Dwór Dolny we Włodowicach

Dwór Dolny we Włodowicach

Hof Nieder-Walditz
Schloss Nieder Walditz

nr rej. A/6212, 03.03.2022
Dwór Dolny we Włodowicach
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Włodowice
Adres	Włodowice, nr 91
Typ budynku	dwór
Styl architektoniczny	renesans
Rozpoczęcie budowy	1594
Ukończenie budowy	1598
Ważniejsze przebudowy	XIX w., XX w.
Kolejni właściciele	Adolph von Götzen zu Scharfeneck, Heinrich Schneider, Max Schneider,
Obecny właściciel	Skarb Państwa
Położenie na mapie gminy wiejskiej Nowa Ruda Dwór Dolny we Włodowicach
Położenie na mapie Polski Dwór Dolny we Włodowicach
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Dwór Dolny we Włodowicach
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego Dwór Dolny we Włodowicach
50°33′36,6″N 16°28′20,9″E/50,560167 16,472472

Zespół dworski Włodowice – zabytkowy zespół dworski z k. XVI wieku ufundowany przez rodzinę von Stillfried z Nowej Rudy we wsi Włodowice (województwo dolnośląskie), w powiecie kłodzkim, w gminie wiejskiej Nowa Ruda. Na zespół dworski składają się współcześnie: zabytkowy^[1] dwór^[2], stodoła, obora, ruina pawilonu ogrodowego z k. XVI w., budynek gospodarczy z pocz. XX w. oraz obszar tarasowego ogrodu i dawnego sadu. Indywidualny wpis do rejestru zabytków woj. dolnośląskiego posiada budynek dworu wraz z otoczeniem. Do Gminnej Ewidencji Zabytków wpisany jest obszar zespołu dworskiego, budynek stodoły z 2 poł. XIX wieku, budynek obory (owczarni) z 2 poł. XIX wieku oraz ruiny pawilonu ogrodowego. Niezachowane współcześnie są budynki spichlerza usytuowanego przy południowo-zachodnim narożniku dworu oraz stajni w pobliżu południowo-wschodniego narożnika

Zespół dworski z zlokalizowany jest w południowej części wsi Włodowice. Budynek dworski usytuowany jest na krawędzi tarasu nadzalewowego rzeki Włodzicy a jego bryła wchodzi częściowo w podnóże zachodniego zbocza góry Krępiec.

Dwór Dolny

Część wsi Włodowice należała w średniowieczu do posiadaczy dóbr noworudzkich (w 1353 roku v. Donynowie z Nowej Rudy władali we Włodowicach m.in. młynem i sędziostwem), część znajdowała się w rękach rodziny von Walditz (w 1352 roku był wzmiankowany Franczko von Waldicz jako właściciel łanów czynszowych we wsi). W 1456 posiadłości v. Walditzów zostały kupione przez Heinricha v. Donyn. Przez ponad 130 lat wieś była związana z właścicielami zamku w Nowej Rudzie. Po wygaśnięciu męskiej linii von Donynów dobra noworudzkie wraz z Włodowicami w 1472 r. otrzymał Georg Stillfried von Rattonitz, małżonek Anny von Donyn. Ponad sto lat później, w 1586 roku dobra te po swoich krewnych z Tłumaczowa przejął Henryk Starszy Stillfried, który je podzielił. Włodowice Dolne (niem. Niederwalditz) otrzymał jego trzeci syn – Henryk Młodszy i objął tutejszy dwór. W 1622 roku podczas wojny 30-letniej Henryk Młodszy został napadnięty przez żołnierzy cesarskich we włodowickim dworze i zamordowany.^[3] Posiadłości po nim przejął syn Jerzy. Kolejnym właścicielem Włodowic był hrabia Bernhard II, syn Bernharda I, który zmarł bezdzietnie w 1689 roku. Dobra włodowickie przejęli Stillfriedowie z Drogosławia i były w ich rękach do XIX w.

W 1586 roku, na mocy układu o dziedziczeniu z 1581 roku, posiadłości Georga (V) von Stillfried auf Neurode przeszły w ręce jego kuzyna Heinricha von Stillfrieda Starszego auf Mittelsteine (pana na Ścinawce Średniej). W k. XVI w. Heinrich Starszy podzielił wiejskie posiadłości między swych pięciu synów (w 1598 przekazał formalnie w użytkowanie, w 1600 - na własność).^[4]

Po II wojnie światowej dwór zasiedlili Polacy. Od 1946 roku mieszkała tu rodzina Fastowiczów, która użytkowała cały budynek^[5]. Po niej budynki przejęło PGR ze Ścinawki Średniej. W 1993 roku majątek znalazł się w Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa.

Budynek dworu zlokalizowany jest w połowie długości podłużnej jednostki folwarczno-ogrodowej o wrzecionowatym kształcie. Kształt obszaru ujętego historycznie w części północnej w kamienny mur podyktowany jest lokalną topografią tj., wypłaszczeniem podnóża zbocza góry Krępiec (645 m n.p.m.) w paśmie Wzgórz Włodzickich wznoszącej się na wschód od budynku dworskiego. Na północ od dworu identyfikowany jest układ dwóch podłużnych tarasów ziemnych stanowiących od co najmniej 1594 roku dwupoziomowy ogród tarasowy o charakterze dekoracyjno-użytkowym. Część centralną dawnego kompleksu dworsko-ogrodowego stanowi przestrzeń dziedzińca folwarcznego ujętego w częściowo czytelny współcześnie pięciobok zabudowań folwarcznych i frontowej elewacji dworu. Dalej w kierunku południowym, za budynkiem zabytkowej obory rozciąga się trapezoidalna łąka pełniąca od co najmniej poł. XIX wieku funkcję powiązanego z folwarkiem terenu gospodarczego.^[6]

• Zamek Stillfriedów w Nowej Rudzie
• Dwór Górny w Nowej Rudzie
• Dwór Stillfriedów w Drogosławiu
• Zamek Sarny
• Stillfriedowie z Nowej Rudy

• Słownik geografii turystycznej Sudetów. Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie, T. 11, pod red. Marka Staffy, Wrocław: Wyd. I-Bis 1995, s. 435, ISBN 83-85773-12-6
• Adamska, Barbara; Kucharczyk, Andrzej, Gmina Nowa Ruda - Wokół Wzgórz Włodzickich. 30 lat współpracy polsko-czeskiej, Nowa Ruda, Urząd Gminy Wiejskiej Nowa Ruda, 2022, s. 165-166, ISBN 978-83-965294-4-2
• Bieda, Tadeusz, Włodowice nad Włodzicą, Włodowice, Stow. Społeczno-Kulturalne Włodzica, 2004, ss. 23-25, ISBN 83-921222-0-8
• Bieda, Tadeusz, Wśród malowniczych wzgórz nad Włodzicą: zarys dziejów miejscowości gminy Nowa Ruda, Nowa Ruda, Wydawnictwo "Maria", 2007, ss. 377-380, ISBN 978-83-60478-20-2
• Eysymontt, Krzysztof, Architektura renesansowych dworów na Dolnym Śląsku, Wrocław, Muzeum Architektury we Wrocławiu, 2010, s. 354, ISBN 978-83-89262-58-5
• Knie, Johann Georg, Alphabetisch-statistisch-topographische Uebersicht der Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien, Wrocław, 1845
• Kwaśniewski, Artur, Historia majątku ziemskiego i architektura dawnej siedziby szlacheckiej we Włodowicach Dolnych (pow. kłodzki). Wyciąg z dysertacji doktorskiej z 1998 r. Aktualizacja danych. Opinia o wartościach zabytkowych dworu i wstępne wnioski konserwatorskie. Wrocław, Maszynopis, 2021
• Łuczyński, Romuald, Losy rezydencji dolnośląskich w latach 1945-1991, Wrocław(Atut) 2010, s. 609, ISBN 978-83-7432-685-8
• Przybylak, Łukasz, Studium historyczno-stylistyczne założenia zamkowo-parkowego w Sarnach. Dokumentacja rewaloryzacyjna założenia zamkowo-parkowego w Sarnach, Warszawa, Maszynopis, 2014
• Przybylak, Łukasz, Zespół dworsko-ogrodowy we Włodowicach. Analiza historyczno-stylistyczna, Ścinawka Górna, Maszynopis, 2022