Bezirk Magistrat der Stadt Krakau
| powiat | |
| 1854–1867 | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj związkowy | |
| Siedziba | |
| Data powstania |
1854 |
| Data likwidacji |
1867 |
| Powierzchnia |
0,2 mil² |
| Populacja (1854) • liczba ludności |
|
| Języki urzędowe | |
| Szczegółowy podział administracyjny | |
 | |
| Liczba gmin katastralnych (1854) |
4 (w tym 1 miasto) |
.svg.png){kind=small}
Bezirk Magistrat der Stadt Krakau – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867 i zarządzany przez Magistrat Krakowski. Siedzibą starostwa była miasto Krakau (Kraków).
Historia
Bezirk Magistrat der Stadt Krakau utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)[1].
Powiat objął obszar o wielkości 0,2 mil², zamieszkany przez 40.633 ludzi i podzielony na 4 gminy katastralne, w tym jedno miasto (Krakau). Zaliczany początkowo do cyrkułu krakowskiego[2], następnie stanowił odrębny cyrkuł[1].
Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większe powiaty ziemskie[1][3]. Miasto Krakau (Kraków) utworzyło wtedy odrębny powiat grodzki, natomiast gminy Dąbie, Kawiory i Piaski weszły w skład nowo utworzonego powiatu krakowskiego (aż do ich włączenia do Krakowa w 1910 i 1911 roku[4][5])[6][7].
Podział administracyjny (1854)
| Lp. | Gmina jednostkowa | Powierzchnia | Ludność | Powiat w 1867 po zniesieniu |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Krakau (M) | 1267 | 39701 | powiat grodzki Krakau |
| 2 | Dąbie | 603 | 392 | krakowski |
| 3 | Kawiory | 18 | 48 | krakowski |
| 4 | Piaski | 450 | 492 | krakowski |
Objaśnienie:
(M) = miasto; (m) = miasteczko
Przypisy
- 1 2 3 Krzysztof Ostafin, Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10].
- 1 2 Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
- ↑ Krzysztof Ostafin i inni, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10].
- ↑ Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1909, cz. XIX, nr 148
- ↑ Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1910, cz. XXXV, nr 243
- ↑ Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
- ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10].
Bibliografia
- Handbuch des Lemberger Statthelterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1858
- Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim.
| 1867–1918 |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1851–1867 |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1782–1851 |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1775–1782 |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1773–1775 |
|
