Bezirk Maków

Powiat Maków
Bezirk Maków
powiat
1854–1867
Ilustracja
Państwo

 Austro-Węgry

Kraj związkowy

Królestwo Galicji i Lodomerii

Powiat

cyrkuł wadowicki

Siedziba

Maków

Data powstania

1854

Data likwidacji

1867

Powierzchnia

5,7 mil²

Populacja (1854)
• liczba ludności


20.118

Języki urzędowe

niemiecki

Szczegółowy podział administracyjny
Plan
Liczba gmin katastralnych (1854)

15 (w tym 1 miasteczko)

brak współrzędnych

Bezirk Maków – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa było miasteczko Maków.

Historia

Bezirk Maków utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)[1].

Bezirk Maków objął obszar o wielkości 5,7 mil², zamieszkany przez 20.118 ludzi i podzielony na 15 gmin katastralnych, w tym miasteczko Maków. Wszedł w skład cyrkułu wadowickiego, jako jeden z jego trzynastu powiatów ziemskich[2].

Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większe powiaty[1][3]. Obszar zniesionego Bezirk Maków wszedł wtedy w skład głównie nowo utworzonego powiatu myślenickiego oraz częściowo nowego powiatu wadowickiego (vide podział w tabeli poniżej)[4][5]. 1 stycznia 1881 częściowo zmieniono granice powiatu makowskiego, włączając gminę Budzów do powiatu myślenickiego[6].

Podział administracyjny (1854)

Podział administracyjny Bezirk Maków w 1854 roku[2]
Lp. Gmina jednostkowa Powierzchnia Ludność Powiat w 1867 po zniesieniu
1 Maków (m) 3855 2084 myślenicki
2 Bieńkówka 3553 1376 myślenicki
3 Budzów 2539 1375 wadowicki[7]
4 Jachówka 2067 808 myślenicki
5 Żarnówka 3252 1274 myślenicki
6 Biała 2086 1064 myślenicki
7 Grzechynia 3174 1493 myślenicki
8 Juszczyn 4383 1276 myślenicki
9 Kojszówka 1705 541 myślenicki
10 Osielec 4217 1363 myślenicki
11 Skawica 4845 1421 myślenicki
12 Wieprzec 791 288 myślenicki
13 Zawoja 7537 4146 myślenicki
14 Marcówka 749 339 wadowicki
15 Zembrzyce 1895 1270 wadowicki

Objaśnienie:

(M) = miasto; (m) = miasteczko

Przypisy

  1. 1 2 Krzysztof Ostafin, Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10].
  2. 1 2 Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
  3. ↑ Krzysztof Ostafin i inni, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10].
  4. ↑ Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
  5. ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10].
  6. ↑ Dz. U. Kr. z 1881, cz. 3, nr 18
  7. ↑ 1 stycznia 1881 włączono do do powiatu myślenickiego.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.