Dysk z Fajstos

Dysk z Fajstos – gliniany dysk o średnicy około 16 cm i grubości około 1,2 cm, datowany na okres między 1650 a 1600 rokiem p.n.e. Odnaleziony został w 1908 roku w ruinach pałacu z czasów kultury minojskiej w Fajstos przez włoskiego archeologa Luigi Perniera^[1]. Obecnie jest eksponowany w Muzeum Archeologicznym w Heraklionie.

Dysk pokryty jest obustronnie ciągiem napisów w postaci ideogramów, spiralnie odchodzących ze środka ku obrzeżu dysku. Spośród 241^[2] odciśniętych stemplem^[3] symboli rozróżniono 45 różnych znaków, przedstawiających głowy ludzkie, naczynia, narzędzia, okręty^[4]. Linie dzielą dysk na 31 sekcji na stronie A i na 30 na stronie B^[5], z których każda składa się od trzech do pięciu znaków.

Symbole te przypominają pismo linearne A^[6]. Jedna z hipotez głosi, że napis jest w języku greckim.

Wielokrotnie podejmowano próby odcyfrowania dysku. M.in. w 1931 F.G. Gordon uznał, że tekst ten brzmi:

„pan kroczący na skrzydłach po spokojnej ścieżce, gwiazd pogromca, spieniona zatoka, pogromca małych rekinów na pełzającym kwiecie; pan, pogromca końskiej skóry (lub powierzchnię skały), pies wspinający się po ścieżce, pies przechylający łapą dzbany z wodą, wdrapujący się po krętej ścieżce, wysuszający bukłak...”

W 1948 grecki uczony K.D. Ktistopoulos ogłosił swoją wersję:

Pan Najwyższy – bóstwo, tronów mocarnych gwiazda,

Pan Najwyższy – słów pociechy delikatność,

Pan Najwyższy – proroctw dawca,

Pan Najwyższy – jaj białko.

Jedną z prób podjął Benon Szałek, wysuwając przypuszczenie, że napis rozpoczyna się na brzegu krążka i biegnie spiralnie ku środkowi. Uznał ponadto, że dysk został zapisany w archaicznym języku greckim, a jego treścią jest modlitwa^[7].

W 2008 roku amerykański historyk sztuki dr Jerome Martin Eisenberg ogłosił, że dysk z Fajstos to fałszerstwo. Na łamach czasopisma „Minerva” opublikował artykuł, w którym stwierdził, że dysk z Fajstos to oszustwo archeologa, który go odnalazł. Zdaniem Eisenberga znaki na dysku są chaotyczne i niejednorodne, a Luigi Pernier dokonał tego fałszerstwa, ponieważ chciał zdobyć sławę^[8].

• pismo linearne B