Zamek Piastowski w Jaworze

Zamek w Jaworze

nr rej. 351 z 22 listopada 1956
Zamek w Jaworze
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Jawor
Styl architektoniczny	Eklektyzm
Rozpoczęcie budowy	XII wiek
Ukończenie budowy	XIII wiek
Ważniejsze przebudowy	XVI wiek, XVII wiek, XVIII wiek
Zniszczono	XVII wiek
Odbudowano	XVII wiek
Pierwszy właściciel	Bolesław I Wysoki
Obecny właściciel	Jawor (miasto)
Położenie na mapie Jawora Zamek w Jaworze
Położenie na mapie Polski Zamek w Jaworze
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Zamek w Jaworze
Położenie na mapie powiatu jaworskiego Zamek w Jaworze
51°02′59,03″N 16°11′26,73″E/51,049731 16,190758

Zamek w Jaworze – eklektyczny, wielokrotnie przebudowywany piastowski zamek książęcy w Jaworze na Dolnym Śląsku zbudowany pierwotnie w średniowieczu. Zachowany zamek kryje w swych murach ślady pierwotnej zabudowy. Kompleks zamkowy ma powierzchnię użytkową 6072 m kw. i kubaturę 18500 m sześciennych^[1] .

Początkiem zamku była wieża obronno-mieszkalna, którą otaczał wał i fosa. Powstanie wieży to czas przed rokiem 1224, wtedy to w imieniu Henryka Brodatego - władcy Śląska, urząd Kasztelana (comes castellanus) z siedzibą w Jaworze pełnił wspomniany właśnie pod tą datą Radosław z Bolesławca.

Po roku 1274 w którym powstało księstwo jaworskie, zamek stał się książęcą rezydencją i z tym faktem łączy się jego rozbudowę w latach późniejszych. W warowni rezydował Bernard Zwinny - brat Bolka I i jednocześnie współwładca księstwa jaworskiego.

Bolko I pod koniec swojego panowania zabezpieczając stołeczne miasto Jawor od zagrożenia czeskiego otoczył je murami obronnymi, wtedy zamek ufortyfikowano kamieniem zastępując drewniano-ziemne umocnienia. W średniowieczu był siedzibą piastowskiego rodu książąt jaworsko-świdnickich aż do śmierci Bolka II Małego w 1368^[1] .

Do 1392 roku zamek znajdował się w posiadaniu księżnej Agnieszki, po której Jawor przejęli starostowie królów czeskich. W 1490 r. gościł tutaj król czeski Władysław Jagiellończyk, a niespełna 200 lat później Marysieńka Sobieska. Wielokrotnie przebudowywany i odbudowywany w XV i XVI wieku po zniszczeniach (np. z wojny trzydziestoletniej) stracił swój wygląd średniowiecznej warowni^[1] .

Od czasu wojen śląskich, kiedy Śląsk został zajęty przez Prusy aż do 1956 roku zamek pełnił rolę więzienia. W roku 1751 przebudowano wieżę zegarową, która pełniła funkcje dozorujące więzienie. W 1946 roku na zamku dokonano egzekucji Czesława Waranki i Jana Kruka za zabójstwo starosty Adama Bystry-Bykowskiego^[2].

W roku 2006^[3] zarejestrowano Stowarzyszenie Zamek Piastowski w Jaworze mające działać m.in. w obszarze ochrona dóbr kultury^[4].

• Bohdan Guerquin: Zamki w Polsce. Warszawa: Arkady, 1974, s. 149-150.

• Galeria zdjęć archiwalnych i aktualnych