Konkurs Piosenki Eurowizji 2008

Konkurs Piosenki Eurowizji 2008
Confluence of Sound
ilustracja
Informacje ogólne
Półfinały

20 maja 2008
22 maja 2008

Finał

24 maja 2008

Miejsce

Belgradzka Arena,
Belgrad (Serbia)

Nadawca

Radio-Televizija Srbije (RTS)

Prowadzący

Jovana Janković
Željko Joksimović

Informacje dodatkowe
Reżyser

Bjørn Erichsen

Kierownik wykonawczy

Svante Stockselius

Producent wykonawczy

Sandra Šuša

Uczestnicy
Debiut

 Azerbejdżan
 San Marino

Rezygnacja

 Austria

Łącznie

43 reprezentacji

Głosowanie
Zwycięzca

 Rosja

Reprezentant

Dima Biłan

Piosenka

Believe

Tekst i muzyka

Dima Biłan, Jim Beanz

Konkurs Piosenki Eurowizji
◄ 2007 2009 ►

53. Konkurs Piosenki Eurowizji został rozegrany 20, 22 i 24 maja 2008 i zorganizowany w Belgradzkiej Arenie przez serbskiego nadawcę Radio-Televizija Srbija (RTS). Koncerty konkursowe poprowadzili Jovana Janković i Željko Joksimović.

Finał konkursu wygrał Dima Biłan, reprezentant Rosji z piosenką „Believe”, współtworzoną z Jimem Beanzem, za którą otrzymał łącznie 272 punkty[1][2].

Lokalizacja

Lokalizacja Belgradu w Serbii.

Miejsce organizacji konkursu

Dzięki wygranej Mariji Šerifović, reprezentantki Serbii podczas 52. Konkursu Piosenki Eurowizji, organizacja konkursu w 2008 przypadła serbskiemu nadawcy publicznemu Radio-Televizija Srbije (RTS)[3]. Grupa Referencyjna Europejskiej Unii Nadawców zdecydowała, że koncert odbędzie się w Belgradzie. Konkurs odbył się w Belgradzkiej Arenie, trzeciej co do wielkości hali widowiskowo-sportowej w Europie, która średnio może pomieścić niemal 18,4 tys. widzów[4][5].

Potencjalna zmiana lokalizacji

Belgradzka Arena

W związku ze zorganizowaniem protestów w Belgradzie przeciwko ogłoszonej 21 lutego 2008 niezależności Kosowa, międzynarodowe media spekulowały o zmianie miejsca organizacji konkursu ze względów bezpieczeństwa[6]. Pojawiły się propozycje organizacji konkursu przez ubiegłorocznego gospodarza, tj. miasto Helsinki[7]. Ukraina została również uznana za potencjalną opcję, ponieważ zajęła drugie miejsce w konkursie rok wcześniej. Grecka telewizja Ellinikí Radiofonía Tileórasi (ERT) również zaproponowała EBU ponowne zorganizowanie konkursu w Atenach[8]. Dzień po zorganizowaniu marszu Europejska Unia Nadawców (EBU) wydała oświadczenie, w którym zaznaczyła, że wydarzenia w Belgradzie nie będą miały żadnego wpływu ani na termin przygotowań do konkursu, ani na miejsce jego organizacji[9]. Stacja RTS zobowiązała się zapewnić delegacjom uczestniczącym w konkursie zwiększoną ochronę w sytuacji narastająego niezadowolenia mieszkańców Belgradu z powodu ogłoszenia niepodległości Kosowa[10][11]. Delegacje Albanii, Chorwacji i Izraela otrzymały dodatkowo zwiększoną ochronę[12].

Organizacja

Pod koniec 2007 reżyser konkursu Bjørn Erichsen podał informację, że głównymi sponsorami wydarzenia będą Raiffensen Bank[13] i T.E.A.M. (Television Event and Media Marketing AG)[14]. W przygotowaniach do konkursu pomogły organizatorom także firmy: StageOne[15] oraz PROCON Event Engineering[16].

4 marca 2008 nadawca Radio-Televizija Srbije (RTS) ogłosił, że konkurs poprowadzą Jovana Janković i Željko Joksimović[17].

Nowy format, losowanie półfinałów

Podczas majowej konferencji prasowej w Helsinkach w 2007 główny kierownik wykonawczy imprezy Svante Stockselius poinformował zgromadzonych o możliwej zmianie formatu konkursu i przygotowaniu dwóch rund półfinałowych. 28 września oficjalnie ogłoszono zaakceptowanie zmian przez Europejską Unię Nadawców (EBU) podczas 50. spotkania zarządu organizowanego w Weronie[18]. Z każdego półfinału awansowało dziesięciu uczestników: dziewięciu wybierali telewidzowie za pomocą audiotele, natomiast wybór dziesiątego należał do specjalnej komisji sędziowskiej przyznającej tzw. „dziką kartę”[19].

38 państw biorących udział w obu półfinałach podzielono na sześć koszyków[20]. O przydziale do określonego koszyka zdecydowało położenie geograficzne oraz matematyczny rozkład głosów od 2004, w opracowaniu którego pomogła EBU firma Digame[19]. Miało to na celu ograniczenie przewidywalności głosowania poszczególnych krajów i podniesienie poziomu emocji w rundach półfinałowych. Cztery koszyki zawierały po sześć krajów, dwa pozostałe – siedem państw. Do udziału w każdym z półfinałów przydzielono po trzy kraje z każdego koszyka. Państwo z piątego koszyka trafiło do półfinału oznaczonego na pierwszej kopercie, natomiast ostatni kraj z szóstego – do drugiego oznaczonego na drugiej[21][20].

Koszyk 1 Koszyk 2 Koszyk 3 Koszyk 4 Koszyk 5 Koszyk 6

Losowanie składu półfinałów odbyło się 28 stycznia 2008 w Belgrade City Hall o godzinie 13:00 czasu środkowoeuropejskiego i zostało przeprowadzone przez tancerzy z Krajowego Tańca KOLO. Podczas uroczystości zaśpiewał Željko Joksimović[22].

Państwa z zagwarantowanym miejscem w finale, czyli finaliści 52. Konkursu Piosenki Eurowizji oraz kraje tzw. „Wielkiej Czwórki” (Francja, Hiszpania, Niemcy i Wielka Brytania) mogły wybrać, które rundy będą transmitowane przez krajowych nadawców publicznych[19]. 17 marca w Sava Centre odbyło się spotkanie wszystkich delegacji oraz losowanie numerów startowych dla uczestników obu półfinałów oraz finalistów. Gospodarzami ceremonii zostali prowadzący konkurs: Jovana Janković i Željko Joksimović[23][24], a podczas spotkania obecni byli także: główny producent imprezy Sandra Suša, kierownik wykonawczy Svante Stockselius oraz manager konkursu – Kati Varblane[25].

Projekt grafiki

Grafika, hasło („Confluence of Sound”[26]) oraz scena 53. Konkursu Piosenki Eurowizji inspirowane były lokalizacją kraju: geograficznym przecinaniem się dwóch rzek: Sawy i Dunaju oraz punktem ich przecięcia, czyli parkiem Kalegmedan[27]. Logo konkursu zaprojektował Boris Miljković[28], a scenę koncertową o wymiarach 27x25 metrów – David Cushing[29]. Scenografem został Goran Joksimović, głównym operatorem kamer – Sven Stojanović, za oświetlenie odpowiedzialny był Per Sundin[30].

Krótkie filmy przed każdym występem półfinałowym, czyli tzw. „pocztówki”, przedstawiały flagę kraju-reprezentanta oraz krótką historię państwa i jego mieszkańców. W trakcie wyświetlania każdej z pocztówek prezentowano krótkie listy w ojczystym języku artysty (wyjątek stanowi serbska, która składała się z tekstów „Welcome to Belgrade” i „Welcome to Serbia” w różnych językach). Pod koniec każdej pocztówki pokazywano logo konkursu[31].

Kontrowersje

Włoski dziennik Corriere della Sera poinformował o tym, że wyniki Konkursu Piosenki Eurowizji zostały zmanipulowane na korzyść Rosji. Podobne komentarze pojawiły się w Niemczech, ponieważ reprezentantki kraju No Angels nie otrzymały żadnego punktu od swoich sąsiadów, co wzbudziło w mieszkańcach podejrzenia[32][33].

Reprezentantka Polski Isis Gee podczas występu w konkursie

Po ogłoszeniu wyników, w których reprezentacja Polski zajęła przedostatnie miejsce, w kraju rozgorzała dyskusja na temat sensu udziału w Konkursie Piosenki Eurowizji w ówczesnej formie. Artyści, dziennikarze muzyczni oraz większość internautów bronili polskiej reprezentantki, Isis Gee, uważając, że ostatnie miejsce było dla niej krzywdzące. Maryla Rodowicz w komentarzu dla dziennika „Fakt” w ostrych słowach zaproponowała rezygnację z konkursu oraz skrytykowała system głosowania, stwierdzając, że nawet utwór z Hiszpanii, który uznała za „debilny”, miał więcej punktów. Podobne zdanie miała Irena Santor, która nazwała imprezę „cyrkiem” oraz uznała, że nawet zespół ABBA nie wygrałby w barwach Polski[34].

Komentarze o upolitycznieniu konkursu odbiły się też mocnym echem poza Polską. Terry Wogan, który od ponad 30 lat komentował konkurs w Wielkiej Brytanii, zrezygnował z tej roli w 2008. Brytyjskie media szeroko zajęły się sprawą upolitycznienia imprezy, krytycznie odnosząc się do systemu głosowania, który – ich zdaniem – doprowadził do porażki reprezentanta kraju[35]. Simon Cowell, krytyk muzyczny oraz twórca m.in. formatu The X Factor skomentował konkurs słowami: Jeżeli ten program dostarcza ludziom rozrywki, to wspaniale, ale jako konkurs jest raczej pusty i bezsensowny.

Kraje uczestniczące

Charlotte Perrelli podczas prób do półfinału 53. Konkursu Piosenki Eurowizji

Do udziału w 53. Konkursie Piosenki Eurowizji zgłosiły się 43 kraje[36], w tym dwa debiutujące państwa: San Marino i Azerbejdżan[37]. Z rywalizacji wycofała się austriacka telewizja publiczna – Österreichischer Rundfunk (ORF). Powodem rezygnacji okazał się brak zainteresowania mieszkańców konkursem, niesatysfakcjonujące wyniki reprezentantów oraz polityczne głosowanie[38]. Nadawca transmitował jednak finał konkursu[39].

Na scenie zaśpiewano piosenki w ponad 20 różnych językach, w tym jedną w nieistniejącym języku, którą wykonali reprezentanci Belgii – zespół Ishtar[40].

Wśród uczestników konkursu znalazło się kilku artystów, którzy wystąpili w przeszłości na eurowizyjnej scenie: Charlotte Perrelli ze Szwecji wygrała konkurs w 1999, a Dima Biłan z Rosji zajął drugie miejsce w konkursie w 2006[41][42]. Roberto Meloni z łotewskiej formacji Pirates of the Sea pojawił się w stawce konkursowej drugi rok z rzędu, rok wcześniej reprezentował kraj jako członek grupy Bonaparti.lv[43].

Wyniki

Pierwszy półfinał

  • Pierwszy półfinał odbył się 20 maja 2008.
  • Podczas półfinału możliwość głosowania mieli mieszkańcy krajów uczestniczących oraz: Niemcy i Hiszpania.
  • W pierwszym półfinale dziką kartę otrzymała Polska.
Lp. Kraj Język Artysta Piosenka Miejsce Punkty
01  Czarnogóra angielski, serbski Stefan Filipović Zauvijek volim te 14 23
02  Izrael angielski, hebrajski Boaz Mauda The Fire in Your Eyes 5 104
03  Estonia fiński, niemiecki, rosyjski, serbski Kreisiraadio Leto svet 18 8
04  Mołdawia angielski Geta Burlacu „A Century of Love” 12 36
05  San Marino włoski Miodio Complice 19 5
06  Belgia sztuczny Ishtar „O julissi na jalini” 17 16
07  Azerbejdżan angielski Elnur i Samir „Day After Day” 6 96
08  Słowenia słoweński Rebeka Dremelj Vrag naj vzame 11 36
09  Norwegia angielski Maria Hold On Be Strong 4 106
10  Polska angielski Isis Gee For Life 10 42
11  Irlandia angielski, francuski
hiszpański, niemiecki, włoski
Dustin the Turkey „Irelande Douze Pointe” 16 22
12  Andora angielski, kataloński Gisela „Casanova” 15 22
13  Bośnia i Hercegowina bośniacki Laka „Pokušaj” 9 72
14  Armenia angielski, ormiański Sirusho Qélé, Qélé 2 139
15  Holandia angielski Hind „Your Heart Belongs to Me” 13 27
16  Finlandia fiński Teräsbetoni Missä miehet ratsastaa 8 79
17  Rumunia rumuński, włoski Nico i Vlad „Pe-o Margine De Lume” 7 94
18  Rosja angielski Dima Biłan Believe 3 135
19  Grecja angielski Kalomira Secret Combination 1 156
Tabela punktacyjna pierwszego półfinału
Wyniki
Suma punktów Czarnogóra Izrael Estonia Mołdawia San Marino Belgia Azerbejdżan Słowenia Norwegia Polska Irlandia Andora Bośnia i Hercegowina Armenia Holandia Finlandia Rumunia Rosja Grecja Niemcy Hiszpania
Uczestnicy konkursu Czarnogóra 23 N 11012
Izrael 104 5 N2710410475761068544
Estonia 8 N17
Mołdawia 36 N55161054
San Marino 5 N23
Belgia 16 6N10
Azerbejdżan 96 354105N1058324571078
Słowenia 36 10221N2104122
Norwegia 106 46837172N7810485124712
Polska 42 1032N12123153
Irlandia 22 13741N2121
Andora 22 43111N12
Bośnia i Hercegowina 72 1216412123N787
Armenia 139 610258125312236N124512121010
Holandia 27 138273N3
Finlandia 79 2128423656121N4626
Rumunia 94 81266665376531N1838
Rosja 135 8121073878844712268N1065
Grecja 156 775412101284610581083126N127

Drugi półfinał

  • Drugi półfinał odbył się 22 maja 2008.
  • Podczas półfinału możliwość głosowania mieli mieszkańcy krajów uczestniczących oraz Francja, Serbia i Wielka Brytania.
  • W drugim półfinale dziką kartę dostała Szwecja.
Lp. Kraj Język Artysta Piosenka Miejsce Punkty
01  Islandia angielski Eurobandið „This Is My Life” 8 68
02  Szwecja angielski Charlotte Perrelli Hero 12 54
03  Turcja turecki Mor ve Ötesi Deli 7 85
04  Ukraina angielski Ani Lorak Shady Lady 1 152
05  Litwa angielski Jeronimas Milius „Nomads In the Night” 16 30
06  Albania albański Olta Boka Zemrën e lamë peng 9 67
07  Szwajcaria włoski Paolo Meneguzzi Era stupendo 13 47
08  Czechy angielski Tereza Kerndlová Have Some Fun 18 9
09  Białoruś angielski Rusłan Alachno Hasta la vista 17 27
10  Łotwa angielski Pirates of the Sea „Wolves of the Sea” 6 86
11  Chorwacja chorwacki Kraljevi ulice & 75 Cents Romanca 4 112
12  Bułgaria angielski Deep Zone & Balthazar DJ, Take Me Away 11 56
13  Dania angielski Simon Mathew „All Night Long” 3 112
14  Gruzja angielski Diana Ghurckaia Peace Will Come 5 107
15  Węgry angielski Csézy Candlelight 19 6
16  Malta angielski, rosyjski Morena „Vodka” 14 38
17  Cypr grecki Evdokia Kadi „Femme Fatale” 15 36
18  Macedonia angielski Tamara, Vrčak i Adrian „Let Me Love You” 10 64
19  Portugalia portugalski Vânia Fernandes „Senhora do mar (Negras águas)” 2 120
Tabela punktacyjna drugiego półfinału
Wyniki
Suma punktów Islandia Szwecja Turcja Ukraina Litwa Albania Szwajcaria Czechy Białoruś Łotwa Chorwacja Bułgaria Dania Gruzja Węgry Malta Cypr Macedonia Portugalia Francja Serbia Wielka Brytania
Uczestnicy konkursu
Islandia 68 N10312541210751584
Szwecja 54 8N2313121743136
Turcja 85 6N51273785481010
Ukraina 152 6312N7112126712712881061238
Litwa 30 N12108
Albania 67 1783N10151012253
Szwajcaria 47 10N5512717
Czechy 9 1N215
Białoruś 27 106N542
Łotwa 86 7821256N6166641025
Chorwacja 112 4457536377N638106106210
Bułgaria 56 56612211N3287165
Dania 112 12124845104832N312453841
Gruzja 107 21101210810104N21012277
Węgry 6 11N4
Malta 38 3864434N42
Cypr 36 422825N112
Macedonia 64 2778412102N12
Portugalia 120 10584612783857633N1267

Finał

Finał konkursu odbył się 24 maja 2008. W finale wzięło udział 25 państw[44], w tym: kraje tzw. „Wielkiej Czwórki” (Francja, Hiszpania, Niemcy, Wielka Brytania), organizator konkursu (Serbia), po dziewięć najwyżej ocenionych krajów z pierwszego i drugiego półfinału oraz dwa kraje, które otrzymały tzw. „dzikie karty” od jurorów (Polska, Szwecja)[45].

Tabela punktacyjna finału
Wyniki
Suma punktów Wielka Brytania Macedonia Ukraina Niemcy Estonia Bośnia i Hercegowina Albania Belgia San Marino Łotwa Bułgaria Serbia Izrael Cypr Mołdawia Islandia Francja Rumunia Portugalia Norwegia Węgry Andora Polska Słowenia Armenia Czechy Hiszpania Holandia Turcja Malta Irlandia Szwajcaria Azerbejdżan Grecja Finlandia Chorwacja Szwecja Białoruś Litwa Rosja Czarnogóra Gruzja Dania
Uczestnicy konkursu Rumunia 451 63124X4 123
Wielka Brytania 14X6 8
Albania 55121X3 418 11087
Niemcy 14X 12 2
Armenia 19917662128 8581021124 125X12101210 122712112
Bośnia i Hercegowina 11055X 12210 1017627 361210102
Izrael 1245354510 27X266633 53631 718243653
Finlandia 35101 74 42 X7
Chorwacja 44212105 313 823 X121
Polska 144 X10
Islandia 6462 4X78 46 7812
Turcja 13787410810104 510825 10X6 1243264
Portugalia 693465 168X 108510 3
Łotwa 83107X 48 232712 4310326
Szwecja 4723 211371 112 5X18
Dania 603327 125122 241 52X
Gruzja 83858 2731 10445 44657X
Ukraina 23054X438110 7610653126 61025878106 1063710684107
Francja 47263 8X1 314 2485
Azerbejdżan 132810174 338212 7710212 X387107
Grecja 2181232121712812 10851243128 83685367245 6X5123643
Hiszpania 55114 4510 121X34 811
Serbia 160108125 4X5127767 412368112 251061412
Rosja 27261271246312 610128101106510 56712751585 871061212X88
Norwegia 18276827276 14771052X4 18764237 5212112545510
Kraje w tabeli są uporządkowane w kolejności występowania.

Zobacz też

Przypisy

  1. Natalija Kisieliewa: Дима Билан победил на „Евровидении”. dni.ru, 2008-05-24. [dostęp 2014-12-23]. (ros.).
  2. Дима Билан принес России первое место на „Евровидении”. newsru.com, 2008-05-25. [dostęp 2014-12-23]. (ros.).
  3. Reference Group concludes Belgrade visit. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv. [dostęp 2013-09-01]. (ang.).
  4. BELGRADZKA ARENA. [w:] Schreder [on-line]. schreder.com. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
  5. KOMBANK ARENA. [w:] Kombank Arena [on-line]. kombankarena.rs. [dostęp 2013-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-28)]. (ang.).
  6. Charlotte Jensen: Serbia postpone national selection due to political reasons. [w:] Eurovisionary [on-line]. eurovisionary.com, 2008-02-18. [dostęp 2013-09-01]. (ang.).
  7. Barry Viniker: Helsinki could host Eurovision again. [w:] ESC Today [on-line]. esctoday.com, 2008-02-22. [dostęp 2013-09-01]. (ang.).
  8. ESC 2008 - EBU holds phone conference to decide host city [online], web.archive.org, 12 lutego 2010 [dostęp 2021-05-27] [zarchiwizowane z adresu 2010-02-12].
  9. Barry Viniker: Eurovision 2008: Set to stay in Belgrade. [w:] ESC Today [on-line]. esctoday.com, 2008-02-22. [dostęp 2013-09-01]. (ang.).
  10. Sietse Bakker: EBU: Belgrade preparations continue as planned. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2008-02-22. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  11. EBU: nie ma zmiany organizatora. [w:] OGAE Polska [on-line]. eurowizja.org, 2008-02-22. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
  12. 2008. Beograd [online], ESC Serbia | Evrovizija.rs [dostęp 2021-05-27] (ang.).
  13. Sietse Bakker: Raiffeisen 2008 Presenting Partner. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2007-12-21. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  14. Sietse Bakker: Raiffeisen to present Eurovision Song Contest 2008. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2007-12-21. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  15. Sietse Bakker: Eurovision.tv build-up diary (1). [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2008-04-28. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  16. Sietse Bakker: Eurovision.tv build-up diary (3). [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2008-05-06. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  17. Sietse Bakker: Jovana & Zeljko present Belgrade 2008. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2008-03-04. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  18. Sietse Bakker: Two Semi-Finals Eurovision Song Contest in 2008. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2007-10-01. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  19. 1 2 3 Sietse Bakker: Revamp for Eurovision Song Contest. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2007-11-19. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  20. 1 2 Sietse Bakker: Semi-Final allocation draw live on Eurovision.tv. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2008-03-17. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  21. Sietse Bakker: All you need to know for MonDay’s draw!. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2008-01-24. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  22. Sietse Bakker: Exclusive: The pots for the Allocation Draw!. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2009-01-30. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  23. Sietse Bakker: Draw of running order 17th of March. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2008-03-08. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  24. Sietse Bakker: Belgrade 2008: The running order!. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2008-03-17. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  25. Sietse Bakker: RTS welcomes delegates to Belgrade. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2008-03-17. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  26. Sietse Bakker: Belgrade 2008: The Confluence Of Sound. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2008-01-30. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  27. Stella Floras: Eurovision 2008: Full stage image. [w:] ESC Today [on-line]. esctoday.com, 2007-10-10. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  28. Izabran novi logo za „Evrosong” u Beogradu. [w:] Blic/Ringier Axel Springer [on-line]. blic.rs, 2008-02-01. [dostęp 2013-08-30]. (ros.).
  29. Sietse Bakker: What you don’t see on television.... [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2008-03-28. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  30. Sietse Bakker: RTS presents creative plans for Belgrade 2008. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2008-03-17. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  31. Jarmo Siim: The end of a decade: Belgrade 2008. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2009-12-31. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  32. Włosi: oszustwo na Eurowizji |Interia.pl.
  33. Eurowizja 2008 była ustawiona?. [w:] Wirtualne Media [on-line]. wirtualnemedia.pl, 2008-05-28. [dostęp 2015-02-17]. (pol.).
  34. Czy Eurowizja wciąż ma sens? | Informuzyka.pl. infomuzyka.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-09)]..
  35. Eurowizja bez wizji | Onet.pl. muzyka.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-29)]..
  36. Sietse Bakker: 43 countries represented in Belgrade. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2007-12-21. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  37. Stella Floras: Eurovision Confirmed: Azerbaijan to participate in Eurovision 2008. [w:] ESC Today [on-line]. esctoday.com, 2007-10-16. [dostęp 2013-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-07)]. (ang.).
  38. Steve Holyer: Austria will not go to Belgrade. [w:] ESC Today [on-line]. esctoday.com, 2007-11-20. [dostęp 2013-09-01]. (ang.).
  39. Marcus Klier: Austria: ORF likely to broadcast Eurovision Song Contest 2008. [w:] ESC Today [on-line]. esctoday.com, 2008-01-02. [dostęp 2013-09-01]. (ang.).
  40. Jarmo Siim: More than 20 languages represented. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2009-12-31. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  41. Glen Webb: Dima Bilan again conquers Russian hearts. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv. [dostęp 2013-05-13]. (ang.).
  42. Skład Jewrowidzienie 2008. [w:] OGAE Polska [on-line]. eurowizja.org, 2008-02-26. [dostęp 2013-05-13].
  43. About Pirates Of The Sea. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  44. 1 2 3 Eurovision Song Contest 2008 Final. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv. [dostęp 2013-09-01]. (ang.).
  45. Andreas Schacht: CONGRATULATIONS RUSSIA!. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2008-05-28. [dostęp 2013-09-01]. (ang.).
  46. 2008 – 53rd edition – Final. diggiloo.net. [dostęp 2013-09-02]. (ang.).

Linki zewnętrzne