33 Batalion Celny

33 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.

Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych L.7300/Mob. z dnia 9 czerwca 1921 w miejsce batalionów etapowych utworzone zostały bataliony celne. 33 batalion celny powstał w Brześciu Litewskim, a zorganizowano go na bazie II/IV i V/IV batalionu etapowego. Etat batalionu wynosił 14 oficerów i 600 szeregowych^[2]. Podlegał Ministerstwu Spraw Wewnętrznych^[3].

Mimo że batalion był w całym tego słowa znaczeniu oddziałem wojskowym, nie wchodził on w skład pokojowego etatu armii. Uniemożliwiało to uzupełnianie z normalnego poboru rekruta. Ministerstwo Spraw Wojskowych zarówno przy ich formowaniu, jak i uzupełnianiu przydzielało mu często żołnierzy podlegających zwolnieniu, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów zakwalifikowanych przez dowództwa okręgów generalnych jako nie nadających się do dalszej służby wojskowej^[4].

W listopadzie 1921 Ministerstwo Spraw Wewnętrznych postanowiło powołać brygady celne^[5]. 33 batalion celny znalazł się w strukturze 7 Brygady Celnej^[6].

Od chwili powstania do listopada 1921 sztab batalionu pozostawał w Mikaszewiczach, od grudnia 1921 stacjonował w Korotyczach, w lutym 1922 w Olszanach, w marcu w Sienkiewiczach, a już 1 kwietnia 1922 stacjonował w Prozorokach. W Prozorokach funkcjonował do rozwiązania, czyli do jesieni 1922^[7]

Wykonując postanowienia uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922, Minister Spraw Wewnętrznych rozkazem z 9 listopada 1922 zmienił nazwę „Baony Celne” na „Straż Graniczna”^[3]. Wprowadził jednocześnie w formacji nową organizację wewnętrzną^[8]. 33 batalion celny przemianowany został na 33 batalion Straży Granicznej.

Zgodnie z rozkazem poleskiego inspektora wojskowego granicy wschodniej z 19 października 1921, 33 batalion celny obsadził odcinek granicy od Prypeci do wsi Radziwiłowicze z siedzibą dowództwa batalionu w Radziwiłowiczach^[9].

Odcinek batalionowy podzielony był na cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki wystawiano wzdłuż linii granicznej w taki sposób, by mogły się nawzajem widzieć w dzień^[10]. W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca polegała na tym, że te pierwsze wystawiały wzdłuż linii granicznej stale posterunki i patrole, natomiast policja tworzyła je w głębi strefy, poza linią graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście^[11].

Sąsiednie bataliony

• 24 batalion celny ⇔ 29 batalion celny – IX 1921
• 40 batalion celny ⇔ 37 batalion celny – XII 1921^[12]

Dowódcy batalionu

Dowódcy kompanii^[7]

Dyslokacja batalionu w listopadzie 1921^[15] :

• dowództwo batalionu – Maleszewo Duże
• 1 kompania celna – Maleszewo Małe
• 2 kompania celna – Rubryń
• 3 kompania celna – Radziłowicze

• Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
• Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
• TeresaT. Prengel-Boczkowska TeresaT., Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009 .
• Ordre de bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.110/350 i 110/351)
• Materiały dotyczące dyslokacji Inspektoratu Wojskowego Granicy Wschodniej Województwa Poleskiego, 1921–1922 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin
• Sprawy organizacyjno−dyslokacyjne Inspektoratu Granicy Wschodniej „Polesie” → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.