Piękna Ogrodniczka
 | |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania |
ok. 1507–1508 |
| Medium |
olej na desce |
| Wymiary |
120 × 80 cm[1] |
| Miejsce przechowywania | |
| Lokalizacja | |
Piękna Ogrodniczka (fr. La belle jardinière; również znany pod tytułem Madonna z Dzieciątkiem i św. Janem[2]) – obraz olejny włoskiego malarza i architekta Rafaela Santiego namalowany w 1507 lub 1508 roku[3][4]. Znajduje się w zbiorach Luwru w Paryżu[2].
Opis obrazu
Madonna jest centralną postacią kompozycji. Jest zwrócona w lewą stronę i nieznacznie pochylona do przodu[5]. Ma subtelnie zarysowane policzki i przykryte przezroczystą chustą bujne blond włosy. Jej świętość jest pokreślona rozświetlonym, bezchmurnym niebem. Strój Madonny oparto na błękicie, żółci i czerwieni. W lamówce obok łokcia znajduje się autograf Rafaela[6]. Umieszczenie autografu na odzieży Madonny było stałą praktyką Rafaela. Ze względu na nieczytelny podpis nie jest jasne, czy cyfry rzymskie mają być odczytane jako 1507 lub 1508[1]. Rafael zapożyczył od Leonarda układ kompozycyjny i zastosowanie sfumato, a od Michała Anioła model ludzkich sylwetek (tu widoczny na postaci Dzieciątka)[2][5]. Znajdujący się w tle pejzaż ukazano ze szczegółami i z zachowaniem zasad perspektywy[5]. Na podstawie badań botanicy rozpoznali na obrazie truskawki, orliki, wilczomlecz, bodziszka i babkę zwyczajną[6].
Wokół postaci Rafael, wzorem swoich mistrzów, umieścił symboliczne elementy. Łąka stanowi alegorię raju oraz nawiązanie do przedstawień Marii w zamkniętym ogrodzie[2]. Truskawki były pokarmem świętych[6].
Historia
Rafael namalował bardzo wiele obrazów, których tematem była Madonna z Dzieciątkiem i św. Janem Chrzcicielem. Wiele prac powstało w okresie florenckim, kiedy Rafael szkolił swój warsztat pod wpływem Leonarda da Vinci czy Michała Anioła, toteż mamy tu do czynienia ze swoistą syntezą stylów[7]. We Florencji przebywał od 1504 do 1508 roku[8]. Namalował wówczas trzy obrazy o tej samej tematyce: Madonnę w zieleni[9][10], Madonnę ze szczygłem oraz Madonnę Terranuova[3].
Obraz powstał prawdopodobnie na zlecenie sieneńskiego szlachcica Filippa Sergardiego[4]. Dzieło pozostało niedokończone (prawdopodobnie na skutek przeprowadzki malarza do Rzymu), zgodnie z tradycją Piękną Ogrodniczkę miał ukończyć Ridolfo Ghirlandaio, jednak pogląd ten został później odrzucony[1][4]. Kolejnym właścicielem obrazu był król Francji Franciszek I Walezjusz, jednak data i okoliczności przekazania obrazu są nieznane. W 1720 roku kolekcjoner sztuki Pierre-Jean Mariette nadał obrazowi tytuł Piękna ogrodniczka. W 1793 roku obraz wymieniono w inwentarzu Luwru. W 2020 roku obraz prezentowano czasowo w Ermitażu w Petersburgu[4].
Galeria
Obrazy Madonny namalowane w okresie florenckim Rafaela.
Madonna Terranuova, 1504–1505
Madonna ze szczygłem, 1505–1506
Madonna w zieleni,
ok. 1507–1508
Przypisy
- 1 2 3 The Virgin and Child with Saint John the Baptist (La Belle Jardinière) [online], wga.hu [dostęp 2025-04-16] (ang.).
- 1 2 3 4 Ristujczina 2020 ↓, s. 140.
- 1 2 Jowita Jagla, Rafael Santi „Madonna ze szczygłem” [online], niezlasztuka.net [dostęp 2025-04-16].
- 1 2 3 4 Raphael Santi. La Belle Jardinière: Madonna and Child with Saint John the Baptist [online], hermitagemuseum.org [dostęp 2025-04-16] (ang.).
- 1 2 3 Girardi 2006 ↓, s. 35.
- 1 2 3 Ristujczina 2020 ↓, s. 142.
- ↑ Girardi 2006 ↓, s. 34.
- ↑ Girardi 2006 ↓, s. 34, 142.
- ↑ Cepik 1990 ↓, s. 388.
- ↑ Madonna of Belvedere (Madonna del Prato) [online], wga.hu [dostęp 2025-04-16] (ang.).
Bibliografia
- Jerzy Cepik, Rafael. Opowieść biograficzna, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1990.
- Monica Girardi, KLASYCY SZTUKI. Rafael, Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2006, ISBN 978-83-60529-00-3.
- Luba Ristujczina, Rafael Santi, Bielsko-Biała: Dragon, 2020, ISBN 978-83-8172-638-2.
