Bezirk Podbuż

Powiat Podbuż
Bezirk Podbuż
powiat
1854–1867
Ilustracja
Państwo

 Austro-Węgry

Kraj związkowy

Królestwo Galicji i Lodomerii

Powiat

cyrkuł samborski

Siedziba

Podbuż

Data powstania

1854

Data likwidacji

1867

Powierzchnia

13,0 mil²

Populacja (1854)
• liczba ludności


24.891

Języki urzędowe

niemiecki

Szczegółowy podział administracyjny
Plan
Liczba gmin katastralnych (1854)

33

brak współrzędnych

Bezirk Podbuż – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa była wieś Podbuż.

Historia

Bezirk Podbuż utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)[1].

Bezirk Podbuż objął obszar o wielkości 13,0 mil², zamieszkany przez 24.891 ludzi i podzielony na 33 gminy katastralne. Wszedł w skład cyrkułu samborskiego, jako jeden z jego jedenastu powiatów[2].

Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większych powiatów[1][3]. Obszar zniesionego Bezirk Podbuż wszedł wtedy w skład nowych powiatów: drohobyckiego, samborskiego, staromiejskiego i turczańskiego (vide podział w tabeli poniżej)[4][5]. 1 stycznia 1881, 1 kwietnia 1882 i 1 stycznia 1891 częściowo zmieniono granice tych powiatów[6][7][8]. 1 stycznia 1900 nazwę powiatu staromiejskiego zmieniono na starosamborski[9].

Podział administracyjny (1854)

Podział administracyjny Bezirk Podbuż w 1854 roku[2]
Lp. Gmina jednostkowa Powierzchnia Ludność Powiat w 1867 po zniesieniu
1 Podbuż 4780 1393 drohobycki
2 Łukawica 765 509 samborski[10][11]
3 Sprynka 120 77 samborski
4 Stronna 7615 1348 samborski[10]
5 Załokieć 3010 880 drohobycki
6 Opaka 6850 1332 drohobycki
7 Smólna 3070 754 drohobycki
8 Bystrzyca 2340 544 drohobycki
9 Zdzianna 1500 278 staromiejski[10]
10 Łastówki 3300 889 drohobycki
11 Świdnik 1780 365 turczański[12][13]
12 Isaje 5510 1037 turczański
13 Wołosianka Mała 1290 379 turczański
14 Wołosianka Wielka 2320 431 turczański
15 Dołhe z Rybnikiem i Majdanem 22520 1938 drohobycki
16 Jasionka Masiowa 3730 719 turczański
17 Jasionka Steciowa 2055 231 turczański
18 Kondratów 3115 220 turczański
19 Hołowsko z Krętulą i Zubrzycą 11205 478 turczański
20 Stupnica 2990 768 samborski
21 Kotowania 540 277 samborski
22 Winniki 2305 596 samborski[10]
23 Uroż 2705 858 samborski[10]
24 Łopuszna 1350 333 samborski[10][11]
25 Manasterzec 2100 558 samborski[10][11]
26 Podmanasterek 830 255 samborski[10]
27 Turze 8485 2845 staromiejski[14]
28 Kropiwnik Nowy ze Starym 10335 1798 drohobycki
29 Zwór 2010 505 samborski
30 Sprynia Wielka 3155 449 samborski
31 Czerchawa 1660 536 samborski
32 Mokrzany 1630 630 samborski
33 Niedzielna 4000 681 staromiejski[14]

Objaśnienie:

(M) = miasto; (m) = miasteczko

Przypisy

  1. 1 2 Krzysztof Ostafin, Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10].
  2. 1 2 Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
  3. ↑ Krzysztof Ostafin i inni, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10].
  4. ↑ Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
  5. ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10].
  6. ↑ Dz. U. Kr. z 1881, cz. 3, nr 18
  7. ↑ Dz. U. Kr. z 1882, cz. 5, nr 15
  8. ↑ Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1890, Nr 34
  9. ↑ Landesgesetzblatt Galizien Jahrgang 1899, Nr. 115 „Kundmachung der k. k. Statthaltern, betreffend die Änderung des Namens der Stadt Stare miasto in ‚Stary Sambor‘“
  10. 1 2 3 4 5 6 7 8 1 stycznia 1881 włączono do powiatu drohobyckiego.
  11. 1 2 3 1 stycznia 1891 włączono z powrotem do powiatu samborskiego.
  12. ↑ Następnie włączono do powiatu drohobyckiego (brak informacji kiedy).
  13. ↑ 1 kwietnia 1882 włączono z powrotem do powiatu turczańskiego.
  14. 1 2 1 stycznia 1900 nazwę powiatu staromiejskiego zmieniono na starosamborski.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.