Bezirk Komarno

Powiat Komarno
Bezirk Komarno
	powiat
	1854–1867
Państwo	Austro-Węgry
Kraj związkowy	Królestwo Galicji i Lodomerii
Powiat	cyrkuł samborski
Siedziba	Komarno
Data powstania	1854
Data likwidacji	1867
Powierzchnia	5,9 mil²
Populacja (1854); • liczba ludności	; 27.923
Języki urzędowe	niemiecki
	Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin katastralnych (1854)	38 (w tym 1 miasteczko)
brak współrzędnych

Bezirk Komarno – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa było miasteczko Komarno.

Historia

Bezirk Komarno utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)^[1].

Bezirk Komarno objął obszar o wielkości 5,9 mil², zamieszkany przez 27.923 ludzi i podzielony na 38 gmin katastralnych, w tym jedno miasteczko (Komarno). Wszedł w skład cyrkułu samborskiego, jako jeden z jego jedenastu powiatów^[2].

Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większych powiatów^[1]^[3]. Obszar zniesionego Bezirk Komarno wszedł wtedy w całości w skład nowego powiatu rudeckiego^[4]^[5]. 1 czerwca 1883 i 1 października 1902 część tego obszaru włączono do powiatu lwowskiego^[6]^[7].

Podział administracyjny (1854)

Podział administracyjny Bezirk Komarno w 1854 roku^[2]
Lp.	Gmina jednostkowa	Powierzchnia	Ludność	Powiat w 1867 po zniesieniu
1	Komarno (m) z Lipowcami Górnymi i Dolnymi	1365	4664	rudecki
2	Chłopy	3970	2156	rudecki
3	Litewka z Horbulą	590	218	rudecki
4	Jakimczyce	485	248	rudecki
5	Klicko	1235	248	rudecki
6	Podzwierzyniec	1945	869	rudecki
7	Brzeziec	1920	468	rudecki
8	Nowa Wieś ze Świniuszą	2350	785	rudecki
9	Buczały z Hermaniami	1170	516	rudecki
10	Porzecze Gruntowe z Zadwórnym	2600	536	rudecki
11	Burcze	1100	492	rudecki
12	Czułowice	2630	436	rudecki
13	Katarynice	1200	252	rudecki
14	Andryanów	780	462	rudecki
15	Łowczyce	275	462	rudecki
16	Rumno z Rybakówką	3270	1877	rudecki
17	Tatarynów z Koszarkami	3270	1187	rudecki
18	Powerchów	1870	369	rudecki
19	Kołodruby	1510	942	rudecki
20	Horożanna Wielka	3450	1220	rudecki
21	Horożanna Mała	800	378	rudecki
22	Saska (Dominikalna)	300	275	rudecki
23	Ryczychów	960	406	rudecki
24	Podwysokie	2620	259	rudecki
25	Nowosiółki	365	225	rudecki
26	Honiatycze	1100	347	rudecki^[8]
27	Czerkasy	650	248	rudecki^[9]
28	Kahujów	755	320	rudecki^[8]
29	Werbiż z Sajkowem	1700	955	rudecki^[8]
30	Horbacze	1000	515	rudecki^[9]
31	Tuligłowy	2260	1608	rudecki
32	Koniuszki Tuligłowskie z Krukowcem	1600	439	rudecki
33	Susułów	1335	687	rudecki
34	Małpa z Jasionowem	620	463	rudecki
35	Koniuszki Królewskie	850	624	rudecki
36	Pohorce z Ostrowem	3110	1058	rudecki
37	Podolce	505	287	rudecki
38	Hołodówka z Zubrzycami	1000	422	rudecki

Objaśnienie:

(M) = miasto; (m) = miasteczko

Przypisy

1 2 KrzysztofK. Ostafin KrzysztofK., Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10] .
1 2 Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
↑ KrzysztofK. Ostafin KrzysztofK. i inni, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10] .
↑ Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10] .
↑ Dz. U. Kr. z 1881, cz. 3, nr 18
↑ Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1902, Nr 32
1 2 3 1 października 1902 włączono do powiatu lwowskiego.
1 2 1 czerwca 1883 włączono do powiatu lwowskiego.

Bibliografia

Handbuch des Lemberger Statthelterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1858. Lemberg, 1858. (niem.)
Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim.

[:0-1] 1 2 KrzysztofK. Ostafin KrzysztofK., Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10] .

[allgemeines-2] 1 2 Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.

[3] KrzysztofK. Ostafin KrzysztofK. i inni, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10] .

[:2-4] Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator

[5] Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10] .

[6] Dz. U. Kr. z 1881, cz. 3, nr 18

[7] Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1902, Nr 32

[:3-8] 1 2 3 1 października 1902 włączono do powiatu lwowskiego.

[:1-9] 1 2 1 czerwca 1883 włączono do powiatu lwowskiego.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]