniła się do znacznego ograniczenia roli Sulmierzyc do tego stopnia, że 1 stycznia 1973[9] straciły prawa miejskie, przywrócone 9 grudnia 1973[10] (a więc już po jedenastu miesiącach) dzięki staraniom mieszkańców i inicjatywie Wacława Rogalińskiego[11]. W 1984 roku Sulmierzyce uzyskały w konkursie Mistrz Gospodarności drugie miejsce, a w latach 1985 i 1986 miejsce pierwsze. W 1988 roku miasto zostało odznaczone, w uznaniu zasług położonych dla rozwoju gospodarczego i kulturalnego kraju, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[12]. W 1991 r. połączenie kolejowe z Miliczem zostało ponownie zawieszone; tory zostały ostatecznie rozebrane ok. 2000 r.

Zabytki

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

Przyroda

Sulmierzyce i ich okolice położone są na pograniczu dwóch ważnych regionów przyrodniczych: Wysoczyzny Kaliskiej oraz doliny rzeki Barycz. Tereny te wyróżniają się bogactwem siedlisk leśnych, łąkowych i wodnych, objętych licznymi formami ochrony przyrody.

Obszar Chronionego Krajobrazu Dąbrowy Krotoszyńskie i Baszków Rochy

Obszar utworzony w 1993 roku, o powierzchni ok. 55 800 ha, z czego 28% stanowią lasy[13]. Obejmuje tereny powiatów krotoszyńskiego, ostrowskiego i pleszewskiego, w tym gminy Sulmierzyce. Celem ochrony jest zachowanie starych drzewostanów dębowych oraz charakterystycznych zespołów roślinnych, takich jak kwaśne dąbrowy i grądy.

Obszar ten cechuje się mozaiką starodrzewów, polan śródleśnych i terenów podmokłych, stanowiąc siedlisko wielu rzadkich gatunków roślin i zwierząt.

Obszary Natura 2000

W bezpośrednim sąsiedztwie Sulmierzyc znajdują się dwa obszary objęte ochroną w ramach sieci Natura 2000:

  • PLH300002 Uroczyska Płyty Krotoszyńskiej – obszar siedliskowy obejmujący największy w Europie kompleks lasów dębowych, szczególnie z udziałem dębu szypułkowego[14].
  • PLB300007 Dąbrowy Krotoszyńskie – obszar specjalnej ochrony ptaków. Występują tu m.in. dzięcioł średni (450–460 par lęgowych, 4% populacji krajowej), dzięcioł zielonosiwy (20–25 par) oraz ortolan (350–400 par – jedno z największych zagęszczeń w Polsce)[15].

Rezerwaty przyrody w okolicy

W promieniu kilkunastu kilometrów od Sulmierzyc znajduje się kilka rezerwatów przyrody:

  • Dąbrowa koło Biadek Krotoszyńskich – rezerwat leśny chroniący naturalny las dębowy ze starodrzewiem.
  • Dąbrowa Smoszew – rezerwat leśny z cennymi siedliskami dębowymi.
  • Buczyna Helenopol – rezerwat leśny z buczyną.
  • Miejski Bór – rezerwat florystyczny obejmujący drzewostan sosnowy w typie boru świeżego.
  • Baszków – rezerwat florystyczny z unikalnymi zespołami roślinnymi.
  • Mszar Bogdaniec – rezerwat florystyczny z cennymi siedliskami bagiennymi.

Las Gliśnica

Las Gliśnica to kompleks leśny o powierzchni około 30 km², położony w trójkącie Krotoszyn, Ostrów Wielkopolski i Sulmierzyce. Występują tu pomniki przyrody – trzy dęby szypułkowe o obwodach 504, 598 i 658 cm oraz wysokości do 29 m[16].

W lesie dominuje dąb szypułkowy, sosna i grab, a faunę reprezentują m.in. jelenie, dziki, lisy, kuny oraz ptaki: dzięcioł czarny, puszczyk i muchołówka mała.

Dolina Baryczy i Stawy Milickie

Na południe od Sulmierzyc rozciąga się Dolina Baryczy – jeden z największych i najcenniejszych kompleksów mokradeł w Europie Środkowej. Obszar objęty jest ochroną jako Park Krajobrazowy Dolina Baryczy, Natura 2000, a także Rezerwat Biosfery UNESCO[17].

Centralnym elementem doliny są Stawy Milickie – największy w Polsce kompleks stawów rybnych (ok. 7 700 ha), o wielowiekowej tradycji hodowli karpia. Występuje tu ponad 270 gatunków ptaków, w tym: bielik, żuraw, kormoran czarny, bocian czarny, łabędź krzykliwy. Obszar ten uznawany jest za jedno z najważniejszych w Europie miejsc lęgowych i przelotowych dla ptaków wodno-błotnych.

Dla turystów dostępne są liczne trasy piesze i rowerowe, ścieżki edukacyjne, punkty obserwacyjne i wieże widokowe, m.in. w rejonie Rudy Milickiej i Niesułowic.

Szlaki turystyczne

Przez okolice Sulmierzyc przebiega żółty szlak turystyczny Krotoszyn–Sulmierzyce o długości 17,6 km. Na trasie znajdują się atrakcje przyrodnicze i krajoznawcze, takie jak: głaz narzutowy, „Dąb Rozdrażewskich”, kurhany prehistoryczne oraz grodzisko Sulimira[18].

Pomniki przyrody

W regionie Sulmierzyc znajdują się liczne pomniki przyrody – przede wszystkim pojedyncze drzewa, w tym stare dęby, lipy i jesiony. Często rosną one przy dawnych traktach, drogach wiejskich oraz na obrzeżach lasów. Stanowią ważne siedliska dla ptaków oraz owadów związanych z martwym drewnem.

Łąki i pastwiska

W okolicy występują również półnaturalne łąki i pastwiska, wykorzystywane tradycyjnie do wypasu zwierząt. Tereny te są siedliskiem wielu gatunków owadów zapylających (m.in. trzmieli i dzikich pszczół), a także miejscem bytowania zajęcy, kuropatw, bażantów i skowronków.

Gospodarka

Sulmierzyce to dynamicznie rozwijający się ośrodek gospodarczy, w którym funkcjonują zarówno małe przedsiębiorstwa rodzinne, jak i nowoczesne zakłady produkcyjne. W miejscowości zarejestrowanych jest wiele podmiotów gospodarczych, w tym firmy zajmujące się handlem, rzemiosłem oraz rolnictwem. W ostatnich latach gmina przyciągnęła także inwestycje zagraniczne, co przyczyniło się do wzrostu zatrudnienia i rozwoju infrastruktury.

Przemysł i produkcja

  • H+K International – zakład produkcyjny firmy H+K International, mieszczący się w Sulmierzycach przy ul. Wrocławskiej. Firma specjalizuje się w produkcji i dostarczaniu wyposażenia kuchennego ze stali nierdzewnej dla największych sieci restauracyjnych, takich jak: McDonald’s, Burger King czy Subway. Zakład zajmuje powierzchnię 5000 m² i wyposażony jest w nowoczesne technologie, w tym panele fotowoltaiczne oraz systemy odzysku wody deszczowej. Otwarcie nowej hali miało miejsce w 2024 roku i stanowi istotny element strategii rozwoju firmy w Europie Środkowej.
  • Transnet Sp. z o.o. – firma z siedzibą przy ul. Wrocławskiej 31, specjalizująca się w produkcji siatek polipropylenowych. W ofercie znajdują się m.in. siatki sportowe, piłkochwyty, siatki asekuracyjne, osłonowe oraz na kontenery. Produkty Transnet są wykorzystywane w obiektach sportowych, budownictwie, rolnictwie oraz przemyśle. Firma zapewnia szybki czas realizacji zamówień oraz konkurencyjne ceny.
  • MAZZONI – firma meblarska założona w 2005 roku przez Tomasza Duczmala, z siedzibą przy ul. Stryczyńskiego 2a w Sulmierzycach. Specjalizuje się w projektowaniu i produkcji nowoczesnych mebli do salonu, takich jak stoły, ławostoły, stoliki kawowe, krzesła oraz meble ogrodowe. MAZZONI wyróżnia się nowatorskim wzornictwem, wysoką jakością oraz funkcjonalnością swoich produktów. Firma zdobyła uznanie na rynku krajowym i międzynarodowym, czego dowodem są liczne nagrody, w tym Złoty Medal Wybór Konsumentów na targach Meble Polska 2024.
  • AWRA FROST Szymkowiak i Wspólnicy Spółka Komandytowo-Akcyjna - firma rozpoczęła działalność w 2016 roku w Odolanowie, a w 2022 roku uruchomiła nowoczesną chłodnię składową w Sulmierzycach przy ulicy Odolanowskiej, zlokalizowaną przy drodze wojewódzkiej nr 444. Obiekt ten oferuje kompleksowe usługi w zakresie przechowywania i obrotu towarami mrożonymi.

Rolnictwo

Sulmierzyce leżą w regionie o tradycjach rolniczych, gdzie dominują gospodarstwa zajmujące się uprawą zbóż, warzyw oraz hodowlą zwierząt. W ostatnich latach rolnicy inwestują w nowoczesne technologie, takie jak systemy nawadniania czy maszyny do precyzyjnego siewu, co pozwala na zwiększenie efektywności produkcji.

Handel i usługi

W miejscowości funkcjonuje wiele sklepów spożywczych, odzieżowych oraz punktów usługowych. Sulmierzyce pełnią rolę lokalnego centrum handlowego dla okolicznych miejscowości, oferując mieszkańcom szeroki wachlarz produktów i usług. Ponadto, w regionie rozwija się sektor turystyczny, z licznymi agroturystykami oraz punktami gastronomicznymi, które przyciągają turystów pragnących odpocząć w malowniczej okolicy.

Miasta partnerskie

Ludzie związani z Sulmierzycami

Zobacz też

Przypisy

  1. 1 2 Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku. Główny Urząd Statystyczny, 2022-12-07. [dostęp 2022-12-08].Błąd w przypisach:

    Nieprawidłowy znacznik <ref>; nazwę „gus2022” zdefiniowano więcej niż raz z różną zawartością

    BŁĄD PRZYPISÓW
  2. 1 2 3 4 Bank Danych Lokalnych GUS. Główny Urząd Statystyczny, 2024-12-31. [dostęp 2025-05-27].
  3. ↑ Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt. T. 16. Halle: 1782, s. 14.
  4. ↑ Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy. Warszawa: 2017, s. 244.
  5. ↑ Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2012 r. Stan w dniu 31 XII, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 5 czerwca 2013, s. 104, ISSN 2083-3342 [dostęp 2014-02-19].
  6. 1 2 Sulmierzyce w liczbach. Geoportal Krajowy. [dostęp 27 maja 2025].
  7. ↑ Natura 2000: Ostoja nad Baryczą. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2025-05-26].
  8. ↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 23. ISBN 83-87424-77-3.
  9. ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 327.
  10. ↑ Dz.U. z 1973 r. nr 40, poz. 237.
  11. ↑ Mirosława Meissnerowa, Wacław Rogaliński (1910–1980), w: Kronika Miasta Poznania (Raptularz TMMP), nr 4/1987, s. 235–238, ISSN 0137-3552.
  12. ↑ M.P. z 1988 r. nr 21, poz. 190.
  13. ↑ Obszar Chronionego Krajobrazu – Dąbrowy Krotoszyńskie i Baszków Rochy, www.krotoszyn.pl
  14. ↑ Uroczyska Płyty Krotoszyńskiej – baza obszarów Natura 2000, natura2000.gdos.gov.pl
  15. ↑ Dąbrowy Krotoszyńskie – Obszar IBA, birdlife.org.pl
  16. ↑ Las Gliśnica – pomniki przyrody, www.krotoszyn.pl
  17. ↑ Dolina Baryczy – oficjalna strona turystyczna, dolinabaryczy.travel
  18. ↑ Żółty Szlak Krotoszyn–Sulmierzyce, www.krotoszyn.pl

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.