Linia kolejowa nr 281

Linia nr 281

Oleśnica – Chojnice
Dane podstawowe
Zarządca	PKP PLK
Numer linii	281
Tabela SRJP	321
Długość	311,387[1] km
Rozstaw szyn	1435 mm
Sieć trakcyjna	3000 V DC na odcinku Oleśnica – Gniezno
Prędkość maksymalna	120 km/h
Linia kolejowa nr 18 oraz linia kolejowa nr 281 w Nakle nad Notecią
Przebieg Legenda eksploatowana / istniejąca   zlikwidowana / rozebrana lub planowana kolej metro lub kolej lekka stacja kolejowa/stacja metra przystanek stacja bez ruchu pasażerskiego ładownia, posterunek ruchu itp przystanek częściowo używany koniec linii odcinek odcinek w tunelu odcinek na estakadzie wiadukt most tunel pod wodą zmiana kilometrażu granica państwowa / inna mijanka przejazd kolejowo-drogowy przeprawa promowa     odcinek zelektryfikowany   -0,355 143 ↑ Kalety / 181 ↑ Herby N. 0,000 Oleśnica ul. 3 Maja 143 → Wrocław Popowice 2,541 Oleśnica Rataje 766 ↗ Wroc. P. S8E67 4,397 Dąbrowa Oleśnicka 340 8,841 Dobroszyce Kolonia Strzelce 17,644 Grabowno Wielkie → bocznica OLPP baza paliw nr 19 w Grabownie Wielkim 355 ← Ostrów Wielkopolski 24,593 Bukowice Trzebnickie 448 Police 32,812 Krośnice 36,808 Wierzchowice 41,887 Milicz 50,311 Rakoniewice Milickie 54,060 Cieszków ↑ ↓ 56,606 Zduny 816 ← Osusz (podg) 63,959 Krotoszyn ↙ 815 / 816 ↘ Forst-Baršć ← 14 → Łódź Kaliska 67,613 Bożacin 72,179 Wolenice L. k. z Piasek Wlkp. (rozebrana) 78,617 Koźmin Wielkopolski 84,910 Obra Stara 87,150 Golina 272 ← Kluczbork 94,600 Jarocin 360 → Kąkolewo(Leszno) /272 101,765 Radlin Wielkopolski 105,877 Żerków Warta 110,762 Orzechowo most (podg) 112,662 Orzechowo 121,770 Miłosław 126,186 Książno 130,823 Chwalibogowo 136,310 Września ↙ 807 / 808 ↘ Warszawa Zach. ← 3 → Frankfurt 142,730 Marzenin 146,981 Czerniejewo 150,220 Żydowo 153,395 Gębarzewo 353 → Poznań Wschód 160,056 Gniezno 353 ← Żeleznodorożnyj 164,926 Gniezno Winiary 377 → Sława Wielkopolska 171,049 Zdziechowa 175,116 Świątniki 179,234 Mieleszyn 184,725 Gącz 385 → Skoki 189,014 Janowiec Wielkopolski Wełna 194,941 Dąbrowa Międzylesie 206 → Inowrocław Rąbinek 198,936 Damasławek 206 ← Drawski Młyn 206,274 Wapno 209,948 Rusiec ↑ ↓ 356 → Bydgoszcz Główna 216,444 Kcynia 356 ← Poznań Wschód 221,315 Szczepice 226,329 Studzienki 230,067 Paterek Noteć 18 → Kutno 235,135 Nakło nad Notecią 18 ← Piła Główna 242,489 Kozia Góra Krajeńska 246,314 Mrocza 253,194 Witosław 257,076 Rajgród 263,427 Runowo Krajeńskie 240 ← Świecie nad Wisłą 269,803 Więcbork 240 → Złotów 276,176 Wysoka Krajeńska 281,219 Świdwie Sępoleńskie 284,174 Sępólno Krajeńskie 291,532 Kamień Krajeński Kamionka 297,140 Obkas ↑ ↓ 300,493 Ogorzeliny 210 → Runowo Pomorskie 203 → Kostrzyn 210 ↓ Runowo Pomorskie 310,040 Chojnice 311,032 208 ← Działdowo 211 → Kościerzyna 203 ↓ Tczew

Linia kolejowa nr 281 – częściowo zelektryfikowana^[1] linia kolejowa łącząca Oleśnicę z Chojnicami przez Milicz, Krotoszyn, Jarocin, Wrześnię, Gniezno, Janowiec Wielkopolski, Kcynię, Nakło n. Notecią i Więcbork. Linia kolejowa znaczenia państwowego na odcinku Oleśnica – Milicz^[2].

Położona w granicach czterech województw – pomorskiego, kujawsko-pomorskiego, wielkopolskiego i dolnośląskiego – oraz na obszarze działania PKP PLK Zakładów Linii Kolejowych w Gdyni, Bydgoszczy, Poznaniu, Ostrowie Wielkopolskim i Wrocławiu^[3]. Linia na całej długości wyposażona jest w elektromagnesy SHP.

W latach 2012–2018 na odcinku z Jarocina do Chojnic ruch pasażerski był wstrzymany. Rozważana jest reaktywacja w przyszłości odcinka Gniezno – Nakło jako jednego z wariantów połączenia kolejowego z Bydgoszczy do Kcyni. Ponowna reaktywacja połączeń Gniezno – Września – Jarocin miała miejsce od 13 maja 2013 do 28 czerwca 2013. Uruchomiono 2 pary pociągów regio kursujących w dni robocze^[4]. 8 czerwca 2018 odbył się przejazd promocyjny, inaugurujący przywrócenie od 10 czerwca 2018 dla potrzeb pracowników budowanej fabryki Volkswagena pod Wrześnią ruchu pociągów na odcinku Jarocin – Gniezno w liczbie 6 par^[5].

Na przełomie 2015 i 2016 wykonano prace budowlane w Orzechowie (budowa mostu nad Wartą wraz z infrastrukturą towarzyszącą^[6], remont toru nr 1 na odcinku Orzechowo - Żerków), podłączono bocznicę do fabryki Volkswagen w Białężycach oraz wyremontowano tor nr 2 na szlaku Miłosław - Września wraz z wydłużeniem głowicy stacyjnej^[7]. Na przełomie 2016 i 2017 rozpoczął się remont odcinka Grabowno Wielkie – Zduny^[8]. Na przełomie lat 2017/2018 planowane były remonty odcinków Orzechowo – Książno i Książno – Chwalibogowo^[9][10], z czego wykonano remont odcinka Książno – Chwalibogowo w torze nr 1, natomiast na odcinku Orzechowo – Miłosław remont odbył się w późniejszym terminie^[11].

Powstanie trasy z Oleśnicy do Gniezna nastąpiło dzięki właścicielom ziemskim ze Śląska i południowej Wielkopolski. Obserwując w 1868 prace nad przygotowaniami do budowy linii z Poznania do Torunia oraz Bydgoszczy, postanowili o budowie szlaku zmierzającego do Gniezna. Nowa linia miała połączyć Oleśnicę z Gnieznem przez Milicz, Cieszków, Zduny, Krotoszyn, Koźmin Wielkopolski, Nowe Miasto nad Wartą i Wrześnię. Planowany szlak połączyłby Kolej Prawego Brzegu Odry (wiodącą z Wrocławia przez Oleśnicę do Tarnowskich Gór) z trasą Poznań – Toruń. Nowa linia znacząco skróciłaby czas transportu węgla z GOP-u do portów bałtyckich. Zawiązało się konsorcjum na rzecz budowy linii, w którego skład wchodzili książę Thurn und Taxis z Krotoszyna, urzędujący nadprezydent prowincji śląskiej, hrabia Otto zu Stolberg-Wernigerode oraz wolny pan stanowy Wielki Komorzy Dziedziczny Księstwa Śląskiego hrabia August von Maltzan z Milicza. W tym samym czasie powstał komitet budowy linii kolejowej z Poznania przez Nowe Miasto nad Wartą i Pleszew do granicy państwa w kierunku Kalisza (zabór rosyjski). W kwietniu 1868 Minister Handlu, Przemysłu i Robót Publicznych wydał pozwolenie na podjęcie wstępnych prac studyjnych na tym szlaku, a konsorcjum udzieliło zgody na prowadzenie analogicznych robót jedynie na trasie z Oleśnicy do Nowego Miasta nad Wartą. Dzięki zabiegom członków konsorcjum udało się uzyskać zgodę na prace na pozostałym odcinku z Nowego Miasta nad Wartą do Gniezna. Prace przygotowawcze na tym odcinku wykonano w latach 1870-1871, a informacje przedłożono do zatwierdzenia w Ministerstwie Handlu, Przemysłu i Robót Publicznych. 17 czerwca 1872 król pruski Wilhelm I podpisał Towarzystwu Kolei Oleśnicko-Gnieźnieńskiej akt koncesyjny na budowę i późniejszą eksploatację linii Oleśnica – Gniezno. Dokument zakładał, że linia musi zostać ukończona i uruchomiona w ciągu trzech lat od dnia udzielenia koncesji. Budowę trasy powierzono 16 kwietnia Przedsiębiorstwu Budowy Kolei F. Plessner i Sp. Spółka Komandytowa. 16 maja i 2 września 1872 zatwierdzono statut ukonstytuowanego oficjalnie Towarzystwa Kolei Oleśnicko-Gnieźnieńskiej.

Prace rozpoczęły się wiosną 1873, w okresie kryzysu gospodarczego w Rzeszy Niemieckiej. Już w 1874 zabrakło funduszy na wykonanie prac, co groziło wstrzymaniem budowy linii. 30 czerwca dyrekcja kolei przejęła od firmy Plessnera dalsze prowadzenie budowy, aż do jej ukończenia na rachunek firmy Plessnera. Brak środków finansowych zażegnano poprzez sprzedaż akcji uprzywilejowanych przez nowe instytucje finansowe, na czele których stanęło Berlińskie Towarzystwo Handlowe. Dzięki tym działaniom udało się doprowadzić inwestycję do końca. 26 czerwca 1875 nastąpił odbiór linii na odcinku Oleśnica – Krotoszyn, a 30 czerwca 1875 rozpoczęto eksploatację całego szlaku. 4 lipca urządzono oficjalne otwarcie linii. Linia była jednotorowa, jej długość wynosiła 161,75 km. Budowa linii trwała 2 lata i kwartał. Trudności finansowe spowodowały, że niektóre instalacje czy obiekty nie były ukończone lub miały charakter tymczasowy. Koszty budowy oszacowano na 20,90 mln marek. Uruchomione połączenie umożliwiło lepsze skomunikowania terenów przygranicznych Królestwa Polskiego ze Szczecinem i Hamburgiem oraz prowincji poznańskiej ze śląską. Stacja w Oleśnicy ułatwiała szybsze połączenie Górnego Śląska z Bydgoszczą i Toruniem.

Na szlaku kolei znalazło się 14 stacji oraz przystanków, na których ustawiono 13 budynków dworcowych, w tym 2 – w Jarocinie i Gnieźnie – prowizoryczne. Na potrzeby linii wzniesiono 14 magazynów towarowych, 5 lokomotywowni z 24 stanowiskami dla lokomotyw, 32 domy dróżników i wartowników. Tabor kolei pod koniec 1875 liczył 25 parowozów, 48 wagonów osobowych i 456 towarowych. W Oleśnicy zlokalizowano warsztaty naprawcze.

Już w czasie budowy linii planowano przedłużyć ją z Gniezna do Nakła (stacja Ostbahn). Kolej przeszła w zarząd pruskich kolei państwowych w 1884 w efekcie procesu nacjonalizacji różnych spółek kolejowych. Podporządkowanie kolei państwu oznaczało okres rozwoju połączonego wraz z modernizacją. Przed nacjonalizacją towarzystw (Kolej Poznańsko-Toruńsko-Bydgoska oraz Kolej Oleśnicko-Gnieźnieńska), 21 maja 1883 pruski Landtag na mocy tzw. ustawy o kolejach drugorzędnych (Sekundarbahn-Gesetz) zatwierdził budowę linii bocznej z Gniezna do Nakła. Przyznane środki wynosiły 4,88 mln marek niemieckich. Planowano połączyć Nakło z Chojnicami, dzięki czemu by uzyskano dostęp do tranzytowej trasy Królewskiej Kolei Wschodniej. Powstanie nowej trasy wiązało się z modernizacją gnieźnieńskiej stacji poprzez budowę nowych torów, powiększenie lokomotywowni, modernizację wież ciśnień i systemu wodociągów. Linię Gniezno – Nakło o długości 73,2 km oddano do użytku 1 listopada 1887. 8 kwietnia 1889 Landtag uchwalił w ustawie o kolejach drugorzędnych budowę kolei z Nakła do Chojnic. Liczący 75 km odcinek z Nakła do Chojnic otwarto 1 października 1894. Przeciążenie wieloma inwestycjami Dyrekcji Kolei w Bydgoszczy spowodowało opóźnienia w budowie tej trasy. W drugiej połowie 1906 przystąpiono do przebudowy linii z Gniezna do Jarocina na dwutorową.

Elektryfikację odcinka Gniezno – Jarocin przeprowadzono w latach 1974-1975.

Ruch na trasie Chojnice – Nakło nad Notecią – Gniezno został zamknięty 24 czerwca 2000^[12]. 16 kwietnia 2011 trasą tą przejechał pociąg specjalny relacji Chojnice – Więcbork – Nakło – Kcynia – Damasławek – Janowiec Wlkp. – Gniezno z lokomotywą SU45 i historycznymi wagonami Bhp. Kilka lat później, 28 maja 2016, miał miejsce kolejny przejazd – z Chojnic do Kcyni z lokomotywą SU42^[13][14].

• Kategoria linii: pierwszorzędna na odcinku Oleśnica – Gniezno, drugorzędna na odcinku Gniezno – Chojnice
• Klasa linii: C3, na odcinku 2,569 – 18,075 D3
• Liczba torów^[33]:
  • jednotorowa na odcinkach:
    • -0,355 – 4,026
    • 18,084 – 94,350
    • 161,064 – 311,015
  • dwutorowa na odcinkach:
    • 4,026 – 18,084
    • 94,350 – 161,064
• Sposób wykorzystania: czynna, częściowo wstrzymany ruch pasażerski
• Elektryfikacja: częściowo zelektryfikowana (Oleśnica – Gniezno, 160,056 km)
• Szerokość toru: normalnotorowa
• Przeznaczenie linii: pasażersko-towarowa

Jednym z ostatnich rozkładów jazdy, obsługiwanym na odcinku Gniezno - Jarocin i na odcinku Krotoszyn – Jarocin - Wrocław Główny przez ówczesne Przewozy Regionalne był rozkład 2011/2012 – codziennie kursowały 3-4 pary pociągów, w tym 1 para relacji Poznań – Krotoszyn – Poznań oraz pociąg Barycz Poznań - Wrocław - Poznań, a także 1 para pociągów Gniezno - Jarocin, która w rozkładzie 2012/2013 uległa zawieszeniu^[35]. W późniejszych latach oferta uległa odcinkowemu zwiększeniu z Jarocina do Krotoszyna^[36][37]. Natomiast relację Jarocin – Gniezno^[38]) na stałe odwieszono dopiero w 2018 roku. Od 10 grudnia 2017 nastąpiła zmiana przewoźnika ze spółki Polregio na Koleje Wielkopolskie^[39]. Od 10 czerwca 2018 odcinek Jarocin – Krotoszyn został włączony do PKM^[37]. Od 2023 roku oferta została rozbudowana z 4 do 5 par pociągów w dni robocze i 3 par w dni świąteczne na odcinku Jarocin - Krotoszyn^[40] a od 2024 roku rozbudowano ofertę na odcinku Gniezno - Jarocin do 13 par pociągów w dni robocze i 6 par w dni świąteczne^[41]

Rozkład jazdy 2011/2012

Rozkład jazdy 2024/2025

Kursowanie sezonowego pociągu pospiesznego 65503 z Jeleniej Góry / Kudowy-Zdroju do Gdyni Głównej zawieszono od 13 grudnia 2009.

W grudniu 2013 z powodu dekapitalizacji linii ograniczono kursowanie pociągów pasażerskich spółki Przewozy Regionalne, funkcjonujących w relacji Krotoszyn – Wrocław, do jednego połączenia weekendowego (pociąg „Barycz”). Z dniem 11 grudnia 2016 pociągi zawieszono ze względu na niskie zainteresowanie pasażerów^[42].

Z dniem 25 marca 2019, po wyremontowaniu linii kolejowej, przywrócono po kilkuletniej przerwie połączenia pasażerskie. Pociągi osobowe uruchamiają Koleje Dolnośląskie (6 razy w tygodniu w dni robocze i rzadziej w weekendy) w ramach linii D7 Krotoszyn – Jelcz-Laskowice przez Oleśnicę i Wrocław Główny^[43]. Z dniem 13 grudnia 2020 roku wydłużono kursowanie 2 par pociągów spółki Koleje Wielkopolskie do stacji Milicz, gdzie oczekują na skomunikowanie z pociągami spółki Koleje Dolnośląskie^[44]. Od 2024 zlikwidowano połączenie spółki Koleje Wielkopolskie do Milicza, zwiększając tym samym ofertę Kolei Dolnośląskich na odcinku Milicz - Krotoszyn do 7 par pociągów^[45].

• Linia Oleśnica - Chojnice w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
• SRJP 2008/09, 2009/10 oraz 2010/11 wydane przez Przewozy Regionalne sp. z o.o.
• Urbaniak Miron, Zabytkowa stacja kolejowa Gniezno. Od Kolei Górnośląskiej do programu „Otto”, Łódź 2010, Księży Młyn Dom Wydawniczy
• LRJP dla linii 320a i 321 wydany przez Wielkopolski Zakład Przewozów Regionalnych, ważny od 9 czerwca 2013 do 1 września 2013