M-1 (szybowiec)

M-1

Dane podstawowe
Państwo	Polska
Producent	Wielkopolska Wytwórnia Samolotów Samolot
Konstruktor	Piotr Tułacz
Typ	szybowiec
Konstrukcja	drewniana
Załoga	1
Historia
Data oblotu	29 sierpnia 1923
Liczba egz.	1
Liczba wypadków	1
Dane techniczne
Wymiary
Rozpiętość	11,8 m
Wydłużenie	8,5
Długość	6 m
Wysokość	1,4 m
Powierzchnia nośna	16,3 m²
Masa
Własna	98 kg
Użyteczna	70 kg
Startowa	168 kg
Dane operacyjne
Użytkownicy
Polska

M-1 – polski szybowiec amatorski zbudowany w dwudziestoleciu międzywojennym.

Inżynier Piotr Tułacz, zatrudniony jako konstruktor w Wielkopolskiej Wytwórni Samolotów Samolot w Poznaniu, zaprojektował i zbudował w 1923 roku szybowiec M-1. Konstrukcja powstała w warsztatach 3. pułku lotniczego, odznaczała się wysokim poziomem technicznym i innowacyjnym systemem sterowania^[1]. Płat był podzielony na dwie części, które miały możliwość obrotu wokół osi poprzecznej. Odchylenie obu części skrzydła w jednym kierunku zastępowało ster wysokości, a przy wychyleniu w przeciwnych kierunkach dawało efekt podobny do użycia lotek^[2].

Szybowiec został zgłoszony do udziału w I Konkursie Ślizgowców w Białce Tatrzańskiej. Spośród szybowców zgromadzonych na starcie wyróżniał go bezlotkowy system sterowania oraz to, że był jednym z dwóch szybowców wyposażonych w podwozie płozowe. Sterowanie poprzeczne zastąpiono zmianą kąta nastawienia płata lewego i prawego. Każda połowa skrzydła była zamocowana obrotowo w dwóch punktach: w okuciu głównym oraz na wierzchołku krótkich zastrzałów łączących płat z kadłubem. Mechanizm sterowania pozwalał jednakową zmianę kąta natarcia całego skrzydła oraz również na niezależną różną od siebie zmianę kąta natarcia płata lewego i prawego^[3]. Podczas konkursu jego pilotem był kpt. Franciszek Wieden. 29 sierpnia szybowiec wykonał swój pierwszy lot, który trwał 17 sekund^[4]. Skomplikowany system sterowania spowodował jego rozbicie, pilot odniósł w wypadku obrażenia^[5]. Konstruktor nie zdecydował się na odbudowę szybowca.

Jednomiejscowy szybowiec konstrukcji drewnianej, w układzie górnopłatu typu parasol.

Kadłub o przekroju prostokątnym, półskorupowy, czteropodłużnicowy, kryty sklejką. Na końcu kadłuba znajdował się statecznik pionowy. Płat o obrysie prostokątno-trapezowym, dwudzielny, jednodźwigarowy, kryty sklejką do dźwigara a dalej płótnem. Przymocowany do kadłuba zastrzałami z rur stalowych, oparty na wieżyczce nad kadłubem. Do poruszania skrzydłami zastosowano popychacze. Statecznik poziomy płytowy, przestawialny w locie, pokryty płótnem. Podwozie trójpunktowe złożone z dwóch podkadłubowych jesionowych płóz amortyzowanych gumą oraz płozy ogonowej^[4].

Powierzchnie drewniane pokryto lakierem bezbarwnym, powierzchnie płócienne pozostało w kolorze cellonowanego płótna^[4].

• Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893-1939. London: Putman & Company, 1971. ISBN 0-370-00085-4. OCLC 831346721.
• Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC 830596725.
• Witold Rychter: Skrzydlate wspomnienia. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1980. OCLC 830198483.
• Pierwszy konkurs szybowców bezsilnikowych. „Sportowiec”. 30/1923, 20 września 1923. Toruń: Toruński Związek Okręgowy Piłki Nożnej. 
• Zdzisław Gryglicki. Szybowiec „M-1”. „Skrzydlata Polska”. 19/1955, 8 maja 1955. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.