Bezirk Radłów

Powiat Radłów
Bezirk Radłów
	powiat
	1854–1867
Państwo	Austro-Węgry
Kraj związkowy	Królestwo Galicji i Lodomerii
Powiat	cyrkuł bocheński
Siedziba	Radłów
Data powstania	1854
Data likwidacji	1867
Powierzchnia	4,9 mil²
Populacja (1854); • liczba ludności	; 20.956
Języki urzędowe	niemiecki
	Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin katastralnych (1854)	38 (w tym 1 miasteczko)
brak współrzędnych

Bezirk Radłów – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa była wieś Radłów.

Historia

Bezirk Radłów utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)^[1].

Bezirk Radłów objął obszar o wielkości 4,9 mil², zamieszkany był przez 20.956 ludzi i podzielony na 38 gmin katastralnych, w tym jedno miasteczko (Szczurowa). Wszedł w skład cyrkułu bocheńskiego, jako jeden z jego dziewięciu powiatów^[2].

Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większe powiaty^[1]^[3]. Obszar zniesionego Bezirk Radłów wszedł wtedy w skład nowych powiatów brzeskiego, dąbrowskiego, bocheńskiego i tarnowskiego (vide podział w tabeli poniżej)^[4]^[5]. 1 maja 1886 częściowo zmieniono granice tych powiatów^[6].

Podział administracyjny (1854)

Podział administracyjny Bezirk Radłów w 1854 roku^[2]^[7]
Lp.	Gmina jednostkowa	Powierzchnia	Ludność	Powiat w 1867 po zniesieniu
1	Radłów	2558	1279	brzeski
2	Barczków	188	166	bocheński
3	Biskupice	870	624	brzeski
4	Borzęcin z Warysiem	9586	4237	brzeski
5	Dąbrówka Morska z Witowiskami	582	173	brzeski
6	Demblin z Nowopolem	1245	731	dąbrowski^[8]
7	Dołęga	1512	571	brzeski
8	Górka z Sokolnikami i Kopaninami	886	527	brzeski
9	Jagodniki	–^[9]	132	dąbrowski^[8]
10	Jadowniki Mokre	2206	735	dąbrowski^[8]
11	Kwików	328	344	brzeski
12	Kopacze	90	344	brzeski
13	Łęki	1007	1953	brzeski
14	Marcinkowice	471	225	brzeski
15	Miechowice Małe	1069	511	dąbrowski^[8]
16	Miechowice Wielkie	1054	520	dąbrowski^[8]
17	Niwka	602	304	brzeski
18	Niedzieliska	1526	886	brzeski
19	Pojawie	739	542	brzeski
20	Popędzyna	345	80	bocheński
21	Przybysławice	1241	424	brzeski
22	Przyborów	2499	1407	brzeski
23	Rajsko	435	252	brzeski
24	Rudka	554	334	tarnowski
25	Rudy z Rysiami	453	490	brzeski
26	Rylowa	425	416	brzeski
27	Strzelce Małe	866	391	brzeski
28	Strzelce Wielkie	2491	1017	brzeski
29	Szczurowa (m) z Rząchową	3334	2064	brzeski
30	Wał-Ruda ze Śmietaną	1928	614	brzeski
31	Wietrzychowice z Szymanowicami i Pasierbicami	583	506	dąbrowski^[8]
32	Wola Radłowska	1798	990	brzeski
33	Wola Rogowska	440	504	dąbrowski^[8]
34	Wola Przemykowska	1303	1084	brzeski
35	Zabawa z Podwalem	602	254	brzeski
36	Zdarzec	713	323	brzeski
37	Zdrochec	791	314	brzeski
38	Zaborów	1513	697	brzeski

Objaśnienie:

(M) = miasto; (m) = miasteczko

Przypisy

1 2 KrzysztofK. Ostafin KrzysztofK., Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10] .
1 2 Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
↑ KrzysztofK. Ostafin KrzysztofK. i inni, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10] .
↑ Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10] .
↑ Dz. U. Kr. z 1885, nr 48
↑ Gazeta Lwowska. 1854, nr 131
1 2 3 4 5 6 7 Następnie włączona do powiatu brzeskiego, a 1 maja 1886 ponownie do powiatu dąbrowskiego.
↑ Spisano z Wola Rogowską.

Bibliografia

Handbuch des Lemberger Statthelterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1858. Lemberg, 1858. (niem.)
Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim.

[:0-1] 1 2 KrzysztofK. Ostafin KrzysztofK., Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10] .

[allgemeines-2] 1 2 Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.

[3] KrzysztofK. Ostafin KrzysztofK. i inni, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10] .

[4] Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator

[5] Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10] .

[6] Dz. U. Kr. z 1885, nr 48

[7] Gazeta Lwowska. 1854, nr 131

[:1-8] 1 2 3 4 5 6 7 Następnie włączona do powiatu brzeskiego, a 1 maja 1886 ponownie do powiatu dąbrowskiego.

[9] Spisano z Wola Rogowską.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]