Bezirk Neumarkt

Powiat Nowy Targ
Bezirk Neumarkt
powiat
1854–1867
Ilustracja
Państwo

 Austro-Węgry

Kraj związkowy

Królestwo Galicji i Lodomerii

Powiat

cyrkuł sądecki

Siedziba

Neumarkt

Data powstania

1854

Data likwidacji

1867

Powierzchnia

8,7 mil²

Populacja (1854)
 liczba ludności


22.601

Języki urzędowe

niemiecki

Szczegółowy podział administracyjny
Plan
Liczba gmin katastralnych (1854)

33 (w tym 1 miasto)

brak współrzędnych

Bezirk Neumarkt – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa było miasto Neumarkt (Nowy Targ).

Historia

Bezirk Neumarkt utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)[1].

Bezirk Neumarkt objął obszar o wielkości 8,7 mil², zamieszkany był przez 22.601 ludzi i podzielony na 33 gminy katastralne, w tym jedno miasto (Neumarkt). Wszedł w skład cyrkułu sądeckiego, jako jeden z jego dziesięciu powiatów[2].

Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większe powiaty[1][3]. Obszar zniesionego Bezirk Neumarkt wszedł wtedy w całości w skład nowego powiatu nowotarskiego[4][5].

Podział administracyjny (1854)

Podział administracyjny Bezirk Neumarkt w 1854 roku[2]
Lp. Gmina jednostkowa Powierzchnia Ludność Powiat w 1867 po zniesieniu
1 Neumarkt (M) 9105 3391 nowotarski
2 Bańska (Niżna i Wyżna) 2150 794 nowotarski
3 Biały Dunajec 4010 1699 nowotarski
4 Gliczarów (Dolny i Górny) 1315 518 nowotarski
5 Murzasichle 800 376 nowotarski
6 Poronin 2420 941 nowotarski
7 Skrzypne 1010 437 nowotarski
8 Szaflary 2420 818 nowotarski
9 Zaskale 790 262 nowotarski
10 Harklowa 1840 434 nowotarski
11 Knurów 1415 289 nowotarski
12 Szlembark 1000 203 nowotarski
13 Długopole 1670 378 nowotarski
14 Dział 810 387 nowotarski
15 Klikuszowa 1825 605 nowotarski
16 Lasek 1800 582 nowotarski
17 Morawczyna 950 400 nowotarski
18 Niwa 300 196 nowotarski
19 Obidowa 2455 464 nowotarski
20 Odrowąż 2155 862 nowotarski
21 Pieniążkowice 1550 483 nowotarski
22 Pyzówka 960 372 nowotarski
23 Załuczne 900 513 nowotarski
24 Białka 2640 1299 nowotarski
25 Brzegi 9010 311 nowotarski
26 Bukowina 5209 1008 nowotarski
27 Dębno 950 312 nowotarski
28 Groń 1760 656 nowotarski
29 Gronków 2050 763 nowotarski
30 Leśnica 2320 720 nowotarski
31 Ostrowsko 2330 587 nowotarski
32 Waksmund 2480 781 nowotarski
33 Łopuszna 3400 760 nowotarski

Objaśnienie:

(M) = miasto; (m) = miasteczko

Przypisy

  1. 1 2 Krzysztof Ostafin, Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10].
  2. 1 2 Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
  3. Krzysztof Ostafin i inni, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10].
  4. Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
  5. Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10].

Bibliografia