PWS-23

PWS-23
	Dane podstawowe
Państwo	Polska
Producent	Podlaska Wytwórnia Samolotów
Konstruktor	Zbysław Ciołkosz; Antoni Uszacki
Typ	nocny samolot bombowy / pasażersko-transportowy
Konstrukcja	górnopłat o konstrukcji mieszanej
Załoga	3
	Historia
Liczba egz.	modele
	Dane techniczne
Napęd	3 silniki gwiazdowe Bristol Jupiter IV
Moc	309–331 kW (420–450 KM)
	Wymiary
Rozpiętość	30,8 m
Długość	22,2 m
Wysokość	6,6 m
Powierzchnia nośna	173 m²
Profil skrzydła	Clark Y
	Masa
Własna	4153 kg
Użyteczna	3647 kg
Startowa	7800 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	210 km/h
Prędkość przelotowa	163 km/h
Prędkość minimalna	82 km/h
Pułap praktyczny	6800 m
Rozbieg	237 m
Dobieg	180 m
Współczynnik obciążenia konstrukcji	6
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	5 km, 2000 kg bomb

PWS-23 – projekt polskiego nocnego samolotu bombowego i pasażersko-transportowego w układzie górnopłatu z końca lat 20. XX wieku konstrukcji inż. Zbysława Ciołkosza oraz Antoniego Uszackiego, powstały w Podlaskiej Wytwórni Samolotów w Białej Podlaskiej. Wykonano jedynie modele do badań w tunelu aerodynamicznym, gdyż projekt nie został przyjęty do realizacji.

Historia

Przewidziany do napędu PWS-23 silnik Bristol Jupiter

W końcu lat 20. XX wieku w Podlaskiej Wytwórni Samolotów w Białej Podlaskiej inżynierowie Zbysław Ciołkosz i Antoni Uszacki opracowali równolegle dwa projekty samolotów bombowych, konkurencyjne do zamówionych dla lotnictwa wojskowego maszyn Fokker F.VIIb/3m: PWS-22 i PWS-23^[1]^[2]. W stosunku do PWS-22, PWS-23 miał większe rozmiary, co miało zapewnić duży udźwig bomb sięgający 2 ton^[2]^[3]. Powiększono też liczbę silników do trzech – dwóch w konfiguracji ze śmigłami ciągnącymi, a jeden z pchającym^[4]^[5]. Wraz z nocną wersją bombową, zwaną wówczas niszczycielską (B3N – bombowiec trzymiejscowy nocny), zaprojektowano wariant pasażersko-transportowy nazwany PWS-23T lub PWS-23bis, który mógł zabrać na pokład oprócz dwuosobowej załogi 20 pasażerów i ładunek o masie 400 kg^[6]^[a]. Zbudowano modele obu wersji, które przeszły pozytywnie badania w tunelu aerodynamicznym wytwórni^[6].

Projekt PWS-23 w wersji cywilnej wziął udział w ogłoszonym przez Ministerstwo Komunikacji pod koniec 1928 roku konkursie na trójsilnikowy samolot pasażerski, jednak musiał uznać wyższość projektu o nazwie T.600 (późniejszego PZL.4)^[7]. W czerwcu 1929 roku projekt wersji wojskowej (PWS-23B3N) został przesłany do Instytutu Badań Technicznych Lotnictwa (IBTL), a potem trafił do Wojskowego Zakładu Zaopatrzenia Aeronautyki (WZZA), lecz został odrzucony^[4].

Opis konstrukcji i dane techniczne

PWS-23 miał być trzysilnikowym, zastrzałowym górnopłatem bombowym lub pasażersko-transportowym o konstrukcji mieszanej^[4]. Kadłub miała tworzyć kratownica ze spawanych rur stalowych lub duralowych, łączonych okuciami przy pomocy nitów rurkowych^[6]. Rozpiętość skrzydeł miała wynosić 30,8 metra, a ich powierzchnia nośna 173 m²^[4]^[8]. Profil płata Clark Y^[2]^[4]. Długość samolotu miała wynieść 22,2 metra, a wysokość 6,6 metra^[4]^[8]. Masa własna płatowca miała wynieść 4153 kg, masa użyteczna 3647 kg, zaś masa całkowita (startowa) 7800 kg^[4]^[8]. Obciążenie powierzchni wynosiło 45 kg/m², zaś współczynnik obciążenia niszczącego miał wartość 6^[4]^[8].

Napęd stanowić miały trzy chłodzone powietrzem 9-cylindrowe silniki gwiazdowe Bristol Jupiter IV 9Asb o mocy 309–331 kW (420–450 KM)^[4]. Obciążenie mocy wynosiło 6 kg/KM^[8]. Prędkość maksymalna miała wynieść 210 km/h, prędkość przelotowa 163 km/h, zaś prędkość minimalna 82 km/h^[4]^[8]. Maszyna miała osiągać pułap praktyczny wynoszący 6800 metrów^[4]. Samolot miał charakteryzować się rozbiegiem wynoszącym 237 metrów i dobiegiem 180 metrów^[4].

Samolot miał być uzbrojony w pięć ruchomych karabinów maszynowych: po dwa sprzężone na stanowiskach na przodzie i grzbiecie i jeden w opuszczanej wieżyczce na spodzie kadłuba^[4]. Przenoszony ładunek bomb miał mieć maksymalną masę 2000 kg^[4]. Wyposażenie miało obejmować radiostację, instalację elektryczną i grzewczą^[4].

Uwagi

↑ Cynk 1971 ↓, s. 443 podaje, że samolot mógł zabrać 10 pasażerów.

Przypisy

↑ Morgała 2014 ↓, s. 355–356.
1 2 3 Cynk 1971 ↓, s. 443.
↑ Morgała 2014 ↓, s. 355–358.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Morgała 2014 ↓, s. 358.
↑ Chwałczyk i Glass 1990 ↓, s. 37–38.
1 2 3 Morgała 2014 ↓, s. 356.
↑ Glass 1976 ↓, s. 35, 200.
1 2 3 4 5 6 Cynk 1971 ↓, s. 444.

Bibliografia

Tadeusz Chwałczyk, Andrzej Glass: Samoloty PWS. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1990, seria: Biblioteczka Skrzydlatej Polski. ISBN 83-206-0899-6.
Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893-1939. London: Putman & Company Limited, 1971. ISBN 0-370-00085-4.
Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976.
Andrzej Morgała: Samoloty wojskowe w Polsce 1924–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2014. ISBN 978-83-11-13381-5.

Linki zewnętrzne

Sylwetka samolotu PWS-23 w serwisie samolotypolskie.pl. samolotypolskie.pl. [dostęp 2025-05-13]. (pol.).

[7] Cynk 1971 ↓, s. 443 podaje, że samolot mógł zabrać 10 pasażerów.

[CITEREFMorgała2014355–356-1] Morgała 2014 ↓, s. 355–356.

[CITEREFCynk1971443-2] 1 2 3 Cynk 1971 ↓, s. 443.

[CITEREFMorgała2014355–358-3] Morgała 2014 ↓, s. 355–358.

[CITEREFMorgała2014358-4] 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Morgała 2014 ↓, s. 358.

[CITEREFChwałczykGlass199037–38-5] Chwałczyk i Glass 1990 ↓, s. 37–38.

[CITEREFMorgała2014356-6] 1 2 3 Morgała 2014 ↓, s. 356.

[CITEREFGlass197635,_200-8] Glass 1976 ↓, s. 35, 200.

[CITEREFCynk1971444-9] 1 2 3 4 5 6 Cynk 1971 ↓, s. 444.

[:1-10] 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 obcej produkcji lub konstrukcji, używane przez Wojsko Polskie

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[a]

[7]

[8]

[A]

Myśliwskie	Albatros D.II^[A] Albatros D.III^[A] Albatros D.III (Oef)^[A] Albatros D.V^[A] Ansaldo A.1 Balilla^[A] Ansaldo SVA.5^[A] Blériot-SPAD S.51^[A] Blériot-SPAD S.61^[A] Bristol F.2 Fighter^[A] Fokker D.VII^[A] Fokker D.VIII^[A] Halberstadt C.V^[A] Halberstadt CL.II^[A] Halberstadt CL.IV^[A] Hannover CL.II^[A] Hannover CL.V^[A] Martinsyde F.4^[A] Nieuport 16^[A] Nieuport 17^[A] Nieuport 23^[A] Nieuport 24^[A] Nieuport 27^[A] Pfalz D.XII^[A] PWS-A^[A] PWS-10 PZL P.7 PZL P.11 RAF S.E.5^[A] Sopwith Camel^[A] Sopwith Dolphin^[A] SPAD S.VII^[A] SPAD S.XIII^[A] Wibault 70^[A]
Bombowe	Airco DH.9^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] Farman F-68 Goliath^[A] Fokker F.VII^[A] Friedrichshafen G.III^[A] Gotha G.IV^[A] PZL.23 Karaś PZL.37 Łoś Rumpler C.I^[A] LWS-6 Żubr
Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe (towarzyszące)	AEG C.IV^[A] Albatros B.II^[A] Albatros C.I^[A] Albatros C.III^[A] Albatros C.V^[A] Albatros C.VII^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Albatros C.XV^[A] Anatra Anasal^[A] Ansaldo A.300^[A] Ansaldo SVA-9^[A] Aviatik C.III^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] De Havilland DH.60 Moth^[A] DFW C.V^[A] Hannover CL.II^[A] Hansa-Brandenburg C.I^[A] Lloyd C.II^[A] Lloyd C.IV^[A] Lloyd C.V^[A] Lublin R.X Lublin R.XIII LWS-3 Mewa LVG B.I^[A] LVG C.II^[A] LVG C.V^[A] LVG C.VI^[A] Oeffag C.I^[A] Oeffag C.II^[A] Potez XV^[A] Potez XXV^[A] Potez XXVII^[A] PWS-5 PZL Ł.2 Rumpler C.I^[A] Rumpler C.VII^[A] Rumpler C.VIII^[A] RWD-14 Czapla Salmson 2^[A]
Szkolne	Albatros B.I^[A] Albatros B.II^[A] LVG B.I^[A] Bartel BM-4 Bartel BM-5 Hansa-Brandenburg B.I^[A] Caudron G.III^[A] Hanriot H.19^[A] Hanriot H.28 Morane-Saulnier MS.35^[A] PWS-12 PWS-16 PWS-18 PWS-26 Rumpler C.VIII^[A] RWD-8 Lublin R.VIII Lublin R.XIV RWD-17
Szturmowe	Albatros J.I^[A]
Transportowe i sanitarne	Lublin R.XVI LWS-2
Wodnosamoloty	CANT Z.506^[A] CAMS-30^[A] Friedrichshafen FF.33^[A] Friedrichshafen FF.49^[A] Latham 43^[A] LeO H.13^[A] LeO H.135B3^[A] Lublin R.VIII Lublin R.XIII Lübeck-Travemünde F4^[A] Macchi M.9^[A] Schreck FBA-17H^[A]
Balony i sterowce	Parseval-Sigsfeld^[A] Caquot typ R^[A] WBS-Caquot DB^[A] WBS-Caquot N-NN^[A] WBS model 39 WBS Jumping WBS E2 Zodiac VZ-11 Lech^[A] Gwiazda Polski
Samoloty prototypowe	Bartel BM-2 Bartel BM-3 Bartel BM-6 CWL WZ-X Lublin R-XX Nikol A-2 PWS-1 PWS-6 PWS-11 PWS-15 PWS-19 PWS-33 Wyżeł PWS-35 Ogar PWS-40 Junak PZL P.1 PZL P.6 PZL P.8 PZL.12 PZL.38 Wilk PZL.42 PZL.46 Sum PZL.50 Jastrząb
Projekty	Bartel BM-1 CWL WZ-VIII CWL WZ-IX Pteranodon PWS-2 PWS-3bis PWS-20ter/hydro PWS-22 PWS-23 PWS-40 PWS-42 PZL.3 PZL.8 PZL.9 PZL.15 PZL.18 PZL P.28 PZL.39 PZL.45 Sokół PZL.48 Lampart PZL.49 Miś PZL.53 Jastrząb II PZL.54 Ryś PZL.55 PZL.56 Kania PZL Łosoś RWD-22 RWD-25 WBS LOPP (sterowiec)
Produkowane na eksport	PZL P.24 PZL.43