Aichi E13A

Aichi E13A
Ilustracja
Dane podstawowe
Państwo

 Japonia

Producent

Aichi

Typ

wodnosamolot rozpoznawczy

Załoga

3

Historia
Data oblotu

kwiecień 1939

Lata produkcji

1940–1945

Liczba egz.

1460

Dane techniczne
Napęd

1 x Mitsubishi Kinsei

Moc

810 kW

Wymiary
Rozpiętość

14,50 m

Długość

11,31 m

Wysokość

4,70 m

Powierzchnia nośna

36 m²

Masa
Własna

2642 kg

Startowa

3650 kg (maks. 4000 kg)

Osiągi
Prędkość maks.

361 km/h[1]

Prędkość przelotowa

220 km/h[1]

Prędkość wznoszenia

8,2 m/s

Pułap praktyczny

8730 m[1]

Zasięg

3326 km maksymalny

Promień działania

550 km

Długotrwałość lotu

14,9 h[1]

Rozbieg

250 m

Dane operacyjne
Uzbrojenie
1 × karabin maszynowy 7,7 mm Typ 92, 250 kg bomb
Użytkownicy
Japońska Cesarska Marynarka Wojenna, Królewska Marynarka Wojenna Tajlandii
Rzuty
Rzuty samolotu

Aichi E13A (w kodzie alianckim: Jake) – japoński trzymiejscowy wodnosamolot rozpoznawczy z okresu II wojny światowej, skonstruowany w firmie Aichi. Produkowany przez trzy zakłady od 1940 do 1945 roku w liczbie 1460 sztuk, był podstawowym japońskim wodnosamolotem rozpoznawczym okresu wojny.

Historia

Samolot został opracowany w wytwórni Aichi Tokei Denki Kabushiki Gaisha na konkurs na trzymiejscowy wodnosamolot rozpoznawczy 12-Shi dla marynarki japońskiej ogłoszony pod koniec 1937 roku[2]. W wymaganiach była prędkość maksymalna 370 km/h i zalecano użycie silnika gwiazdowego Mitsubishi Kinsei[2]. Głównym konstruktorem był Yoshihiro Matsuo[2]. Prace opóźniły się z powodu większego priorytetu rozwijanego równolegle lżejszego dwumiejscowego wodnosamolotu 12-Shi (E12A), którego program został jednak anulowany przez marynarkę[2]. Z powodu nieukończenia prototypu w terminie do września 1938 roku, trzymiejscowy wodnosamolot nie został dopuszczony do konkursu, lecz wytwórnia zdecydowała mimo to dokończyć budowę i przetestować konstrukcję na własny rachunek[3]. Prototyp samolotu o oznaczeniu fabrycznym AM-19 został ukończony 1 stycznia 1939 roku, a oblatany w kwietniu, po czym 22 czerwca ukończono drugi prototyp[3]. Próby zakładowe okazały się udane i samolot wymagał niewielu poprawek, w tym powiększenia usterzenia pionowego i zwiększenia kąta wzniosu skrzydeł[4]. Ponieważ konkurencyjny Kawanishi E13K zmagał się w tym czasie z problemami, prowadzącymi do utraty dwóch prototypów, w lipcu 1939 roku marynarka zdecydowała się jednak poddać samolot Aichi próbom w Arsenale Techniki Lotniczej Marynarki Wojennej (Kūgishō)[5]. Samolot okazał się udany i miał bardzo dobre własności lotne, wobec czego w listopadzie 1939 roku lotnictwo marynarki zdecydowało się zamówić E13A1[4]. Oficjalnie został przyjęty na uzbrojenie 17 grudnia 1940 roku z oznaczeniem w długim systemie: rei-shiki ichi-gō suijō teisatsuki ichi-gata (wodnosamolot rozpoznawczy Typ 0 Wzór 1 Model 1), w 1942 roku zmienionym na Typ 0 Model 11[4]. Potocznie oznaczenie opisowe było skracane jako rei-shiki suitei lub w skrócie reisui[4]. W krótkim systemie samolot nosił oznaczenie E13A, przy tym jedyną odmianą produkcyjną był E13A1. W kodzie amerykańskim otrzymał oznaczenie: Jake[6].

Pierwszy samolot seryjny ukończono 30 września 1940 roku[4]. Do 1942 roku w zakładach Funakata firmy Aichi w Nagoi zbudowano prawdopodobnie 131 samolotów seryjnych (dokumentacja uległa zniszczeniu na skutek bombardowań)[4]. Z powodu obciążenia zakładów Aichi budową bombowców D3A, przekazały one marynarce dokumentację techniczną i od października 1940 roku do końca wojny w 1945 roku zbudowano dalsze 90 samolotów w Arsenale Marynarki w Hiro koło Kure (w skrócie: Hiroshō, od października 1941 roku: 11 Arsenał Lotniczy)[4]. Głównym producentem jednak stały się zakłady Watanabe (od października 1943 roku: Kyūshū) w Zasshonokumie (obecnie w Fukuoka), gdzie od kwietnia 1941 roku do czerwca 1945 roku powstało ich 1237[4]. Produkcja miesięczna sięgała maksymalnie 50 sztuk (styczeń 1944 roku)[4]. Łącznie z dwoma prototypami powstało 1460 samolotów[4].

Służba

Samoloty były używane od wiosny 1941 roku jako wodnosamoloty rozpoznawcze na okrętach-bazach wodnosamolotów, pancernikach i ciężkich krążownikach marynarki Japonii[7]. Zastąpiły w tym charakterze wodnosamoloty Kawanishi E7K[6]. Zadebiutowały z okrętu-bazy „Kamikawa Maru” podczas osłony japońskiej operacji zajęcia południowych Indochin w lipcu 1941 roku[7]. Były następnie szeroko używane podczas II wojny światowej na Pacyfiku, operując z okrętów, a także baz na wyspach i kontynencie (Singapur, Korea), co od przełomu 1942/43 roku stało się ich dominującym zastosowaniem[7]. Służyły do rozpoznania, atakowania żeglugi i instalacji nadbrzeżnych oraz ratowania lotników z wody[7]. E13A1 był najliczniejszym japońskim wodnosamolotem rozpoznawczym okresu II wojny światowej[7]. W połowie 1943 roku wycofano je jednak z misji dziennych z uwagi na niewystarczającą prędkość i uzbrojenie obronne, co powodowało, że padały celem myśliwców amerykańskich, a nawet samolotów patrolowo-bombowych[8].

Od końca 1944 roku wersja E13A1b (Otsu), wyposażona w detektor anomalii magnetycznych, używana była do zwalczania okrętów podwodnych[1].

Nieliczne samoloty zostały zmodyfikowane przez uzbrojenie w jednostkach w ruchome działko 20 mm w dolnym stanowisku strzeleckim, służące do zwalczania żeglugi[4].

Opis

Konstrukcja

Aichi E13A1 był trzymiejscowym jednosilnikowym dolnopłatem o konstrukcji metalowej, półskorupowej, z zakrytą kabiną i dwoma stałymi pływakami[9]. Kadłub o owalnym przekroju, zwężającym się ku tyłowi[9]. Konstrukcję siłową stanowiło 26 wręg, 20 podłużnic i pracujące pokrycie duraluminiowe[9]. Z przodu do pierwszej wręgi mocowane było łoże silnika z rur stalowych, na końcu kadłuba był stożek drewniany[9]. W dolnej części wręg 7 i 13 były zaczepy do katapulty[9]. W kadłubowej części centropłata była komora bombowa, zamykana dwoma pokrywami[9]. Załoga składała się z pilota, nawigatora-obserwatora i strzelca-radiotelegrafisty, zajmujących miejsca jeden za drugim w kabinie przykrytej długą wspólną przeszkloną osłoną[9]. Osłona kabiny składała się z trzech nieruchomych części, w tym wiatrochronu pilota, i czterech odsuwanych. Ostatnia sekcja za strzelcem była odchylana do przodu i odsuwana wraz z osłoną nad nim[9]. Kabina nie miała osłon pancernych[9]. Obserwator miał też dwa prostokątne okna w podłodze[9].

Skrzydła proste, o obrysie trapezowym przechodzącym w eliptyczne w częściach zewnętrznych, dwudźwigarowe, konstrukcji metalowej (z wyjątkiem końcówek), z pracującym pokryciem z blachy duraluminiowej[9]. Dzieliły się na centropłat (rozpiętości 7100 mm), dwie sekcje zewnętrzne i dwie dołączane końcówki konstrukcji drewnianej[9]. Sekcje zewnętrzne były ręcznie składane do góry do hangarowania (szerokość wynosiła wówczas 7413 mm)[9]. Skrzydła miały kąt wzniosu w centropłacie 1°45′, a 5°30′ w częściach zewnętrznych i wydłużenie 5,8[9]. Skrzydła wyposażone w klapy wychylne w centropłacie, całkowicie metalowe, o kącie wychylenia do 40°[9]. Na częściach zewnętrznych były lotki konstrukcji metalowej, kryte płótnem[9]. W krawędzi natarcia lewego skrzydła był reflektor do lądowania[9]. Usterzenie klasyczne, wolnonośne, o obrysie eliptycznym[9]. Stateczniki konstrukcji drewnianej kryte sklejką, a stery konstrukcji metalowej pokryte płótnem[9]. Statecznik poziomy miał rozpiętość 5000 mm[9].

Podwozie stałe w postaci dwóch pływaków o konstrukcji metalowej półskorupowej, o rozstawie 3200 mm[9]. Pływaki były jednoredanowe, o długości 7940 mm (ze sterem) i szerokości 1060 mm, wyposażone w stery wodne na końcu[9]. Każdy zamocowany był do skrzydeł dwoma wspornikami i usztywniony dwiema parami stalowych odciągów lub później czterem wspornikami[9].

Dane techniczne

  • Kraj produkcji: Japonia
  • Typ: (E13A1) trzymiejscowy wodnosamolot rozpoznawczy.
  • Napęd: silnik Mitsubishi Kinsei 43 o mocy 805 kW (1080 KM),
  • Osiągi:
    • prędkość maksymalna: 361 km/h na wysokości 2500 m[9]
    • prędkość przelotowa: 220 km/h na wysokości 2000 m[9]
    • czas wznoszenia na wysokość 3000 m: 6 min
    • pułap praktyczny: 8 730 m[9]
    • zasięg: normalny 2600 km, maksymalny 3326 km[9]
  • Masa:
    • własna: 2640 kg
    • maksymalna startowa: 4 000 kg
  • Wymiary:
    • rozpiętość skrzydeł: 14,50 m
    • długość: 11,30 m
    • wysokość: 4,70 m
  • Uzbrojenie:

Zobacz też

Porównywalne konstrukcje z tego okresu:

Przypisy

Bibliografia

  • Leszek Wieliczko. Aichi E13A (Jake). „Technika Wojskowa Historia”. Nr 2/2024(86), s. 24-39, marzec – kwiecień 2024. Magnum X. 
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.