Bezirk Dobromil

Powiat Dobromil
Bezirk Dobromil
powiat
1854–1867
Ilustracja
Państwo

 Austro-Węgry

Kraj związkowy

Królestwo Galicji i Lodomerii

Powiat

cyrkuł sanocki

Siedziba

Dobromil

Data powstania

1854

Data likwidacji

1867

Powierzchnia

7,3 mil²

Populacja (1854)
• liczba ludności


24.415

Języki urzędowe

niemiecki

Szczegółowy podział administracyjny
Plan
Liczba gmin katastralnych (1854)

51 (w tym 1 miasto i 2 miasteczka)

brak współrzędnych

Bezirk Dobromil – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa było miasto Dobromil.

Historia

Bezirk Dobromil utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)[1].

W swojej pierwszej odsłonie (1854 rok) Bezirk Dobromil objął obszar o wielkości 7,3 mil², zamieszkany przez 24.415 ludzi i podzielony na 51 gmin katastralnych, w tym jedno miasto (Dobromil) i dwa miasteczka (Nowe Miasto i Rybotycze). Wszedł w skład cyrkułu sanockiego, jako jeden z jego jedenastu powiatów[2].

Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większych powiatów[1][3]. Obszar zniesionego Bezirk Dobromil wszedł w skład nowych powiatów birczańskiego i liskiego (vide podział w tabeli poniżej)[4][5]. 19 czerwca 1867 częściowo zmieniono granice powiatu liskiego na korzyść powiatu staromiejskiego (Smereczna i Prinzenthal), natomiast do powiatu birczańskiego przydzielono pięć gmin, których przynależność administracyjna w chwili reformy nie została ustalona[6]. 10 stycznia 1869 do powiatu birczańskiego przydzielono jeszcze trzy gminy, których przynależność administracyjna w chwili reformy nie była ustalona[7]. Powiat birczański zniesiono 1 października 1876 w związku z przekształceniem go w powiat dobromilski[8]. 1 stycznia 1881 znacznie zmieniono granice powiatu liskiego (i staromiejskiego) na korzyść powiatu dobromilskiego[9].

Podział administracyjny (1854)

Podział administracyjny Bezirk Dobromil w 1854 roku[2]
Lp. Gmina jednostkowa Powierzchnia Ludność Powiat w 1867 po zniesieniu
1 Polana 584 272 birczański[10][11]
2 Tarnawa 1093 538 birczański[11]
3 Pietnice z Rosenburgiem 1972 802 birczański[10][11]
4 Starzawa 3353 774 birczański[11]
5 Smereczna z Prinzenthalem 1126 287 liski[12][13]
6 Smolnica 2017 272 liski[13]
7 Rudawka liski[13]
8 Łopusznica 2534 550 birczański[11]
9 Łopuszanka 743 185 birczański[11]
10 Katyna 1944 birczański[11]
11 Krościenko 4068 1013 liski[13]
12 Wolica liski[13]
13 Obersdorf liski[13]
14 Stebnik 2561 397 liski[13]
15 Steinfels liski[13]
16 Nanowa 2575 449 liski[13]
17 Dobromil (M) 414 1797 birczański[11]
18 Huczko 1923 1198 birczański[11]
19 Engelsbrunn, Ober- und Unter- birczański[11]
20 Kwaszenina 3817 778 birczański[11]
21 Arłamów 2345 589 birczański[11]
22 Lacko 1363 773 birczański[11]
23 Przedzielnica 1188 692 birczański[10][11]
24 Hubice 1774 541 birczański[11]
25 Paportno 2364 572 birczański[10][11]
26 Kniażpol 1320 554 birczański[11]
27 Kropiwnik 661 513 birczański[11]
28 Sopotnik 677 285 birczański[11]
29 Leszczyny 1716 214 birczański[11]
30 Liskowate 3293 958 birczański[11]
31 Michowa 2302 474 birczański[11]
32 Wełykie 657 201 birczański[11]
33 Hujsko 1657 800 birczański[11]
34 Falkenberg birczański[11]
35 Makowa Rustykalna 3622 578 birczański[11]
36 Makowa Kolonie birczański[11]
37 Pacław 793 489 birczański[11]
38 Kalwaria Pacławska birczański[11]
39 Boniowice 1608 363 birczański[11]
40 Nowe Miasto (m) 232 538 birczański[11]
41 Posada Nowomiejska 2548 711 birczański[14][11]
42 Komarowice 1195 390 birczański[11]
43 Grodzisko 267 131 birczański[11]
44 Grabownica Sozańska 1267 334 birczański[11]
45 Truszowice 936 441 birczański[11]
46 Nowosiółki Dydyńskie 564 241 birczański[14][11]
47 Huwniki 1339 486 birczański[11]
48 Rybotycze (m) 1621 1447 birczański[10][11]
49 Kopysno 1315 375 birczański[11]
50 Posada Rybotycka 1096 495 birczański[14][11]
51 Borysławka 1117 556 birczański[11]

Objaśnienie:

(M) = miasto; (m) = miasteczko

Przypisy

  1. 1 2 Krzysztof Ostafin, Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10].
  2. 1 2 Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
  3. ↑ Krzysztof Ostafin i inni, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10].
  4. ↑ Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
  5. ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10].
  6. ↑ Verordnung des Ministers des Innern vom 19 Juni 1867, betreffend mehrere Aenderungen der neuen administrativen Bezirks-Abgränzung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau
  7. ↑ Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1869, nr 12
  8. ↑ Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1876, cz. X, Nr 21)
  9. ↑ Dz. U. Kr. z 1881, cz. 3, nr 18
  10. 1 2 3 4 5 Była to jedna z tych nielicznych gmin, odnoścnie której w chwili reformy (23 stycznia 1867) nie było jeszcze wiadomo do którego powiatu zostanie włączona. Dopiero 19 czerwca 1867 postanowiano, że do powiatu birczańskiego.
  11. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 Od 1 października 1876, wraz ze zniesieniem powiatu birczańskiego, w powiecie drobromilskim.
  12. ↑ 19 czerwca 1867 włączono do powiatu staromiejskiego.
  13. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 stycznia 1881 włączono do powiatu dobromilskiego.
  14. 1 2 3 Była to jedna z tych nielicznych gmin, odnoścnie której w chwili reformy (23 stycznia 1867) nie było jeszcze wiadomo do którego powiatu zostanie włączona. Dopiero 10 stycznia 1869 postanowiano, że do powiatu birczańskiego.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.