Bezirk Rymanów

Powiat Rymanów
Bezirk Rymanów
powiat
1854–1867
Ilustracja
Państwo

 Austro-Węgry

Kraj związkowy

Królestwo Galicji i Lodomerii

Powiat

cyrkuł sanocki

Siedziba

Rymanów

Data powstania

1854

Data likwidacji

1867

Powierzchnia

6,0 mil²

Populacja (1854)
 liczba ludności


28.012

Języki urzędowe

niemiecki

Szczegółowy podział administracyjny
Plan
Liczba gmin katastralnych (1854)

38 (w tym 1 miasto i 1 miasteczko)

brak współrzędnych

Bezirk Rymanów – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa było miasto Rymanów.

Historia

Bezirk Rymanów utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)[1].

Bezirk Rymanów objął obszar o wielkości 6,0 mil², zamieszkany był przez 28.012 ludzi i podzielony na 38 gmin katastralnych, w tym jedno miasto (Rymanów) i jedno miasteczko (Jaśliska). Wszedł w skład cyrkułu sanockiego, jako jeden z jego jedenastu powiatów[2].

Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większych powiatów[1][3]. Obszar zniesionego Bezirk Rymanów wszedł wtedy w skład nowych powiatów sanockiego i krośnieńskiego (vide podzał w tabeli poniżej)[4][5].

Podział administracyjny (1854)

Podział administracyjny Bezirk Rymanów w 1854 roku[2]
Lp. Gmina jednostkowa Powierzchnia Ludność Powiat w 1867 po zniesieniu
1 Jaśliska (m) 790 847 sanocki
2 Posada Jaśliska 1839 910 sanocki
3 Czeremcha 1688 443 sanocki
4 Daliowa 405 597 sanocki
5 Lipowiec 1917 636 sanocki
6 Wola Niżna 1959 594 sanocki
7 Wola Wyżna 1840 446 sanocki
8 Rudawka (Jaśliska) sanocki
9 Królik Polski 1761 747 sanocki
10 Królik Wołoski 980 305 sanocki
11 Szklary 1259 483 sanocki
12 Kamionka 1186 357 sanocki
13 Zawadka 1978 1027 sanocki
14 Rymanów (M) 369 2142 sanocki
15 Posada Górna 2363 802 sanocki
16 Posada Dolna 751 649 sanocki
17 Polany 2116 604 sanocki
18 Rudawka z Zawojami 763 428 sanocki
19 Tarnawka 762 295 sanocki
20 Wisłoczek 2078 694 sanocki
21 Wołtuszowa z Desznem 2427 505 sanocki
22 Bałucianka z Wólką 920 426 sanocki
23 Ladzin ze Zmysłówką 776 462 sanocki
24 Głębokie 1007 510 sanocki
25 Cergowa 1397 667 krośnieński
26 Jasionka 1147 750 krośnieński
27 Lubatowa 2367 1466 krośnieński
28 Besko z Porębami 3979 1716 sanocki
29 Milcza z Mymoniem 679 615 sanocki
30 Równe 2018 911 krośnieński
31 Iwonicz 3450 1809 krośnieński
32 Rogi 1571 1129 krośnieński
33 Sieniawa 1493 834 sanocki
34 Miejsce 1064 766 krośnieński
35 Lubatówka 900 399 krośnieński
36 Wróblik Szlachecki 711 520 sanocki
37 Klimkówka 1870 822 sanocki
38 Bzianka 894 699 sanocki

Objaśnienie:

(M) = miasto; (m) = miasteczko

Przypisy

  1. 1 2 Krzysztof Ostafin, Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10].
  2. 1 2 Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
  3. Krzysztof Ostafin i inni, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10].
  4. Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
  5. Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10].

Bibliografia