Bezirk Ulanów
| powiat | |
| 1854–1867 | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj związkowy | |
| Powiat |
cyrkuł rzeszowski |
| Siedziba | |
| Data powstania |
1854 |
| Data likwidacji |
1867 |
| Powierzchnia |
6,0 mil² |
| Populacja (1854) • liczba ludności |
|
| Języki urzędowe | |
| Szczegółowy podział administracyjny | |
 | |
| Liczba gmin katastralnych (1854) |
24 (w tym 1 miasteczko) |
.svg.png){kind=small}
Bezirk Ulanów – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa było miasteczko Ulanów.
Historia
Bezirk Ulanów utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)[1].
Bezirk Ulanów objął obszar o wielkości 6,0 mil², zamieszkany przez 15.557 ludzi i podzielony na 24 gminy katastralne, w tym jedno miasteczko (Ulanów). Wszedł w skład cyrkułu rzeszowskiego, jako jeden z jego jedenastu powiatów[2]. Na wshodzie wschodzie graniczył z Imperium Rosyjskim.
Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większych powiatów[1][3]. Obszar zniesionego Bezirk Ulanów wszedł wtedy prawie w całości w skład nowego powiatu niskiego oraz częściowo powiatu tarnobrzeskiego (jedynie gmina Ruda Jastkowska)[4][5].
Podział administracyjny (1854)
| Lp. | Gmina jednostkowa | Powierzchnia | Ludność | Powiat w 1867 po zniesieniu |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Ulanów (m) ze Zwolakami | 1695 | 2770 | niski |
| 2 | Bieliniec | 590 | 261 | niski |
| 3 | Wólka Bielińska | 250 | 196 | niski |
| 4 | Bieliny z Mokradłem | 1575 | 622 | niski |
| 5 | Bukowina | 1400 | 225 | niski |
| 6 | Dąbrowica | 2320 | 431 | niski |
| 7 | Glinianka | 2070 | 448 | niski |
| 8 | Zarzecze | 3275 | 1204 | niski |
| 9 | Dąbrówka z Dyjakami, Rudą Tanewską i Borkami | 3245 | 843 | niski |
| 10 | Golce | 3375 | 279 | niski |
| 11 | Kurzyna Wielka | 2935 | 267 | niski |
| 12 | Kurzyna Mała | 513 | niski | |
| 13 | Rauchersdorf | 307 | niski | |
| 14 | Wólka Tanewska | 1625 | 578 | niski |
| 15 | Huta Deręgowska | 3285 | 349 | niski |
| 16 | Jarocin z Jackowem, Szwedami, Nalepami, Maydanem, Sokalami, Jeżami, Mostkami i Deputatami | 7220 | 1314 | niski |
| 17 | Ruda Jastkowska | –[6] | 250 | tarnobrzeski |
| 18 | Bukowa (vel Domostawy) | 1155 | 622 | niski |
| 19 | Zdziary | 805 | 324 | niski |
| 20 | Szyperki | 960 | 391 | niski |
| 21 | Katy i Kutyły | 1005 | 235 | niski |
| 22 | Pysznica z Szewczykami | 5930 | 1877 | niski |
| 23 | Kłyżów ze Słomianą | 2160 | 962 | niski |
| 24 | Studzieniec | 3415 | 289 | niski |
Objaśnienie:
(M) = miasto; (m) = miasteczko
Przypisy
- 1 2 Krzysztof Ostafin, Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10].
- 1 2 Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
- ↑ Krzysztof Ostafin i inni, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10].
- ↑ Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
- ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10].
- ↑ Nie podano
Bibliografia
- Handbuch des Lemberger Statthelterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1858. Lemberg, 1858. (niem.)
- Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim.
| 1867–1918 |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1851–1867 |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1782–1851 |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1775–1782 |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1773–1775 |
|
