Pożar Borgo
 | |
| Autor | |
|---|---|
| Rodzaj | |
| Data powstania |
ok. 1514 |
| Wymiary |
670 cm szerokości u podstawy[1] |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
Pożar Borgo – malowidło ścienne namalowane przez Rafaela ok. 1514 roku, znajdujące się w trzeciej Stanzy Watykańskiej, nazywanej Stanza dell’Incendio di Borgo, w Pałacu Apostolskim w Watykanie.
Okoliczności powstania fresku
Dekorację trzeciej stanzy watykańskiej zlecił papież Leon X. Zgodnie ze zleceniem salę miały zdobyć freski przedstawiające sceny, których bohaterami są papieże o imieniu Leon i nawiązują do Leona X[2]. Tematyka i kolorystyka fresków miała pomagać Leonowi X w prowadzeniu rozmów z gośćmi[2][3]. Rafael rozpoczął pracę nad malowidłami 1 lipca 1514 roku[2]. W pracach nad freskami w Stanza dell’Incendio di Borgo uczestniczyli również uczniowie Rafaela[4]. Prace w sali rozpoczęto od namalowania Pożaru Borgo[5]. Rafael samodzielnie namalował wyłącznie Pożar Borgo oraz część postaci w symbolicznym cokole[2][5]. Ze względu na mnogość innych zleceń pozostałe freski (Bitwa pod Ostią, Koronacja Karola Wielkiego i Przysięga Leona III) namalowali jego uczniowie[2][5]. Pożar Borgo ukończono ok. 1514 roku, pozostałe prace w sali zakończono trzy lata później[2][6]. Ze względu na to, że Pożar Borgo był dominującym freskiem w tej sali, stanza przyjęła właśnie nazwę Stanza dell’Incendio di Borgo[2].
Opis
Podobnie jak inne freski znajdujące się w Stanzach Watykańskich, wymiary i kształt Pożaru Borgo dostosowano do kształtów płaszczyzn[5]. Dzieło przedstawia historię papieża Leona IV, który według przekazu z Liber Pontificalis miał w 847 roku znakiem krzyża ugasić pożar w Borgo[7]. Wydarzenia z tej rzymskiej dzielnicy przeniesiono do starożytnej Troi[7]. Na fresku Rafael zastosował złożony układ perspektywiczny, powstały z kilku planów. Ukazane wydarzenia są pełne ruchu i dramatycznego napięcia[8]. Na pierwszym planie ukazano przerażonych ludzi oraz skutki pożaru[9]. Część postaci po prawej stronie obrazu próbuje pokonać żywioł, dzbany z wodą niesie muskularna kobieta[10]. Kobieta z dzbanami jest umieszczona pomiędzy złodziejem a kobietą w niebieskiej sukni, która jest oburzona zachowaniem złodzieja[6]. Kobiety w centrum starają się ochronić dzieci przed ogniem oraz kierują wzrok swoich dzieci na papieża[9][11]. W lewym dolnym rogu malowidła przedstawiono historię z Eneidy Wergiliusza[10]. Eneasz niesie na plecach swego ojca, króla Troi Anchizesa. Za Eneaszem podąża jego żona Kreuza, obok niego ucieka z płonącego miasta ich syn Askaniusz[11]. Na drugim planie stojący w oknie i otoczony dostojnikami Leon IV udziela wiernym błogosławieństwa[9]. Udzielając znak krzyża, gasi pożar, co wzbudza zaskoczenie u części postaci[6]. Postać Leona IV stanowi aluzję do pojednawczej roli Leona X[2]. Aby podkreślić zrozpaczoną grupę w centrum fresku, Rafael tak namalował postacie, by te z lewej strony zmierzały w kierunku przeciwnym niż postacie z prawej strony, co wymusza na widzu skierowanie wzroku do centrum dzieła[12]. Postacie umieszczono na planie trójkąta, gdzie wierzchołki i boki tworzą: papież, Eneasz i kobieta ze dzbanami[6].
Detale
Eneasz niosący na plecach swego ojca Anchizesa.jpg)
Postacie w centrum, w tle papież Leon IV
Gaszenie pożaru
Kolumny
Przypisy
- ↑ The Fire in the Borgo [online], wga.hu [dostęp 2025-04-25] (ang.).
- 1 2 3 4 5 6 7 8 Girardi 2006 ↓, s. 92.
- ↑ Ristujczina 2020 ↓, s. 301.
- ↑ Girardi 2006 ↓, s. 93.
- 1 2 3 4 Ristujczina 2020 ↓, s. 304.
- 1 2 3 4 Ristujczina 2020 ↓, s. 311.
- 1 2 Girardi 2006 ↓, s. 92, 94.
- ↑ Girardi 2006 ↓, s. 94.
- 1 2 3 Ristujczina 2020 ↓, s. 310.
- 1 2 Ristujczina 2020 ↓, s. 310–311.
- 1 2 Girardi 2006 ↓, s. 95.
- ↑ Girardi 2006 ↓, s. 94–95.
Bibliografia
- Monica Girardi, KLASYCY SZTUKI. Rafael, Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2006, ISBN 978-83-60529-00-3.
- Luba Ristujczina, Rafael Santi, Bielsko-Biała: Dragon, 2020, ISBN 978-83-8172-638-2.
