Bezirk Pilsno
| powiat | |
| 1854–1867 | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj związkowy | |
| Powiat |
cyrkuł tarnowski |
| Siedziba | |
| Data powstania |
1854 |
| Data likwidacji |
1867 |
| Powierzchnia |
6,9 mil² |
| Populacja (1854) • liczba ludności |
|
| Języki urzędowe | |
| Szczegółowy podział administracyjny | |
 | |
| Liczba gmin katastralnych (1854) |
40 (w tym 1 miasto) |
.svg.png){kind=small}
Bezirk Pilsno – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa było miasto Pilsno (Pilzno).
Historia
Bezirk Pilsno utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)[1].
Bezirk Pilsno objął obszar o wielkości 6,9 mil², zamieszkany przez 27.640 ludzi i podzielony na 40 gmin katastralnych, w tym jedno miasto ( Pilsno). Wszedł w skład cyrkułu tarnowskiego, jako jeden z jego dziesięciu powiatów[2].
Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większych powiatów[1][3]. Obszar zniesionego Bezirk Pilsno wszedł wtedy w skład nowych powiatów pilzneńskiego i tarnowskiego (vide podział w tabeli poniżej)[4][5]. 19 czerwca 1867[6] i 1 stycznia 1881[7] zmieniono częściowo granice tych powiatów.
Podział administracyjny (1854)
Objaśnienie:
(M) = miasto; (m) = miasteczko
Przypisy
- 1 2 Krzysztof Ostafin, Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10].
- 1 2 Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
- ↑ Krzysztof Ostafin i inni, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10].
- ↑ Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
- ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10].
- ↑ Verordnung des Ministers des Innern vom 19 Juni 1867, betreffend mehrere Aenderungen der neuen administrativen Bezirks-Abgränzung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau
- ↑ Dz. U. Kr. z 1881, cz. 3, nr 18
- ↑ W tym Głowaczowa 603 i Golemki 245.
- ↑ 19 czerwca 1867 włączono do powiatu pilzneńskiego.
- ↑ 1 stycznia 1881 włączono do powiatu pilzneńskiego.
- ↑ W tym Jaźwiny 864 i Jawornik 216.
- ↑ 1 stycznia 1881 Jawornik, jako odrębną gminę, wyłączono z powiatu tarnowskiego i włączono do powiatu pilzneńskiego (Jaźwiny cały czas były w powiecie pilzneńskim).
Bibliografia
- Handbuch des Lemberger Statthelterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1858. Lemberg, 1858. (niem.)
- Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim.
| 1867–1918 |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1851–1867 |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1782–1851 |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1775–1782 |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1773–1775 |
|
