Tellurowodór

Tellurowodór
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
konst.	tellurek wodoru, tellurek diwodoru
podst.	tellan
addyt.	dihydrydotellur
	Inne nazwy i oznaczenia
	tellurowodór
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	H2Te
Masa molowa	129,62 g/mol
Wygląd	bezbarwny gaz
	Identyfikacja
Numer CAS	7783-09-7
PubChem	21765
InChI
	InChI=1S/H2Te/h1H2
	InChIKey
	VTLHPSMQDDEFRU-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Gęstość
	0,005298 g/cm³ (25 °C); gaz
	Rozpuszczalność w wodzie
	rozpuszczalny
	w innych rozpuszczalnikach
	rozpuszczalny w etanolu i zasadach
Temperatura topnienia	−49 °C
Temperatura wrzenia	−1,25 °C
Punkt potrójny	−49,2 °C
Punkt krytyczny	200 °C
Kwasowość (pKa)	1: 2,6 (18 °C); 2: 11 (25 °C)
Prężność pary	10 kPa (−46,6 °C); 100 kPa (−2,3 °C)
Niebezpieczeństwa
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanego źródła
Zwroty H	H220, H280, H330
Zwroty P	P210, P260, P284, P304+P340+P310, P377, P410+P403
Temperatura samozapłonu	−50 °C
	Podobne związki
Pochodne sole	tellurek cynku, tellurek ołowiu(II), tellurek bizmutu(III)
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Tellurowodór, tellan, H
2Te – nieorganiczny związek chemiczny telluru i wodoru. Rozpuszczony w wodzie tworzy kwas tellurowodorowy.

Charakterystyka

Bezbarwny lub bladożółty, palny gaz o odrażającym zapachu podobnym do siarkowodoru. Jest rozpuszczalny w wodzie, w roztworze wodnym tworzy stosunkowo mocny kwas tellurowodorowy (pK_a₁ 2,6^[2]).

Otrzymywanie

Tellurowodór można otrzymać przez syntezę bezpośrednią z pierwiastków w podwyższonej temperaturze:

H
2 + Te → H
2Te

jak również poprzez działanie na tellurki (np. kadmu) kwasem solnym:

CdTe + 2HCl → H
2Te + CdCl
2

Toksyczność

Tellurowodór jest toksyczny, działa na organizm ludzki podobnie jak inne związki telluru, jest niewiele mniej toksyczny niż selenowodór. Ma wybitnie silne działanie drażniące w stosunkowo niskich stężeniach.

Zastosowanie

Sam tellurowodór nie ma specjalnego zastosowania, jednak jest stosowany do produkcji innych związków telluru m.in. tellurków (np. elektronika).

Przypisy

1 2 3 Neil G.N.G. Connelly Neil G.N.G. i inni, Nomenclature of Inorganic Chemistry. IUPAC Recommendations 2005 (Red Book), International Union of Pure and Applied Chemistry, RSC Publishing, 2005, s. 308, ISBN 978-0-85404-438-2 (ang.).
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 4-65, 5-87, 6-112, 16-25, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).
1 2 3 4 5 Hydrogen telluride, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 122699 [dostęp 2024-07-14] (niem. • ang.).

[RedBook-1] 1 2 3 Neil G.N.G. Connelly Neil G.N.G. i inni, Nomenclature of Inorganic Chemistry. IUPAC Recommendations 2005 (Red Book), International Union of Pure and Applied Chemistry, RSC Publishing, 2005, s. 308, ISBN 978-0-85404-438-2 (ang.).

[CRC-2] 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 4-65, 5-87, 6-112, 16-25, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).

[GESTIS-3] 1 2 3 4 5 Hydrogen telluride, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 122699 [dostęp 2024-07-14] (niem. • ang.).

[1]

[2]

[3]