Bezirk Brzesko

Powiat Brzesko
Bezirk Brzesko
powiat
1854–1867
Ilustracja
Państwo

 Austro-Węgry

Kraj związkowy

Królestwo Galicji i Lodomerii

Powiat

cyrkuł bocheński

Siedziba

Brzesko

Data powstania

1854

Data likwidacji

1867

Powierzchnia

4,4 mil²

Populacja (1854)
• liczba ludności


25.789

Języki urzędowe

niemiecki

Szczegółowy podział administracyjny
Plan
Liczba gmin katastralnych (1854)

41 (w tym 1 miasto i 1 miasteczko)

brak współrzędnych

Bezirk Brzesko – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa było miasteczko Brzesko.

Historia

Bezirk Brzesko utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)[1].

Bezirk Bochnia objął obszar o wielkości 4,4 mil², zamieszkany był przez 25.789 ludzi i podzielony na 41 gmin katastralnych, w tym jedno miasto (Czchów) i jedno miasteczko (Brzesko). Wszedł w skład cyrkułu bocheńskiego, jako jeden z jego dziewięciu powiatów[2]. Na południu, Bezirk Brzesko posiadał eksklawę na terenie Bezirk Neu-Sandec w cyrkule sądeckim, którą stanowiła miejscowość Grabie, a która z kolei była częścią gminy Drużków Pusty.

Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większe powiaty[1][3]. Obszar zniesionego Bezirk Brzesko wszedł wtedy w całości w skład nowego powiatu brzeskiego[4][5].

Podział administracyjny (1854)

Podział administracyjny Bezirk Brzesko w 1854 roku[2][6]
Lp. Gmina jednostkowa Powierzchnia Ludność Powiat w 1867 po zniesieniu
1 Brzesko (m) 158 1396 brzeski
2 Brzezowiec 402 152 brzeski
3 Biadoliny 501 135 brzeski
4 Biesiadki 993 739 brzeski
5 Będzieszyna 348 173 brzeski
6 Czchów (M) 1532 1299 brzeski
7 Dębno 1433 807 brzeski
8 Doły 937 592 brzeski
9 Gosprzydowa 1644 494 brzeski
10 Gnojnik 1812 730 brzeski
11 Grądy z Nowąwsią i Kopalinami 837 433 brzeski
12 Jasień 1397 688 brzeski
13 Jadowniki 2996 1388 brzeski
14 Jaworsko 667 624 brzeski
15 Jurków 609 383 brzeski
16 Jastew 225 106 brzeski
17 Lewniowa 954 444 brzeski
18 Łoniowa 1199 910 brzeski
19 Mokrzyska z Buczem 2863 1986 brzeski
20 Maszkienice 1046 936 brzeski
21 Okocim 2960 883 brzeski
22 Pomianowa 433 292 brzeski
23 Perła 584 157 brzeski
24 Porąbka 1501 993 brzeski
25 Szczepanów 768 511 brzeski
26 Słotwina 488 187 brzeski
27 Sterkowiec 523 267 brzeski
28 Tymowa 2244 920 brzeski
29 Tworkowa z Łacnową 1287 461 brzeski
30 Uszew 1857 1304 brzeski
31 Wokowice 573 529 brzeski
32 Wola Dębińska 971 229 brzeski
33 Wytrzyszczka 773 208 brzeski
34 Żerków 344 313 brzeski
35 Zawada 472 591 brzeski
36 Dobrociecz 723 473 brzeski
37 Drużków Pusty z Grabiami 354 238 brzeski
38 Iwkowa 2960 1996 brzeski
39 Połom Mały 191 138 brzeski
40 Porąbka z Brzezową 229 119 brzeski
41 Wojakowa 1418 565 brzeski

Objaśnienie:

(M) = miasto; (m) = miasteczko

Przypisy

  1. 1 2 Krzysztof Ostafin, Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10].
  2. 1 2 Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
  3. ↑ Krzysztof Ostafin i inni, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10].
  4. ↑ Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
  5. ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10].
  6. ↑ Gazeta Lwowska. 1854, nr 131

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.