Bezirk Przeworsk

Powiat Przeworsk
Bezirk Przeworsk
powiat
1854–1867
Ilustracja
Państwo

 Austro-Węgry

Kraj związkowy

Królestwo Galicji i Lodomerii

Powiat

cyrkuł rzeszowski

Siedziba

Przeworsk

Data powstania

1854

Data likwidacji

1867

Powierzchnia

6,8 mil²

Populacja (1854)
• liczba ludności


29.798

Języki urzędowe

niemiecki

Szczegółowy podział administracyjny
Plan
Liczba gmin katastralnych (1854)

43 (w tym 1 miasto i 1 miasteczko)

brak współrzędnych

Bezirk Przeworsk – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa było miasto Przeworsk.

Historia

Bezirk Przeworsk utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)[1].

Bezirk Przeworsk objął obszar o wielkości 6,8 mil², zamieszkany przez 29.798 ludzi i podzielony na 43 gminy katastralne, w tym jedno miasto (Przeworsk) i jedno miasteczko (Kańczuga). Wszedł w skład cyrkułu rzeszowskiego, jako jeden z jego jedenastu powiatów[2].

Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większych powiatów[1][3]. Obszar zniesionego Bezirk Przeworsk wszedł wtedy głównie w skład nowego powiatu łańcuckiego oraz częściowo powiatu jarosławskiego (jedynie gmina Żurawiczki Długie)[4][5]. 1 listopada 1899 wszystkie gminy włączone do powiatu łańcuckiego weszły w skład nowo utworzonego powiatu przeworskiego[6].

Podział administracyjny (1854)

Podział administracyjny Bezirk Przeworsk w 1854 roku[2]
Lp. Gmina jednostkowa Powierzchnia Ludność Powiat w 1867 po zniesieniu
1 Przeworsk (M) 145 2242 łańcucki[7]
2 Białoboki 1117 477 łańcucki[7]
3 Budy Przeworskie (vel Przedmieście) 1931 511 łańcucki[7]
4 Gorliczyna 2887 1031 łańcucki[7]
5 Markowa 5100 2482 łańcucki[7]
6 Nowosielce 2661 1107 łańcucki[7]
7 Mokra Strona 1414 539 łańcucki[7]
8 Studzian 1227 546 łańcucki[7]
9 Gać 2129 964 łańcucki[7]
10 Maćkówka 805 326 łańcucki[7]
11 Dębów 1330 452 łańcucki[7]
12 Sietesz 3515 1084 łańcucki[7]
13 Chodakówka 543 185 łańcucki[7]
14 Kańczuga (m) 1324 1604 łańcucki[7]
15 Hadle Kańczuckie 798 366 łańcucki[7]
16 Manasterz z Nieważką i Rzekami 2367 1048 łańcucki[7]
17 Niżatyce 645 272 łańcucki[7]
18 Siedleczka 1311 697 łańcucki[7]
19 Tarnawka 2909 587 łańcucki[7]
20 Łopuszka Mała i Żuklin 1356 420 łańcucki[7]
21 Pantałowice 1934 622 łańcucki[7]
22 Siennów 1569 624 łańcucki[7]
23 Łopuszka Wielka 2815 723 łańcucki[7]
24 Zagórze 1514 409 łańcucki[7]
25 Mikulice 630 313 łańcucki[7]
26 Ostrów z Wolą i Xawerówką 1064 556 łańcucki[7]
27 Urzejowice 1393 867 łańcucki[7]
28 Krzeczowice z Bórbrką 1576 619 łańcucki[7]
29 Żurawiczki Długie 1673 639 jarosławski
30 Grzęska 1536 780 łańcucki[7]
31 Mirocin 1392 395 łańcucki[7]
32 Rozbórz 2259 761 łańcucki[7]
33 Chałupki 180 179 łańcucki[7]
34 Gniewczyna 2621 1447 łańcucki[7]
35 Ujezna 765 299 łańcucki[7]
36 Świętoniowa 860 433 łańcucki[7]
37 Tryńcza 3390 806 łańcucki[7]
38 Głogowiec 985 295 łańcucki[7]
39 Gorzyce z Żurawcem 2130 597 łańcucki[7]
40 Jagieła 1114 663 łańcucki[7]
41 Ubieszyn 960 538 łańcucki[7]
42 Wólka Małkowa –[8] 154 łańcucki[7]
43 Wólka Ogryzkowa 139 łańcucki[7]

Objaśnienie:

(M) = miasto; (m) = miasteczko

Przypisy

  1. 1 2 Krzysztof Ostafin, Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10].
  2. 1 2 Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
  3. ↑ Krzysztof Ostafin i inni, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10].
  4. ↑ Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
  5. ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10].
  6. ↑ Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1899, cz. XII, Nr 121
  7. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 1 listopada 1899 włączono do nowo utworzonego powiatu przeworskiego.
  8. ↑ Nie podano powierzchni.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.