U-615
.jpg) Siostrzana jednostka U-615 – U-660 | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
20 maja 1941 |
| Wodowanie |
8 lutego 1942 |
.svg.png){kind=small} Kriegsmarine
| |
| Nazwa |
U-615 |
| Wejście do służby |
26 marca 1942 |
| Zatopiony |
7 sierpnia 1943 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Długość |
67,1 metra |
| Szerokość |
6,2 metra |
| Zanurzenie |
4,74 metra |
| Zanurzenie testowe |
100 metrów |
| Rodzaj kadłuba | |
| Materiał kadłuba | |
| Napęd | |
| 2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 3200 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 750 KM 2 śruby | |
| Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Zasięg |
na powierzchni: 8500 Mm przy 10 węzłach |
| Sensory | |
| GHG, S-Gerät | |
| Uzbrojenie | |
| początkowo: 1 działo kal. 88 mm 1 działko plot. kal. 20 mm 14 torped | |
| Wyrzutnie torpedowe |
5 × 533 mm |
| Załoga |
44 |
.svg.png){kind=small}
U-615 – niemiecki okręt podwodny typu VIIC z okresu II wojny światowej. Wyporność U-Boota wynosiła 769 ton w położeniu nawodnym i 871 ton pod wodą, a jego główną bronią było 14 torped o kalibrze 533 mm, wystrzeliwanych z pięciu wewnętrznych wyrzutni. Jednostka rozwijała na powierzchni maksymalną prędkość 17,6 węzła, jej zasięg przy prędkości 10 węzłów wynosił 8500 Mm.
Okręt został zwodowany 8 lutego 1942 roku w stoczni Blohm & Voss w Hamburgu, a 26 marca 1942 roku wcielono go do służby w Kriegsmarine. Pływając w składzie 3. Flotylli U-Bootów, U-615 odbył cztery patrole bojowe, podczas których zatopił cztery statki o łącznej pojemności 27 231 BRT. 7 sierpnia 1943 roku na północny zachód od Grenady U-615 został zatopiony bombami głębinowymi przez amerykańskie samoloty Martin PBM Mariner i Lockheed Ventura.
Projekt i budowa
Jednostki typu VIIC były kolejnym ewolucyjnym ulepszeniem najliczniej budowanych w Niemczech okrętów typu VII. Poprzednik – typ VIIB – miał zbyt mały zasięg i za mało miejsca pod pokładem, by można było zainstalować sonar[1][2]. Opracowany w 1938 roku projekt nowego okrętu różnił się od poprzedniej wersji m.in. zwiększoną grubością blach kadłuba sztywnego (z 16 do 18,5 mm, co zwiększyło maksymalną głębokość zanurzenia z 200 metrów do 250–280 metrów), przedłużeniem kadłuba o 60 cm i kiosku o 30 cm oraz powiększeniem zbiorników paliwa o 5,4 m³, co poprawiło zasięg[3][4]. Powiększone rozmiary pozwoliły na instalację aktywnego sonaru S-Gerät, który uzupełniał pasywny Gruppenhorchgerät (GHG)[1][2]. Do zakończenia wojny do służby weszło 568 okrętów typu VIIC[5][6].
U-615 zamówiono 15 sierpnia 1940 roku[7][8]. Został zbudowany w stoczni Blohm & Voss w Hamburgu jako jeden z 171 okrętów typu VIIC zamówionych w tej wytwórni[9][10]. U-615 otrzymał numer stoczniowy 115 (Werk 115)[8][11][a]. Stępkę okrętu położono 20 maja 1941 roku, a zwodowany został 8 lutego 1942 roku[7][8].
Dane taktyczno-techniczne
U-615 był średniej wielkości okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej[12]. Długość całkowita wynosiła 67,1 metra, szerokość 6,2 metra i zanurzenie 4,74 metra[6][13]. Wysokość (od stępki do szczytu kiosku) wynosiła 9,6 metra[6]. Wykonany ze stali pancernej CM 351 o grubości 18,5 mm kadłub sztywny miał 50,5 metra długości i 4,7 metra szerokości[14][15][b]. Podzielony był grodziami na sześć przedziałów wodoszczelnych: (od dziobu): I – przedział torpedowy ze sterami głębokości oraz GHG, II – przedział akumulatorów wraz z pomieszczeniami załogi, magazynem amunicji i toaletą, III – centrala z pomieszczeniem wielofunkcyjnym (mieszczącym drugą baterię akumulatorów, pomieszczenia załogi i kambuz), IV – przedział silników spalinowych, V – przedział silników elektrycznych, VI – rufowy przedział torpedowy ze sterami kierunku i głębokości[18]. Kadłub ciśnieniowy otoczony był kadłubem lekkim wykonanym z blach o grubości 4–8 mm[19]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 769 ton, a w zanurzeniu 871 ton[13][20][c].
Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 6-cylindrowe, czterosuwowe silniki wysokoprężne Krupp-Germaniawerft F46 z doładowaniem o łącznej mocy 3200 KM przy 470-490 obr./min, a pod wodą poruszał się dzięki dwóm silnikom elektrycznym prądu stałego BBC GG UB720/8 o łącznej mocy 750 KM przy 295 obr./min[11][13]. Dwa wały napędowe obracały dwie śruby, zapewniając maksymalną prędkość 17–17,6 węzła na powierzchni i 7,6 węzła w zanurzeniu[11][13]. Zasięg wynosił 8500 Mm przy prędkości 10 węzłów w położeniu nawodnym (3250 Mm przy prędkości maksymalnej) oraz 80 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą (130 Mm przy 2 węzłach)[13][21]. Zbiorniki mieściły 113,47 tony paliwa, a energia elektryczna magazynowana była w dwóch bateriach akumulatorów AFA 33 MAL 800 E po 62 ogniwa o łącznej pojemności 9160 Ah, masie 62 tony i czasie rozładowania 20 godzin[21]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia okrętu wynosiła 100 metrów, a głębokość zgniecenia 250–280 metrów[11][22].
Okręt wyposażony był w pięć wyrzutni torped kalibru 533 mm (cztery na dziobie i jedną rufową), z łącznym zapasem 14 torped (wymiennie okręt mógł przenosić 26 min typu TMA lub 39 min typu TMB)[23][24]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kalibru 88 mm SK C/35 L/45, z zapasem amunicji wynoszącym 220–250 naboi oraz pojedyncze działko przeciwlotnicze kalibru 20 mm C/38 L/65[6][23]. Jednostka wyposażona też była w pasywny sonar GHG i aktywny S-Gerät, a do obserwacji służyły dwa peryskopy Zeissa: bojowy i nocny[11][25].
Załoga okrętu składała się z czterech oficerów oraz 40 podoficerów i marynarzy[21][26][d].
Służba
U-615 został wcielony do służby w Kriegsmarine 26 marca 1942 roku[7][28]. Dowództwo okrętu objął por. mar. (niem. Oberleutnant zur See) Ralph Kapitzky[29]. U-Boot otrzymał numer poczty polowej M 45 089[8]. 1 czerwca 1942 roku dowódca U-615 Ralph Kapitzky otrzymał awans na stopień kpt. mar. (niem. Kapitänleutnant)[29]. Do 31 sierpnia 1942 roku załoga jednostki przechodziła szkolenie w składzie 8. Flotylli U-Bootów, operując z Gdańska[7][8].
Pierwszy rejs bojowy
1 września 1942 roku okręt został przyporządkowany do 3. Flotylli U-Bootów w La Pallice[7][8]. 5 września U-615 wyszedł z Kilonii, udając się na swój pierwszy wojenny patrol[30]. W dniach 12–22 września wchodził w skład wilczego stada „Pfeil”, a następnie „Blitz” (od 22 do 26 września) i „Tiger” (26–30 września)[7][30]. Między 5 a 19 października U-Boot operował w ramach stada „Wotan”[7][30]. 11 października o godzinie 19:59 w odległości około 400 Mm na północny wschód od przylądka Cape Race U-615 wystrzelił dwie torpedy w kierunku marudera z konwoju ONS-136, którym był zbudowany w 1920 roku panamski parowiec „El Lago” o pojemności 4221 BRT, płynący pod balastem z Reykjavíku do Nowego Jorku[31][32]. Trafiony obiema torpedami statek przełamał się na pół i zatonął na pozycji 51°03′N 46°15′W/51,050000 -46,250000, a z jego załogi składającej się z 59 osób do niewoli zostali wzięci kapitan i starszy mechanik; pozostali zginęli[32][e]. 15 października okręt podwodny na pozycji 53°58′N 33°43′W/53,966667 -33,716667 stał się celem ataku przeprowadzonego przez samolot bombowy Consolidated B-24 Liberator z brytyjskiej 120. Eskadry RAF, jednak uniknął uszkodzeń[30]. Wieczorem 23 października w odległości około 570 Mm na północ od Azorów U-615 napotkał płynący samotnie zbudowany w 1935 roku brytyjski motorowiec „Empire Star” o pojemności 12 656 BRT, przewożący ładunek o łącznej masie 10 555 ton (na który składało się m.in. 2000 worków z pocztą, samoloty i amunicja) na trasie Birkenhead – Kapsztad – East London[33]. U-Boot wystrzelił w jego kierunku cztery torpedy, uzyskując jedno trafienie o godzinie 18:52[33]. Ocalała załoga opuściła statek w trzech łodziach ratunkowych, jednak ten nie tonął i o 19:15 okręt wystrzelił kolejną torpedę z wyrzutni rufowej, która okazała się niecelna; po przeładowaniu wyrzutni dowódca U-615 rozkazał wystrzelić szóstą, która trafiła „Empire Star” o godzinie 20:24, i siódmą, która ostatecznie spowodowała zatonięcie statku w ciągu pięciu minut od momentu eksplozji o 21:16 na pozycji 48°14′N 26°22′W/48,233333 -26,366667[27][33]. Dwie z trzech łodzi ratunkowych zostały odnalezione 25 i 26 października przez brytyjski slup HMS „Black Swan” (L57), który podjął łącznie 61 rozbitków (zginęło 42 członków załogi motorowca)[33].
Okręt przypłynął do bazy w La Pallice 30 października, po 56 dniach spędzonych w morzu[30][34].
Drugi rejs bojowy
25 listopada 1942 roku U-615 wyszedł z La Pallice na swój drugi atlantycki patrol[34][35]. Między 1 a 11 grudnia U-Boot wchodził w skład wilczego stada „Draufgänger”, po czym w dniach 11–30 grudnia operował w stadzie „Ungestüm”[7][35]. W nocy z 28 na 29 grudnia U-615 wystrzelił pięć niecelnych torped w kierunku płynącego w konwoju ONS-154 brytyjskiego statku z katapultą lotniczą (CAM) „Fidelity”[36]. 9 stycznia 1943 roku okręt podwodny powrócił do bazy w La Pallice, po 46 dniach spędzonych w morzu[34][35].
Trzeci rejs bojowy
Trzeci atlantycki patrol załogi U-Boota rozpoczął się 18 lutego 1943 roku, kiedy to okręt wyszedł z La Pallice[34][37]. Od 25 lutego do 5 marca U-615 został przydzielony do wilczego stada „Burggraf”, między 7 a 20 marca operował w stadzie „Raubgraf”, a w dniach 24–30 marca wchodził w skład stada „Seewolf”[7][37]. Następnie, od 7 do 13 kwietnia okręt przyporządkowany był do stada „Adler”[7][37]. 10 kwietnia o godzinie 10:30 U-615 wystrzelił salwę czterech torped w kierunku płynącego samotnie marudera z HX-232, zbudowanego w lutym 1943 roku nowego amerykańskiego frachtowca typu Liberty „Edward B. Dudley” o pojemności 7177 BRT, przewożącego 4000 ton amunicji, żywności i bawełny z Nowego Jorku do Wielkiej Brytanii[38]. Statek trafiła tylko jedna z nich, ale okazała się niewypałem, więc U-Boot podążał nadal za zygzakującą jednostką; następnego dnia o godzinie 4:46 okręt wystrzelił dwie kolejne torpedy, które trafiły w śródokręcie statku i spowodowały jego zastopowanie[38]. „Edward B. Dudley” jednak nie tonął, więc o 5:06 z odległości 1000 metrów odpalono jeszcze jedną torpedę, która po trafieniu w część rufową spowodowała pożar, lecz statek nadal zachowywał pływalność; 10 minut później U-615 wystrzelił więc następną, która wywołała eksplozję przewożonej przez frachtowiec amunicji i zatonięcie jednostki na przybliżonej pozycji 53°N 39°W/53,000000 -39,000000[27][38]. Spadające szczątki statku spowodowały nieznaczne uszkodzenie kiosku i ciężko zraniły kapitana U-Boota, w wyniku czego musiał on przerwać patrol i wracać do bazy[39][38]. Nigdy nie odnaleziono łodzi ratunkowych z amerykańskiego statku, na którym zginęło 69 członków załogi[38].
20 kwietnia po 62 dniach spędzonych w morzu okręt dotarł do La Pallice[34][37].
Czwarty rejs bojowy i utrata okrętu
.jpg)
12 czerwca 1943 roku U-Boot wyszedł z La Pallice na swój czwarty atlantycki patrol[34][40]. Wyposażony był w tajne urządzenie do wykrywania jednostek pływających – teleskop noktowizyjny (niem. Nachtfernrohr)[41]. Dwa dni później podczas rejsu na powierzchni przez Zatokę Biskajską w towarzystwie U-257 i U-600, U-615 został ostrzelany przez samolot bombowy Vickers Wellington z brytyjskiej 547. Eskadry RAF (pilot P/O J.W. Hermiston), w wyniku czego na pokładzie zginął jeden z artylerzystów, bosmanmat Heinz Wilke[40][41]. 28 czerwca U-Boot pobrał paliwo z zaopatrzeniowego okrętu podwodnego (mlecznej krowy) U-488[41].
28 lipca o godzinie 2:00 w odległości około 10 Mm na południe od Curaçao okręt wystrzelił dwie torpedy w kierunku płynącego samotnie, zbudowanego w 1938 roku holenderskiego parowego zbiornikowca „Rosalia” o pojemności 3177 BRT, przewożącego ropę naftową z Maracaibo na Curaçao[41][42]. Trafiony statek zapalił się i przełamał, po czym zatonął o 4:25 na pozycji 12°07′N 69°13′W/12,116667 -69,216667[27][42]. 13 rozbitków z liczącej 36 osób załogi zbiornikowca zostało uratowanych przez holenderski ścigacz okrętów podwodnych Hr.Ms. H-8 i łódź ratowniczą MBR-50[42]. Następnego dnia okręt stał się celem ataku amerykańskiego samolotu bombowego Douglas B-18 Bolo; w kolejnych dniach U-Boot musiał odpierać kolejne ataki lotnicze, a 6 sierpnia jego artylerzystom udało się zestrzelić jednego z napastników, amerykańską łódź latającą Martin PBM Mariner P-4 z eskadry VP-205[40][43].
7 sierpnia 1943 roku na północny zachód od Grenady U-615 został zaatakowany bombami głębinowymi przez amerykańskie samoloty: pięć Martin PBM Mariner (o numerach P-6 i P-8 z eskadry VP-204 oraz P-2, P-4 i P-11 z eskadry VP-205) i jeden Lockheed Ventura B-5 z eskadry VB-130, które wykonały łącznie 12 nalotów[7][27]. U-Boot został zatopiony na pozycji 12°38′N 64°15′W/12,633333 -64,250000 po patrolu trwającym 57 dni[7][28][40]. Z liczącej w tym rejsie 47 osób załogi zginęło czterech ludzi, w tym dowódca Ralph Kapitzky, a pozostałych 43 zostało uratowanych i wziętych do niewoli przez amerykański niszczyciel USS „Walker” (DD-517)[7][43].
Podsumowanie działalności bojowej
U-615 odbył cztery patrole bojowe, spędzając w morzu 221 dni[34]. W ich trakcie zatopił cztery statki o łącznej pojemności 27 231 BRT, na pokładach których zginęło 191 osób[44]. Pełne zestawienie strat przedstawia poniższa tabela[44]:
| Data | Nazwa | Państwo | Tonaż[f] | Los jednostki |
|---|---|---|---|---|
| 11 października 1942 | „El Lago” |  Panama |
4221 | zatopiony |
| 23 października 1942 | „Empire Star” |  Wielka Brytania |
12 656 | zatopiony |
| 11 kwietnia 1943 | „Edward B. Dudley” | .svg.png){kind=small} Stany Zjednoczone |
7177 | zatopiony |
| 28 lipca 1943 | „Rosalia” |  Holandia |
3177 | zatopiony |
| RAZEM | zatopione: | 4 | ||
Uwagi
- ↑ U-615 ↓ podaje, że okręt zbudowano pod numerem stoczniowym 591.
- ↑ Stal CM 351 produkcji zakładów Kruppa składała się z 1,23% manganu, 0,3% krzemu, 0,17% węgla, 0,13% chromu oraz 0,1% wanadu i miała następujące parametry: wytrzymałość od 55 do 70 kg/mm², granicę plastyczności 45 kg/mm², ściskanie 60% i rozciąganie 28%[16][17].
- ↑ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 242 podaje wyporność 749/851 ton; Rössler 1989 ↓, s. 335 i Miller 2000 ↓, s. 27 761/865 ton, zaś Gogin 2025 ↓ i Showell 2006 ↓, s. 81 769/1070 ton.
- ↑ W momencie zatopienia U-615 na jego pokładzie przebywało 47 osób[7][27].
- ↑ Borowiak 2009b ↓, s. 387 podaje, że do zatopienia statku doszło na pozycji 44°N 40°W/44,000000 -40,000000.
- ↑ Tonaż statków handlowych i innych cywilnych jednostek podany jest w tonach rejestrowych brutto.
Przypisy
- 1 2 Rössler 1989 ↓, s. 115.
- 1 2 Borowiak 2009a ↓, s. 89.
- ↑ Rössler 1989 ↓, s. 115–116.
- ↑ Borowiak 2009a ↓, s. 90–91.
- ↑ Borowiak 2009a ↓, s. 94.
- 1 2 3 4 VIIC ↓.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 U-615 ↓.
- 1 2 3 4 5 6 Borowiak 2009b ↓, s. 386.
- ↑ Blohm & Voss ↓.
- ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 206.
- 1 2 3 4 5 Gogin 2025 ↓.
- ↑ Borowiak 2009a ↓, s. 78.
- 1 2 3 4 5 Möller i Brack 2004 ↓, s. 73.
- ↑ Gröner 1985 ↓, s. 72.
- ↑ Borowiak 2009a ↓, s. 92, 113.
- ↑ Rössler 1989 ↓, s. 157.
- ↑ Borowiak 2009a ↓, s. 113.
- ↑ Borowiak 2009a ↓, s. 113, 120–132.
- ↑ Borowiak 2009a ↓, s. 114.
- ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 209.
- 1 2 3 Borowiak 2009a ↓, s. 93.
- ↑ Borowiak 2009a ↓, s. 91.
- 1 2 Borowiak 2009a ↓, s. 92.
- ↑ Miller 2000 ↓, s. 27.
- ↑ Borowiak 2009a ↓, s. 126.
- ↑ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 242.
- 1 2 3 4 5 Borowiak 2009b ↓, s. 387.
- 1 2 Gröner 1985 ↓, s. 93.
- 1 2 Ralph Kapitzky ↓.
- 1 2 3 4 5 patrol 1 ↓.
- ↑ Blair 1999 ↓, s. 69.
- 1 2 El Lago ↓.
- 1 2 3 4 Empire Star ↓.
- 1 2 3 4 5 6 7 patrole ↓.
- 1 2 3 patrol 2 ↓.
- ↑ Blair 1999 ↓, s. 162–163.
- 1 2 3 4 patrol 3 ↓.
- 1 2 3 4 5 Edward B. Dudley ↓.
- ↑ Blair 1999 ↓, s. 311.
- 1 2 3 4 patrol 4 ↓.
- 1 2 3 4 Blair 1999 ↓, s. 396.
- 1 2 3 Rosalia ↓.
- 1 2 Blair 1999 ↓, s. 397.
- 1 2 uboatsucc ↓.
Bibliografia
- Clay Blair: Hitlera wojna U-Bootów. Ścigani 1942–1945. Warszawa: Wydawnictwo Magnum, 1999. ISBN 83-85852-42-5.
- Mariusz Borowiak: Żelazne rekiny Dönitza. T. 1. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2009. ISBN 978-83-7020-400-6.
- Mariusz Borowiak: Żelazne rekiny Dönitza. T. 2. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2009. ISBN 978-83-7020-406-8.
- Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. Robert Gardiner, Roger Chesneau (red.). London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
- Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
- Ivan Gogin: "VIIC" type seagoing submarines (1940–1944). Navypedia. [dostęp 2025-02-04]. (ang.).
- Erich Gröner: Die deutschen Kriegsschiffe 1815–1945: U-Boote, Hilfskreuzer, Minenschiffe, Netzleger, Sperrbrecher. T. 3. Koblenz: Bernard & Graefe, 1985. ISBN 3-7637-4802-4. (niem.).
- Guðmundur Helgason: Blohm & Voss, Hamburg. uboat.net. [dostęp 2025-02-04]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Edward B. Dudley. uboat.net. [dostęp 2025-02-04]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: El Lago. uboat.net. [dostęp 2025-02-04]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Empire Star. uboat.net. [dostęp 2025-02-04]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Korvettenkapitän Ralph Kapitzky. uboat.net. [dostęp 2025-02-04]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Patrol info for U-615. uboat.net. [dostęp 2025-02-04]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Patrol info for U-615. uboat.net. [dostęp 2025-02-04]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Patrol info for U-615. uboat.net. [dostęp 2025-02-04]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Patrol info for U-615. uboat.net. [dostęp 2025-02-04]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Patrols by U-615. uboat.net. [dostęp 2025-02-04]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Rosalia. uboat.net. [dostęp 2025-02-04]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Ships hit by U-615. uboat.net. [dostęp 2025-02-04]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Type VIIC. uboat.net. [dostęp 2025-02-04]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: U-615. uboat.net. [dostęp 2025-02-04]. (ang.).
- David Miller: U-Boats: History, Development and Equipment, 1914–1945. London: Conway Maritime Press, 2000. ISBN 978-0851777900. (ang.).
- Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats: From 1904 to the Present. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
- Eberhard Rössler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9. (ang.).
- Jak Mallmann Showell: The U-Boat Century: German Submarine Warfare 1906–2006. London: Chatham Publishing, 2006. ISBN 978-1-86176-241-2. (ang.).