Bezirk Ropczyce

Powiat Ropczyce
Bezirk Ropczyce
powiat
1854–1867
Ilustracja
Państwo

 Austro-Węgry

Kraj związkowy

Królestwo Galicji i Lodomerii

Powiat

cyrkuł tarnowski

Siedziba

Ropczyce

Data powstania

1854

Data likwidacji

1867

Powierzchnia

5,3 mil²

Populacja (1854)
• liczba ludności


25.981

Języki urzędowe

niemiecki

Szczegółowy podział administracyjny
Plan
Liczba gmin katastralnych (1854)

28 (w tym 1 miasto i 1 miasteczko)

brak współrzędnych

Bezirk Ropczyce – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa było miasto Ropczyce.

Historia

Bezirk Ropczyce utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)[1].

Bezirk Ropczyce objął obszar o wielkości 5,3 mil², zamieszkany przez 25.981 ludzi i podzielony na 28 gmin katastralnych, w tym jedno miasto (Ropczyce) i jedno miasteczko (Wielopole). Wszedł w skład cyrkułu tarnowskiego, jako jeden z jego dziesięciu powiatów[2]. Na obszarze Bezirku Ropczyce znajdowała się mała eksklawa Bezirku Dembica, stanowiąca część gminy Niedźwiada.

Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większych powiatów[1][3]. Obszar zniesionego Bezirk Ropczyce wszedł wtedy w całości skład nowego powiatu opczyckiego[4][5]. 1 stycznia 1895 gminę Pstrągowa przemieszczono z powiatu ropczyckiego do powiatu rzeszowskiego[6], po czym 15 września 1896 weszła ona w skład nowo utworzonego powiatu strzyżowskiego[7].

Podział administracyjny (1854)

Podział administracyjny Bezirk Ropczyce w 1854 roku[2]
Lp. Gmina jednostkowa Powierzchnia Ludność Powiat w 1867 po zniesieniu
1 Ropczyce (M) ze Średniem i Gryfowem 2225 3021[8] ropczycki
2 Chechły 3100 1381 ropczycki
3 Pietrzejowa 1195 669 ropczycki
4 Bystrzyca Dolna i Górna 1380 641 ropczycki
5 Borek Mały 400 195 ropczycki
6 Broniszów 1400 675 ropczycki
7 Brzeziny 5780 2116 ropczycki
8 Borek Wielki 2200 958 ropczycki
9 Brzyzna 410 241 ropczycki
10 Góra Ropczycka 1120 605 ropczycki
11 Zagórzyce 4880 2084 ropczycki
12 Łączki Kucharskie 605 216 ropczycki
13 Glinik 1990 1146 ropczycki
14 Szkodna 1250 705 ropczycki
15 Nockowa 2650 866 ropczycki
16 Pstrągowa 5110 2207 ropczycki[9][10]
17 Wiercany 1010 507 ropczycki
18 Wiśniowa 2315 557 ropczycki
19 Gnojnica 3240 1866 ropczycki
20 Iwierzyce 1710 624 ropczycki
21 Kozodrza i Borek 1605 763 ropczycki
22 Witkowice 1250 528 ropczycki
23 Budzisz 4270 144 ropczycki
24 Nawsie 1666 ropczycki
25 Konice 750 312 ropczycki
26 Rzegocin 1315 452 ropczycki
27 Sośnice 175 ropczycki
28 Wielopole (m) 775 1161 ropczycki

Objaśnienie:

(M) = miasto; (m) = miasteczko

Przypisy

  1. 1 2 Krzysztof Ostafin, Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10].
  2. 1 2 Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
  3. ↑ Krzysztof Ostafin i inni, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10].
  4. ↑ Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
  5. ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10].
  6. ↑ Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1894, cz. XI Nr 50
  7. ↑ Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1896, cz. XIII, Nr 52
  8. ↑ W tym: 1680 w Ropczycach oraz 1341 w Średniem i Gryfowie
  9. ↑ 1 stycznia 1895 włączono do powiatu rzeszowskiego.
  10. ↑ 15 września 1896 weszła w skład nowo utworzonego powiatu strzyżowskiego.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.