Bezirk Zassów

Powiat Zassów
Bezirk Zassów
powiat
1854–1867
Ilustracja
Państwo

 Austro-Węgry

Kraj związkowy

Królestwo Galicji i Lodomerii

Powiat

cyrkuł tarnowski

Siedziba

Zassów

Data powstania

1854

Data likwidacji

1867

Powierzchnia

8,0 mil²

Populacja (1854)
• liczba ludności


27.847

Języki urzędowe

niemiecki

Szczegółowy podział administracyjny
Plan
Liczba gmin katastralnych (1854)

45 (w tym 2 miasteczka)

brak współrzędnych

Bezirk Zassów – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa była wieś Zassów (Zasów).

Historia

Bezirk Zassów utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)[1].

Bezirk Zassów objął obszar o wielkości 8,0 mil², zamieszkany przez 27.847 ludzi i podzielony na 45 gmin katastralnych, w tym dwa miasteczka (Przecław i Radomyśl). Wszedł w skład cyrkułu tarnowskiego, jako jeden z jego dziesięciu powiatów[2]. Przed 1867 do Bezirk Zassów włączono gminę Słupiec z Bezirk Mielec, stanowiącą dotąd jego odległą zachodnią eksklawę[3].

Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większych powiatów[1][4]. Obszar zniesionego Bezirk Zassów wszedł wtedy w skład nowych powiatów mieleckiego i pilzneńskiego (vide podział w tabeli poniżej); odłączona przed 1867 od Bezirk Mielec i właczona do Bezirk Zassów gmina Słupiec weszła w 1867 roku w skład nowego powiatu dąbrowskiego[3][5]. 19 czerwca 1867[6], 1 stycznia 1881[7] i 1 października 1906[8] zmieniono granice powiatów mieleckiego i pilzneńskiego. 1 stycznia 1907 nazwę Radomyśla zmieniono na Radomyśl Wielki[9]

Podział administracyjny (1854)

Podział administracyjny Bezirk Zassów w 1854 roku[2]
Lp. Gmina jednostkowa Powierzchnia Ludność Powiat w 1867 po zniesieniu
1 Zassów 1735 767 pilzneński
2 Mokre 975 566 pilzneński
3 Przerytybór 865 299 pilzneński
4 Dąbie 2120 945 pilzneński[10]
5 Zdziarzec 1610 902 pilzneński[11]
6 Breń Osuchowski 1623 587 mielecki
7 Kawęczyn 1133 377 mielecki
8 Dąbrówka Wisłocka z Porębami (Pniakami) 1955 613 pilzneński[11]
9 Górki 1080 269 mielecki
10 Surowa 490 246 mielecki
11 Gliny Wielkie 1000 262 mielecki
12 Ziempniów 1440 338 mielecki
13 Kiełków 2546 606 mielecki
14 Łysaków 1680 332 mielecki
15 Łysakówek 665 183 mielecki
16 Otałęż 1665 480 mielecki
17 Otałęzka Wola 915 351 mielecki
18 Szafranów 535 194 mielecki
19 Łączki Brzeskie 2610 796 pilzneński[11]
20 Podleszany 2172 275 mielecki
21 Rydzów i Wólka 765 291 mielecki
22 Xiążnice 842 492 mielecki
23 Przecław (m) i Błonie 3665 1255 pilzneński[12]
24 Kądziołki 795 135 pilzneński[12]
25 Wylów 247 pilzneński[12]
26 Podole i Wólka 1385 596 pilzneński[12]
27 Dulcza Mała 4365 948 mielecki
28 Radomyśl (m) 910 1831 mielecki[13]
29 Ruda 4285 901 pilzneński[11]
30 Dulcza Wielka i Wólka 4975 1716 pilzneński[11]
31 Trzciana 3483 761 mielecki
32 Czermin i Hohenbach 2050 1294[14] mielecki
33 Wadowice i Wola Wadowska oraz Kądzielnia 5935 2480 mielecki
34 Wampierzów 3305 1199 mielecki
35 Grzybów 1125 177 mielecki
36 Podborze 340 mielecki
37 Jamy i Przybysz 1815 586 mielecki
38 Izbiska 945 322 mielecki
39 Partynia 1540 538 mielecki
40 Piątkowice 1175 175 mielecki
41 Pień 550 199 mielecki
42 Podlesie 1530 234 mielecki
43 Wola Mielecka 1800 447 mielecki
44 Zgórsko 960 164 mielecki
45 Żarówka 3295 1131 pilzneński[11]

Objaśnienie:

(M) = miasto; (m) = miasteczko

Przypisy

  1. 1 2 Krzysztof Ostafin, Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10].
  2. 1 2 Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
  3. 1 2 Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
  4. ↑ Krzysztof Ostafin i inni, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10].
  5. ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10].
  6. ↑ Verordnung des Ministers des Innern vom 19 Juni 1867, betreffend mehrere Aenderungen der neuen administrativen Bezirks-Abgränzung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau
  7. ↑ Dz. U. Kr. z 1881, cz. 3, nr 18
  8. ↑ Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1906, Nr 100
  9. ↑ Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1906, Nr 136
  10. ↑ 1 października 1906 włączono do powiatu mieleckiego.
  11. 1 2 3 4 5 6 1 stycznia 1881 włączono do powiatu mieleckiego.
  12. 1 2 3 4 19 czerwca 1867 włączono do powiatu mieleckiego.
  13. ↑ 1 stycznia 1907 nazwę Radomyśla zmieniono na Radomyśl Wielki.
  14. ↑ W tym: Czermin 826 i Hohenbach 468.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.