Bezirk Staremiasto

Powiat Staremiasto
Bezirk Staremiasto
powiat
1854–1867
Ilustracja
Państwo

 Austro-Węgry

Kraj związkowy

Królestwo Galicji i Lodomerii

Powiat

cyrkuł samborski

Siedziba

Staremiasto

Data powstania

1854

Data likwidacji

1867

Powierzchnia

7,9 mil²

Populacja (1854)
• liczba ludności


24.909

Języki urzędowe

niemiecki

Szczegółowy podział administracyjny
Plan
Liczba gmin katastralnych (1854)

33 (w tym 1 miasto)

brak współrzędnych

Bezirk Staremiasto – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa było miasto Staremiasto (obecnie Stary Sambor).

Historia

Bezirk Staremiasto utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)[1].

Bezirk Staremiasto objął obszar o wielkości 7,9 mil², zamieszkany przez 24.909 ludzi i podzielony na 33 gminy katastralne, w tym jedno miasto (Staremiasto). Wszedł w skład cyrkułu samborskiego, jako jeden z jego jedenastu powiatów[2].

Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większych powiatów[1][3]. Obszar zniesionego Bezirk Staremiasto wszedł wtedy w całości w skład nowego powiatu staromiejskiego[4][5]. 10 stycznia 1869 do powiatu staromiejskiego przydzielono gminy Lenina Wielka i Nanczułka Wielka, których przynależność administracyjna w chwili reformy nie została ustalona[6]. 1 stycznia 1900 nazwę powiatu staromiejskiego zmieniono na starosamborski[7].

Podział administracyjny (1854)

Podział administracyjny Bezirk Staremiasto w 1854 roku[2]
Lp. Gmina jednostkowa Powierzchnia Ludność Powiat w 1867 po zniesieniu
1 Staremiasto (M) 1945 2661 staromiejski[8]
2 Sozań 1245 345 staromiejski[8]
3 Baczyna 770 241 staromiejski[8]
4 Ławrów 780 341 staromiejski[8]
5 Nanczułka Wielka 1250 505 staromiejski[9][8]
6 Topolnica 3400 1131 staromiejski[8]
7 Spas 1010 264 staromiejski[8]
8 Smolnica Górna i Dolna 360 136 staromiejski[8]
9 Strzelbice 4960 1302 staromiejski[8]
10 Bilicz 6540 1886 staromiejski[8]
11 Wołoszynowa 2925 925 staromiejski[8]
12 Tycha 1475 350 staromiejski[8]
13 Nanczułka Mała 1315 412 staromiejski[8]
14 Potok Wielki 1535 397 staromiejski[8]
15 Lenina Wielka 4695 1074 staromiejski[9][8]
16 Lenina Mała 1655 505 staromiejski[8]
17 Wola Koblańska 3055 711 staromiejski[8]
18 Suszyca Rykowa 1650 379 staromiejski[8]
19 Terszów z Zawadką 2520 681 staromiejski[8]
20 Busowisko 2595 716 staromiejski[8]
21 Łużek Górny 4150 1089 staromiejski[8]
22 Strzyłki 3315 762 staromiejski[8]
23 Hołowiecko 4572 1471 staromiejski[8]
24 Wiciów 1553 367 staromiejski[8]
25 Tysowica 2890 759 staromiejski[8]
26 Rosochy 2010 860 staromiejski[8]
27 Terło 2670 792 staromiejski[8]
28 Libuchowa 1140 375 staromiejski[8]
29 Mszaniec 3727 1087 staromiejski[8]
30 Grąziowa 2651 836 staromiejski[8]
31 Płoskie 1515 510 staromiejski[8]
32 Bystre 1570 444 staromiejski[8]
33 Gałówka 1843 595 staromiejski[8]

Objaśnienie:

(M) = miasto; (m) = miasteczko

Przypisy

  1. 1 2 Krzysztof Ostafin, Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10].
  2. 1 2 Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
  3. ↑ Krzysztof Ostafin i inni, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10].
  4. ↑ Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
  5. ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10].
  6. ↑ Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1869, nr 12
  7. ↑ Landesgesetzblatt Galizien Jahrgang 1899, Nr. 115 „Kundmachung der k. k. Statthaltern, betreffend die Änderung des Namens der Stadt Stare miasto in ‚Stary Sambor‘“
  8. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 1 stycznia 1900 nazwę powiatu staromiejskiego zmieniono na starosamborski.
  9. 1 2 Do powiatu staromiejskiego przydzielono dopiero 10 stycznia 1869, ponieważ przynależność administracyjna gminy w chwili reformy nie została ustalona.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.