Tu-95

Tu-95
Ilustracja
Dane podstawowe
Państwo

 ZSRR

Producent

Zakłady Lotnicze „Aviakor”

Konstruktor

Biuro konstrukcyjne Andrieja Tupolewa

Typ

bombowiec strategiczny

Konstrukcja

metalowa

Załoga

7 (2 pilotów, 2 nawigatorów, mechanik pokładowy, strzelec-radiotelegrafista, operator systemów walki elektronicznej)

Historia
Data oblotu

12 listopada 1952

Lata produkcji

1952–1994

Liczba egz.

500+

Dane techniczne
Napęd

4 x turbośmigłowe silniki Kuzniecow NK 12

Moc

4 × 15000 KM

Wymiary
Rozpiętość

50,04 m

Długość

49,1 m

Wysokość

13,30 m

Powierzchnia nośna

289,9 m²

Masa
Własna

80 000 kg

Startowa

185 000 kg

Do lądowania

135 000 kg

Paliwa

ok. 75 000 kg

Osiągi
Prędkość maks.

830 km/h

Pułap

13 500 m

Pułap praktyczny

10 500 m

Zasięg

bez tankowania w powietrzu – 10500 km
z jednokrotnym tankowaniem w powietrzu – 14100 km

Długotrwałość lotu

bez tankowania w powietrzu – 14 godz.

Rozbieg

2540 m

Dane operacyjne
Uzbrojenie
15 000 kg bomb i pocisków kierowanych
jedno lub dwa działka pokładowe AM-23, Tu-95MS 2 x GSz-23 w ogonie samolotu kierowane zdalnie ze stanowiska operatora uzbrojenia
Użytkownicy
 ZSRR/ Rosja
Rzuty
Rzuty samolotu

Tu-95 (ros. Ту-95, w kryptonimie NATO „Bear”) – radziecki strategiczny samolot bombowy lub rozpoznawczy dalekiego zasięgu. Napędzany przez silniki turbośmigłowe NK-12 ze śmigłami przeciwbieżnymi. Opracowany w biurze konstrukcyjnym Tupolewa. W służbie od 1956. Obok Tu-160 stanowi podstawowe uzbrojenie rosyjskiego lotnictwa strategicznego. Morska wersja patrolowa nosi oznaczenie Tu-142.

Historia

Tu-95

Prace nad turbośmigłowym Tu-95 rozpoczęły się na początku lat 50. XX w., kiedy okazało się, że silniki tłokowe osiągnęły kres swoich możliwości technicznych, a nowe silniki odrzutowe zużywają dużo paliwa i ograniczają zasięg samolotu. Prace nad samolotem rozpoczęły się 11 lipca 1951, a prototyp wykonał swój pierwszy lot 12 listopada 1952. Jako napęd posłużyły 4 podwójne silniki 2TW-2F. Maszyna prototypowa rozbiła się przy 17 locie 11 maja 1953 z powodu uszkodzenia przekładni. Drugi prototyp wzbił się w powietrze 11 maja 1955. Samolot napędzany był czterema silnikami TW-12 (NK-12), skonstruowanymi przez grupę inżynierów pod kierunkiem Austriaka Ferdinanda Brandnera, w czasie wojny konstruktora w zakładach Junkersa[1]. Produkcję seryjną rozpoczęto w styczniu 1956 r. Bombowiec wziął bezpośredni udział w zrzucie car-bomby, największej w historii jądrowej bomby lotniczej.

Tu-95 to odpowiedź ZSRR na amerykański bombowiec strategiczny B-52 Stratofortress. Tu-95 stanowi rozwinięcie zdobytych przez wywiad ZSRR planów modelu 464-35 o identycznym układzie czterech silników turbośmigłowych (również o dwóch przeciwbieżnych śmigłach każdy) oraz skośnych skrzydłach.

Tu-95RT, 1983 r.

Bombowce Tu-95 służące dzisiaj należą do wersji Tu-95MS6 (Bear H6, 32 egzemplarze) i Tu-95MS16 (Bear H16, 32 egzemplarze). Zostały wyprodukowane w latach 80. XX w. Pierwsza z tych wersji przenosi sześć pocisków Raduga Ch-55 (AS-15A) w komorze bombowej, a druga jest ponadto przystosowana do przenoszenia dalszych dziesięciu pocisków umieszczonych na zewnątrz kadłuba (lot w takiej konfiguracji znacznie pomniejsza zasięg samolotu). Ogółem 72 egzemplarze mogą przenieść 704 pociski, każdy z jedną głowicą jądrową, co stanowi obecnie (2007) około 20% rosyjskich strategicznych głowic jądrowych. W najbliższych latach wraz z wycofywaniem starszych systemów rakiet balistycznych ze służby odsetek ten będzie najprawdopodobniej wzrastać. Kiedyś rozważano wycofanie samolotu do 2015 r. Tak długą służbę zawdzięcza udanej i podatnej na modernizacje konstrukcji. Bombowce Tu-95 bazują obecnie na dwóch lotniskach: Engels (Obwód saratowski) i Ukrainka (Kraj Chabarowski). W 2018 roku podpisano umowę na modernizację bombowców Tu-95MS do wersji MSM, z mocniejszymi silnikami i nową awioniką[2].

Obok wersji bombowca produkowano wersję rozpoznania morskiego Tu-95RC (Ту-95РЦ), służącą do wykrywania i śledzenia celów morskich dla okrętów uzbrojonych w pociski przeciwokrętowe. Wyposażona była w radar umieszczony w komorze bombowej, o zasięgu wykrywania do 400 km dla celów wielkości krążownika, którego wskazania były dzięki systemowi Uspiech transmitowane bezpośrednio na własne okręty, na odległość do 350–400 km[3]. W latach 1963–1969 powstało około 50 samolotów tej wersji[3].

22 sierpnia 2020 r. dokonano oblotu najnowszej wersji samolotu, RF-94121 Samara[4][5]. Zmodernizowany samolot Tu-95MSM, wyposażony został w nową awionikę, radar i systemy sterowania, systemy obrony przeciwlotniczej, silniki NK-12MPM, śmigła AW-60T, które obniżają wibracje i zużycie paliwa[6]. Zmodernizowany samolot pozbawiono działek przeciwlotniczych w ogonie.

Ujemną cechą przyjętego układu z silnikami turbośmigłowymi i dużymi śmigłami okazała się duża skuteczna powierzchnia odbicia, ułatwiająca wykrycie przez radar z dużej odległości[3].

Konstrukcja

Kadłub o konstrukcji półskorupowej o przekroju okrągłym. W pierwszej części kadłuba znajduje się hermetyzowana kabina załogi, w środkowej centropłat i komora bombowa, w trzeciej części znajduje się usterzenie i stanowisko strzelca ogonowego.

Skrzydło o konstrukcji czterodźwigarowej przechodzącej w trójdźwigarową, ze skosem 35° w części przykadłubowej i 33,5° w części zewnętrznej. Wyposażone w trzysegmentowe lotki i dwusegmentowe klapy dwuszczelinowe.

Podwozie trójpodporowe z kołem przednim. Podwozie główne w postaci czterokołowych wózków, chowane do gondoli na tylnej krawędzi skrzydeł. Podwozie przednie dwukołowe, chowane do tyłu w luk znajdujący się w kadłubie.

Użycie bojowe

Tu-95MS zadebiutowały bojowo dopiero w 2015 roku podczas rosyjskiej interwencji w wojnie domowej w Syrii przeciwko Państwu Islamskiemu[7]. 17 listopada 2015 roku pięć rosyjskich Tu-95MS razem z sześcioma Tu-160 dokonało ataku 34 pociskami samosterującymi Ch-555 lub Ch-101 na cele w Syrii w muhafazach Aleppo i Idlib[7] za akceptacją prezydenta Syrii Baszszara al-Asada.

Następne uderzenie – z użyciem pocisków Ch-101 – przeprowadzono 5 lipca 2017 roku[8]. Kolejny atak (za pomocą pocisków tego samego typu) wykonano 26 września 2017 roku na cele w muhafazach Dajr az-Zaur i Idlib[9]. Ogółem podczas rosyjskiej interwencji w Syrii rosyjskie bombowce wystrzeliły 66 pocisków Ch-101[2].

13 marca 2022 roku, podczas inwazji na Ukrainę, Tu-95MS ze 184 Pułku zaatakowały pociskami Ch-555 ośrodek szkolenia wojsk ukraińskich w Jaworowie w pobliżu polskiej granicy[10].

Przypisy

  1. ↑ Butowski 1995 ↓, s. 33–34.
  2. 1 2 Kontrakt na modernizację Tu-95MS. „Raport – Wojsko Technika Obronność”. Nr 09/2018, s. 73. Agencja Lotnicza Altair. ISSN 1429-270x.
  3. 1 2 3 Władimir Asanin. Rakiety otieczestwiennego fłota. Czast 4. Udar iz-pod wody. „Tiechnika i Woorużenije”. 6/2009, s. 44–45, czerwiec 2009. (ros.).
  4. ↑ x.com [online], twitter.com [dostęp 2024-05-19].
  5. ↑ Oblot Tu-95MSM – Altair Agencja Lotnicza [online], altair.com.pl [dostęp 2024-04-26] (ang.).
  6. ↑ Juliusz Sabak: Pierwszy lot zmodernizowanego Tu-95. [dostęp 2020-08-25].
  7. 1 2 Andrzej Hładij, Bombowce Tu-95 i Tu-160 po raz pierwszy w boju. Odwet za zamach na Airbusa [online], defence24.pl, 17 listopada 2015 [dostęp 2017-09-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-27].
  8. ↑ Rafael Fachrutdinow, Боевикам показали новейшую ракету России (Bojewikam pokazali nowiejszuju rakietu Rossii) [online], gazeta.ru, 5 lipca 2017 [dostęp 2017-09-27] (ros.).
  9. ↑ Łukasz Golowanow, Syria: Tu-95MS zaatakowały islamistów pociskami Ch-101 [online], konflikty.pl, 27 września 2017 [dostęp 2017-09-27].
  10. ↑ Michał Fiszer: Dziewiętnasty dzień wojny. Rosyjska machina się stępiła. Ma dwie opcje. Polityka.pl, 14 marca 2022. [dostęp 2022-03-14].

Bibliografia

  • Piotr Butowski: Lotnictwo wojskowe Rosji. Warszawa: Lampart, 1995, s. 33–37, seria: Ilustrowana encyklopedia techniki wojskowej. T. 2. ISBN 83-86776-14-5. OCLC 164856416.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.