Bezirk Skawina

Powiat Skawina
Bezirk Skawina
powiat
1854–1867
Ilustracja
Państwo

 Austro-Węgry

Kraj związkowy

Królestwo Galicji i Lodomerii

Powiat

cyrkuł wadowicki

Siedziba

Skawina

Data powstania

1854

Data likwidacji

1867

Powierzchnia

3,3 mil²

Populacja (1854)
• liczba ludności


16.199

Języki urzędowe

niemiecki

Szczegółowy podział administracyjny
Plan
Liczba gmin katastralnych (1854)

39 (w tym 1 miasto)

brak współrzędnych

Bezirk Skawina – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa było miasto Skawina.

Historia

Bezirk Skawina utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)[1].

Bezirk Skawina objął obszar o wielkości 3,3 mil², zamieszkany przez 16.199 ludzi i podzielony na 39 gmin katastralnych, w tym miasto Skawina. Wszedł w skład cyrkułu wadowickiego, jako jeden z jego trzynastu powiatów ziemskich[2].

Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większe powiaty[1][3]. Obszar zniesionego Bezirk Skawina wszedł wtedy w skład nowo utworzonych powiatów: wielickiego, wadowickiego i myślenickiego (vide podział w tabeli poniżej)[4][5]. 1 stycznia 1892 gminy Jurczyce i Radziszów wyłączono z powiatu myślenickiego i włączono do powiatu wielickiego[6].15 września 1896 wszystkie gminy dawnego Bezirk Skawina włączone bezpośrednio lub pośrednio do powiatu wielickiego weszły w skład nowo utworzonego powiatu podgórskiego[7].1 stycznia 1899 także wszystkie gminy dawnego Bezirk Skawina właczone do powiatu wadowickiego przeniesiono do powiatu podgórskiego[8]. Ostatacznie prawie wszystkie gminy dawnego Bezirk Skawina znalazły się w granicach powiatu podgórksiego – jedynie gmina Wola Radziszowska pozostała w powiecie myślenickim.

Podział administracyjny (1854)

Podział administracyjny Bezirk Skawina w 1854 roku[2]
Lp. Gmina jednostkowa Powierzchnia Ludność Powiat w 1867 po zniesieniu
1 Skawina (M) 2000 910 wielicki[9]
2 Bodzów 265 105 wielicki[9]
3 Koło Tynieckie 115 32 wielicki[9]
4 Borek Fałęcki 940 300 wielicki[9]
5 Jugowice 325 147 wielicki[9]
6 Borek Nobile 585 290 wadowicki[10]
7 Chorowice 549 277 wielicki[9]
8 Gaj z Brzyczyną Górną 877 526 wielicki[9]
9 Gołuchowice 337 127 wadowicki[10]
10 Konary 936 319 wielicki[9]
11 Korabniki 995 518 wielicki[9]
12 Brzyczyna Dolna 310 wielicki[9]
13 Kobierzyn 890 274 wielicki[9]
14 Facimiech 510 225 wadowicki[10]
15 Krzęcin 1372 526 wadowicki[10]
16 Kulerzów 262 131 wielicki[9]
17 Łagiewniki 490 208 wielicki[9]
18 Libertów 737 365 wielicki[9]
19 Lusina 751 425 wielicki[9]
20 Mogilany 1461 1080 wielicki[9]
21 Ochodza 480 242 wadowicki[10]
22 Polanka z Grabiami 910 427 wadowicki[10]
23 Pychowice 590 207 wielicki[9]
24 Radziszów 2724 1177 myślenicki[11][9]
25 Jurczyce 367 191 myślenicki[11][9]
26 Wola Radziszowska 2537 1424 myślenicki
27 Skotniki 1500 987 wielicki[9]
28 Swoszowice 496 593 wielicki[9]
29 Siarczana Góra 175 57 wielicki[9]
30 Buków 595 308 wielicki[9]
31 Kostrze 695 326 wielicki[9]
32 Opatkowice 685 278 wielicki[9]
33 Rzozów 730 422 wielicki[9]
34 Samborek 470 232 wielicki[9]
35 Kopanka 653 294 wielicki[9]
36 Sidzina z Chlebówką 1250 513 wielicki[9]
37 Tyniec 1890 1021 wielicki[9]
38 Włosań 1364 488 wielicki[9]
39 Zelczyna 430 227 wadowicki[10]

Objaśnienie:

(M) = miasto; (m) = miasteczko

Przypisy

  1. 1 2 Krzysztof Ostafin, Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10].
  2. 1 2 Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
  3. ↑ Krzysztof Ostafin i inni, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10].
  4. ↑ Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
  5. ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10].
  6. ↑ Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1891, Nr 28
  7. ↑ Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1896, cz. XIII, Nr 52 z powiatu wielickiego
  8. ↑ Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1898, Nr. 45
  9. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 15 września 1896 weszła w skład nowego powiatu podgórskiego.
  10. 1 2 3 4 5 6 7 1 stycznia 1899 włączono do powiatu podgórskiego.
  11. 1 2 1 stycznia 1892 włączono do powiatu wielickiego.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.