Bezirk Tuchów

Powiat Tuchów
Bezirk Tuchów
powiat
1854–1867
Ilustracja
Państwo

 Austro-Węgry

Kraj związkowy

Królestwo Galicji i Lodomerii

Powiat

cyrkuł tarnowski

Siedziba

Tuchów

Data powstania

1854

Data likwidacji

1867

Powierzchnia

4,4 mil²

Populacja (1854)
• liczba ludności


23.671

Języki urzędowe

niemiecki

Szczegółowy podział administracyjny
Plan
Liczba gmin katastralnych (1854)

27 (w tym 1 miasto i 1 miasteczko)

brak współrzędnych

Bezirk Tuchów – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa było miasto Tuchów.

Historia

Bezirk Tuchów utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)[1].

Bezirk Tuchów objął obszar o wielkości 4,4 mil², zamieszkany przez 23.671 ludzi i podzielony na 27 gmin katastralnych, w tym jedno miasto (Tuchów) i jedno miasteczko (Ryglice). Wszedł w skład cyrkułu tarnowskiego, jako jeden z jego dziesięciu powiatów[2].

Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większych powiatów[1][3]. Obszar zniesionego Bezirk Tuchów wszedł wtedy w skład nowych powiatów tarnowskiego i pilzneńskiego (vide podzał w tabeli poniżej)[4][5].

Podział administracyjny (1854)

Podział administracyjny Bezirk Tuchów w 1854 roku[2]
Lp. Gmina jednostkowa Powierzchnia Ludność Powiat w 1867 po zniesieniu
1 Tuchów (M) 2085 2061 tarnowski
2 Brzozowa 2585 2147 tarnowski
3 Lubaszowa 575 368 tarnowski
4 Meszna i Garbek 1180 630 tarnowski
5 Uniszowa 675 337 tarnowski
6 Wola Lubecka 1030 670 pilzneński
7 Budyń (I i II) 2485 271 pilzneński
8 Zwiernik 764 pilzneński
9 Zabłędza 830 600 tarnowski
10 Bistuszowa 1330 485 tarnowski
11 Burzyn 1340 510 tarnowski
12 Chojnik 1445 970 tarnowski
13 Golanka 610 335 tarnowski
14 Dzwonowa 765 356 pilzneński
15 Gromnik 2065 925 tarnowski
16 Dąbrówka 625 459 tarnowski
17 Siedliska 2255 1073 tarnowski
18 Karwodrza 1495 335 tarnowski
19 Kielanowice 550 328 tarnowski
20 Kowalowy 2035 1071 tarnowski
21 Łowczów 700 460 tarnowski
22 Lubcza 4140 1921 pilzneński
23 Meszna Szlachecka 915 476 tarnowski
24 Piotrkowice z Lipiem i Liszanami 1175 421 tarnowski
25 Joniny 1875 893 tarnowski
26 Ryglice (m) 4445 2674 tarnowski
27 Zalasowa 4820 2113 tarnowski

Objaśnienie:

(M) = miasto; (m) = miasteczko

Przypisy

  1. 1 2 Krzysztof Ostafin, Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10].
  2. 1 2 Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
  3. ↑ Krzysztof Ostafin i inni, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10].
  4. ↑ Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
  5. ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10].

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.