PZL-101 Gawron

PZL-101 Gawron

PZL-101A Gawron podczas pikniku lotniczego w Góraszce w 2008 roku.
Dane podstawowe
Państwo	Polska
Producent	PZL
Typ	samolot rolniczy
Konstrukcja	jednosilnikowy, metalowy górnopłat
Załoga	1
Historia
Data oblotu	14 kwietnia 1958
Lata produkcji	1960–1968
Liczba egz.	325
Dane techniczne
Napęd	1× silnik gwiazdowy PZL AI-14R
Moc	191 kW (260 KM)
Wymiary
Rozpiętość	12,68 m
Długość	9,00 m
Wysokość	3,12 m
Powierzchnia nośna	23,8 m²
Masa
Własna	1004 kg
Startowa	1660 kg
Zapas paliwa	180 l (dodatkowo możliwość montażu 2× 95 l)
Osiągi
Prędkość maks.	170 km/h
Prędkość przelotowa	130 km/h
Prędkość minimalna	50 km/h
Prędkość wznoszenia	2,5 m/s
Pułap	3380 m
Zasięg	240 km
Rozbieg	100 m
Dobieg	100 m
Dane operacyjne
Liczba miejsc
3
Przestrzeń ładunkowa
500 kg chemikaliów w proszku lub 605 l płynnych
Użytkownicy
Austria, Bułgaria, Finlandia, Hiszpania, Indie, Polska, Turcja, Wenezuela, Węgry, Wietnam, ZSRR

PZL-101 Gawron – samolot rolniczy i wielozadaniowy konstrukcji polskiej, produkowany w WSK-Okęcie.

Konstrukcja powstała jako rozwinięcie radzieckiego Jaka-12M, produkowanego w Polsce na licencji. Przeróbkę opracował mgr inż. Stanisław Lassota. Celem było uzyskanie konstrukcji o większej ładowności oraz lepszych właściwościach lotnych. Z uwagi na zmianę środka ciężkości skrzydłom nadano niewielki skos, a na ich końcu zamontowano płyty brzegowe, które później zdemontowano w wielu samolotach, gdyż znacznie utrudniały lądowanie przy bocznym wietrze. Przesunięto w tył golenie podwozia głównego, zmniejszono masę wyposażenia usuwając jego część i dodano dodatkowy zbiornik na chemikalia. W ten sposób uzyskano samolot mogący zabrać 550 kg chemikaliów.

Samolot oblatano 14 kwietnia 1958, a do produkcji seryjnej wszedł w 1960. Od 1962 produkowano wersję PZL-101A, w której m.in. dodano drzwi po prawej stronie kabiny. Od 1965 do produkcji weszła ulepszona wersja PZL-101B, różniąca się m.in. brakiem „garbu” nad zbiornikiem na chemikalia i dużym chwytem powietrza pod silnikiem. Oprócz dwumiejscowej wersji rolniczej produkowano czteromiejscową wersję wielozadaniową oraz wersję sanitarną przewożącą chorego na noszach. Do 1968 wyprodukowano łącznie 325 samolotów, w tym:

• 215 dwumiejscowych rolniczych
• 78 czteromiejscowych aeroklubowych
• 32 sanitarne

134 Gawrony wyeksportowano, głównie do Bułgarii 40 szt. i Węgier 67 szt., a w mniejszych liczbach do Austrii 5 szt., Finlandii 3 szt., Hiszpanii 4 szt., Indii 6 szt., Turcji 5 szt., Wenezueli 1 szt. Wietnamu 1 szt., ZSRR 2 szt.

PZL-101 Gawron został wyparty pod koniec lat 70. przez nowocześniejszą konstrukcję rolniczą PZL-106 Kruk. Niektóre samoloty pozostają w użyciu w aeroklubach lub rękach prywatnych do dziś (2017).

Jednosilnikowy górnopłat zastrzałowy. Kadłub spawany z rur stalowych, z przodu kryty jest blachą duraluminiową, a w tylnej części płótnem. Skrzydła dwudźwigarowe duralowe kryte płótnem, o niewielkim skosie, wyposażone w klapy szczelinowe i stałe sloty. Usterzenie klasyczne, konstrukcji metalowej kryte płótnem. Podwozie samolotu stałe, klasyczne z kółkiem ogonowym. Istniała możliwość zainstalowania nart zamiast kół. W wersji rolniczej posiada wymienne komplety urządzeń do rozpylania proszków i nawozów, rozpryskiwania ciekłych chemikaliów i rozpylania aerozoli. Szerokość opylanego pasa wynosi 30–70 m.

Napęd stanowi silnik gwiazdowy 9-cylindrowy PZL AI-14R o mocy 191 kW (260 KM). Dwa zbiorniki paliwa w płacie mieszczą łącznie 180 litrów. Można podwieszać pod skrzydłami dwa dodatkowe zbiorniki o pojemności po 95 l.

• Rozpiętość: 12,68 m
• Długość: 9 m
• Wysokość: 3,12 m
• Powierzchnia nośna: 23,8 m²
• Masa użyteczna: 660 kg
• Masa startowa: 1660 kg
• Prędkość maksymalna: 170 km/h
• Prędkość minimalna: 50 km/h
• Prędkość wznoszenia: 2,5 m/s
• Pułap: 3380 m
• Zasięg: 240 km